Réttur - 01.07.1973, Blaðsíða 45
und íslendinga um, að þeir séu sjálfstœtt
þjóðfélag ,og hafi því samboðin réttindi"
eins og segir í lögum Þjóðvinafélagsins sam-
þykktum á stofnfundi 19- ágúst 1871.
En þrátt fyrir svo til algera samstöðu Is-
lendinga um þessa meginstefnu og gegn á-
formum stjórnarinnar lét hún kné fylgja
kviði í aðgerðum sínum gegn landsmönnum,
því að vorið 1872 var landshöfðingjaembætt-
ið innleitt með úrskurði 4. maí og skydi taka
gildi 1. apríl 1873. Svo freklega, sem hér
var gengið til verks mátti ljóst vera, að Dan-
ir ætluðu sér að halda Islandi á nýlendustigi
um ófyrirsjáanlega framtíð. Hlaut þetta að
leiða til þess að harka færðist í leikinn eins
og skjótt kom á daginn. Yarð hinn verðandi
landshöfðingi, Hilmar Finsen, ekki sízt fyrir
þeirri öldu andúðar, sem flæddi fram þessi
misserin. Hafin var undirskriftarherferð gegn
honum, sem lognaðist þó út af, en félagar í
„Atgeirnum”, íslenzku stjórnmálafélagi í
Kaupmannahöfn, sömdu ávarp, þar sem
Hilmar Finsen var hvattur til að láta af
embætti og hverfa brott af landinu. Þá fóru
skólapiltar heim til hans, sungu þar hið al-
ræmda kvæði Jóns Olafssonar „Islendinga-
brag”, er saminn var í mótmælaskyni við
stefnu Dana 3 árum áður og sunginn undir
lagi franska byltingarsöngsins. Eiríkur
Magnússon bókavörður í Cambridge hefur
þetta að segja um hitann í ungu kynslóðinni
í bréfi til Jóns Sigurðssonar: „Af bréfum
h'mna yngri manna má ráða, að heldnr sé
orðið heitt unga Islandi um hjartarætumar.
Sumum þykir landshöfðingi drœpitr, sumir
hafa verið að skjóta púðri — ekki er nú
meira um — inn í hina helgu glugga biskups
og attur er hinn ungi heimur í vígahug að
189