Réttur - 01.07.1972, Blaðsíða 18

in ekki til aðgerða sem ganga í berhögg við hags-
muni voldugustu auðhringanna, nema tilneydd af
ótta við aðgerðir alþýðu ella. Hitt er öruggara að
líta á auðmannastétt jarðar í ástandi því, sem nú
er að skapast, sem lærling þann, er leyst hafði öfl
úr læðingi, sem hann síðan réð ekkert við.
Auðhringirnir sýna sig líka í því að vilja ekki
glíma við þetta vandamál, þegar það rekst á hags-
muni þeirra. Þannig var kjarnorkunefnd Bandaríkj-
anna fyrir nokkru knúin til þess af þrýstingi frá
almenningi, að láta rannsaka hættuna á geisla-
virkni við notkun kjarnorku í friðsamlegum til-
gangi. Eftir ýtarlega rannsókn sló hópur 12 nafn-
kunnra kjarnorkufræðinga því föstu, að geislunin
nú væri orðin tuttugu sinnum meiri en það, sem á
sínum tíma hefði verið álitið eðlilegt af opinberum
aðiljum. Skýrsla þessi kom hvergi fram. Hópur
þessara vísindamanna var leystur upp. Ellefu af
þessum 12 var sagt upp smátt og smátt án þess
það vekti mikla eftirtekt. Og rannsókninni var hætt.
Það er engum efa bundið að hægt er að ráða
við þann vanda er að höndum ber nú, ef öll stór-
iðjuþróun og markaðsframleiðsla er sett undir harð-
vitugt eftirlit valds, sem er óháð þeim auðhringum,
sem vaida þessum voða sakir hamslauss gróða-
þorsta sins. Slikt vald getur ekki verið rikisvald
þessara auðhringa sjálfra, þvi það hafa þeir i vas-
anum.
Til þess að vaida þessum tveimur verkefnum: að
bjarga mannkyninu frá gereyðingu í atomstriði eða
af völdum kjarnorkugeislunar og frá einhverskonar
eiturdauða mengunar eða af öðrum orsökum — þarf
rikisvaldið að vera í höndum verklýðshreyfingar,
sem gerir sér þessar hættur Ijósar, og þess hluta
borgarastéttar og annarra, sem sjá hætturnar og
eru reiðubúnir tii að grípa til þeirra ráðstafana, er
duga til þess að afstýra þeim. I samstarfi slikra
aðila verður eðlilega hlutverk vísindanna mjög
mikið.
Verður verkalýðshreyfingin fær um að taka sér
slíka forustu á hendur? Og getur hún það áður
en hún hefur mátt til þess að taka völdin af auð-
mannastéttinni og þjóðnýta höfuðstöðvar fjármála-
lífs hennar?
Látum oss íhuga aðstæður og forsendur slíks
og er þá aðeins rætt um verklýðshreyfingu hins
svokallaða vestræna heims, m. ö. orðum þess auð-
valdsheims, sem stóriðja þegar er háþróuð I. Og
þegar hér er talað um verkalýð og verklýðshreyf-
ingu er átt við launastéttirnar í heild: ófaglærða,
faglærða, hámenntaða, — hvort sem þeir kallast
verkafólk, starfsfólk eða annað.
II.
Félagslegt forræði verkalýðsins?
Verkalýðshreyfingin í flestum þessum stóriðju-
löndum auðvaldsins og nokkrum fleirum hefur
megnað að ná fyrsta áfanganum í frelsisbaráttu
sinni: höggva af sér hungurfjötrana, gera sína lífs-
kjarabyltingu með einum eða öðrum hætti, snöggt
eða hægt. Og auðmannastéttin hefur í þessu sem
ýmsu öðru verið furðu fljót að laga sig að hinum
nýju kringumstæðum: Fyrst hún hafði verið neydd
til þess að una því að verkalýðurinn væri saddur,
þá skyldi hún þó að minnsta kosti sjá til þess að
„baunadiskurinn" nægði honum og hann fram-
kvæmdi ekki ,,frumburðarréttinn“ lika, m. ö. orðum
reyna að gera hann eins þröngsýnan og skamm-
sýnan og hún er sjálf. Til þess beitir hún hinum
volduga blaðakosti, einokuðum í örfáum höndum,
jafnt á Englandi sem íslandi, í Bandaríkjunum sem
í Vestur-Þýzkalandi. Til þess að fá í næði að eitra
andrúmsloftið og stofna á annan máta mannheimi
I hættu, þarf hún að geta eitrað hugheima verka-
lýðsins, drepið hjá honum hugsjónina um það for-
ustuhlutverk sem hann er borinn til að hafa á
hendi, svipt hann tilfinningunni um þá ábyrgð til
forustu sem á honum hvílir.
Verkalýð þess hluta Evrópu, sem enn er kapítal-
istískur, óx vissulega ásmegin á þeirri öld, er það
tók hann að ná þessum fyrsta áfanga í frelsisstríði
sínu. Hann gerði verklýðssamtök sín að voldugu
afli, — og það bákn reynir sterk auðvaldsstétt
vissuiega að ánetja sér. Löng, hörð og fórnfrek
stéttabarátta risti inn í sál hvers verkamanns skiln-
inginn á nauðsyn þess að standa saman allir sem
einn. Islenzkur verkalýður þeitti þessu afli sínu
í lifskjarabyltingunnl 1942 og síðan til að verja
það, sem þá vannst og bæta við. Burgeisastéttin
svaraði síðan í 30 ár með verðbólgu og gengis-
lækkunum, — en það þýðir að verkalýðurinn verð-
ur hagsmuna sinna vegna að taka forustuna í þjóð-
félaginu, ef hann ætlar ekki að láta snúa þannig
á sig endalaust. Til þess þarf hann ekki aðeins afl,
lieldur og vit og þekkingu á þjóðfélaginu í ríkum
146