Réttur - 01.10.1973, Page 40

ingur til íslands varð aðeins 9 milj. kr. Hitt
var greitt í dollurum. (Hinsvegar var útflutn-
ingur Islands minni en ráðgert var sökum
þess að okkur skorti vörumagn).
Samningurinn fyrir árið 1947 var upp á
96þi miljón króna. (Ca. 15 milj. dollara).
Hvað útflutning snerti stærsti verzlunar-
samningur, sem Island hafði gert, en sökum
vöruskorts var aðeins flutt út fyrir 54 milj.
kr., en innflutningur frá Sovétríkjunum 9
miljónir kr., mismunurinn greiddur í dollur-
um.
Þessi síðari samningur er gerður í júní
1947. En í júlí 1947 er ísland kvatt til
Marshallfundar í París og í júlí 1948 er Is-
land látið undirskrifa Marshallsamninginn
við Bandaríkin. Þar með tekur ríkisstjórn Is-
lands samkvæmt fyrirskipun amerískra stjórn-
arvalda að brjóta niður viðskiptin við Sovét-
ríkin og önnur sósíalistísk lönd.
UM HVAÐ VAR BARIST?
Af hverju vorum við sósíalistar að beita
okkur fyrir viðskiptum við Sovétríkin?
Höfuðástæðurnar voru tvær:
I fyrsta lagi: Við vildum tryggja Islandi
efnahagslegan bakhjarl í sjálfstæðisbaráttu
vorri við Bandaríkin og forða landinu frá því
að verða einhliða upp á auðvaldslöndin kom-
ið.
I öðru lagi: Við vildum tryggja Islandi
hina sósíalistísku markaði, til þess að þjóðin
stæði ekki berskjölduð fyrir markaðssveiflum
og kreppum auðvaldsskipulagsins.
Og hvað gekk ríkisstjórn afturhaldsins, er
við völdum tók 1947, til, þegar hún gerði
þær ráðstafanir, er síðar greinir? Svo við
ekki gerum henni upp verri hvatir, þá oftrú
á auðvaldsskipulagið og ofsalegur ótti við
sósíalistaríkin.
En engilsaxneska auðvaldið sýndi brátt
klærnar:
Afturhaldsstjórnin hafði keypt 10 togara
frá Bretlandi, til viðbótar nýsköpunartogur-
unum 32, í trausti á Marshalllán. Amerísku
yfirboðararnir í efnahagsmálum Islands neit-
uðu um lán til þeirra. Það átti ekki að efla
sjávarútveg Islendinga, ef þeir gætu hindrað
það. En á sama tíma var verið að leggja
grundvöllinn að stórútgerð Unilever-hrings-
ins í Vestur-Þýskalandi.
Samtímis var lagt fyrir íslensku afurhalds-
stjórnina að hætta viðskiptunum við Sovétrík-
in. Hún hlýddi. 1948 eru viðskiptin við Sov-
étríkin 6 milj. kr., árið eftir engin. Banda-
ríkjastjórn hafði fengið sitt fram. Því næst
lét hún ríkisstjórn Islands banna Islending-
um íbúðahúsabyggingar nema með leyfi fjár-
hagsráðs, er laut amerískri yfirstjórn (sjá nán-
ar í Rétti bls. 43 í ár). Þannig tókst að koma
á atvinnuleysi á Islandi 1950.
Eg varaði fyrir hönd Sósíalistaflokksins
ríkisstjórnina við afleiðingum þeirrar stefnu
að brjóta niður viðskiptin við Sovétríkin. I
þingræðu, sem birtist í Þjóðviljanum 17. okt.
1947 sagði ég m.a. þessi viðvörunarorð: „Alla
þessa samningamöguleika, alla þessa mark-
aði í Sovétríkjunum, Tékkóslóvakíu og öðr-
um löndum þar eystra, er nú ríkisstjórnin að
eyðileggja, líklega með þeim afleiðingum að
þeir að fullu glatist Islandi og ýmsar þessara
þjóða fari jafnvel sjálfar að gera út hingað
norður í stórum stíl."
En hið blinda hatur — eða auðsveipni við
ameríska valdið — réð því að eigi varð viti
komið fyrir þessa valdhafa Islands og næstu
5 ár voru engin viðskipti við Sovétríkin. A
því tímabili er Island látið ganga í Nato —
248