Réttur - 01.10.1974, Blaðsíða 39

EINAR OLGEIRSSON
ÖRLÖGSÍMA
ALÞÝÐUFLOKKSIN S
Alþýðuflokkurinn lifir um þessar mundir örlagastund sína. Þá verður útkljáð hvort
hann veslast upp og deyr eða hvort hann hverfur af þeirri óheillabraut, sem leitt hef-
ur yfir hann stöðuga hnignun. Á slíkri stund er hollt fyrir þá, sem fylgt hafa flokkn-
um, að líta til baka og rannsaka orsakir þess, hvernig komið er.
Greinarhöfundur, sem sjálfur gekk í Alþýðuflokkinn 1921, rifjar í þessari grein upp
margt af þvi, sem ógæfunni olli, — ræðir ýmis hinna glötuðu tækifæra flokksins og
bendir á hvað af mætti læra. Til þess eru vítin að varast þau.
HARÐUR HÚSBÓNDI
Frá stofnun Alþýðuflokksins 1916 hafði Fram-
sókn mikil áhrif í honum, ekki síst vegna persónu-
legs sambands Jónasar frá FJriflu við ýmsa foringja
flokksins.
Framsókn var harður húsbóndi og það voru ekki
mikil eða háleit verkefni, sem Jónas ætlaði Alþýðu-
flokknum, ef hann fengi að ráða.1) Flokkurinn átti
að una sæll og glaður við smálagfæringar á því
þorgaralega þjóðfélagi og sist láta sig dreyma stóra
drauma um afnám auðvaldsskipulagsins og sigur
sósiafsmans.
Hinsvegar verða menn að muna, er menn íhuga
þetta fyrsta skeið yfirdrottnunar Framsóknar yfir
Alþýðuflokknum, að Framsókn er þá enn all ólíkþví,
sem hún er nú. Samvinnuhugsjónin er miklu sterk-
ari í flokknum en nú er og þar með andstaða gegn
yfirdrottnun auðs og auðvaldsskipulaginu sjálfu.
Hins vegar var auðvitað til tvísk'nnungurinn milll
þessarar hugsjónar og afturhaldssamra bænda, þótt
foringjar flokksins vildu þreiða yfir það. Þannig
sagði Jónas frá Hriflu i grein sinni „Nýr lands-
málagrundvöllur" („Réttur", bls. 33, 1918) um Fram-
sókn („Vinstrimannaflokkinn"): „Þröngsýnlr og
smásálarlegir bændur og sveitavinir geta ekki átt
þar heima. Þeir lenda sjálfkrafa í fylkingarbrjósti
hægrimennskunnar".
Hins vegar vantaði ekki róttæknina í margt, sem
skrifað var þá í blöðum Framsóknar. Sjá t.d. eftir-
231