Réttur - 01.01.1977, Blaðsíða 45

unni" við hlið Leníns, en ..skrifstofan" eða ,,mið-
stöð" Alþjóðasambandsins starfaði sem tengiliður
við alla flokkana. (Auðvitað skyldu þeir þá aðeins
hafa eitt atkvæði saman fyrir allan flokkinn). Skrif-
aði Lenín bréf þessa efnis í Kaupmannahöfn 2.
sept. til „miðstöðvar" Alþjóðasambandsins.
i sendinefnd rússneska flokksins á þinginu voru
20 fulltrúar: 10 sósíaldemókratar, 7 sósíalbyltinga-
menn, 3 frá verklýðsfélögum. i sósíaldemókrata-
hópnum voru m.a.: Lenín, Sinowjew, Kamenew,
Warski,4) — einn af bestu pólsku foringjunum,
Martov og Martynow, — allir með atkvæðisrétti,
en svo Trotski, Lunatscharski, Kollontay og fleiri
með ráðgefandi atkvæði. Auk þess komu þarna
allmargir gestir, svo sem Maisky. Ennfremur hélt
Lenín og fleiri fund með tveim af þingmönnum
flokksins í „Dumunni", rússneska þinginu.
Lenín notaði tækifærið að halda ,,klíku"-fundi
með allmörgum fulltrúum, sem þá voru vinstra
megin í Alþjóðasambandinu, til þess að undirbúa
komandi baráttu gegn hægrimönnum og undanslátt-
arstefnu þeirra. i hópi þessara vinstri manna, er
Lenin talaði þá við um þessi mél voru: Rosa Lux-
emburg og Emmanuel Wurm (Þýskal.), Jules
Guesde og Charles Rappoport (Frakkl ), Louis de
Brouckére (Belgíu), Pablo P. Iglesías (Spáni) og
Plechanov og D. B. Rjazanov (Rússl.).0'
Áður en Lenín kom til Hafnar, hafði hann skrifað
M. W. Kobetski, er þar var og beðið hann að út-
vega sér ódýrt herbergi á leigu, meðan hann dveldi
bar ásamt konu sinni og tengdamóður — og enn-
fremur athuga hvenær bókasöfn ríkisins eða há-
skólans væru opin, því hann ætlaði að lesa sér
þar ýmislegt til um landbúnað í Danmörku. Ann-
aðist Kobetski7) allt þetta vel fyrir hann. Þeir voru
nánir vinir og félagar.
Er þinginu í Höfn var lokið fór Lenín um miðjan
september til Sviþjóðar. Hann hafði komið því svo
fyrir að móðir hans María Alexandrovna, og systir
hans María komu þangað til að hitta hann. Hafði
hann þá ekki séð móður sína í þrjú ár. Hann gat
auðvitað ekki farið til Rússlands. Móðir hans var
þá 75 ára. Þau voru þarna saman tiu daga. Það var
í síðasta sinn, er þau sáust. Hún dó 1916. —
María systir hans segir svo frá að einn daginn
hafi móðir hans verið með honum á hópfundi
bolshevika, þar sem Lenín hélt ræðu. Það var í
fyrsta og eina skiptið, sem hún heyrði son sinn
flytja ræðu. ,,Ég held að þá hafi komið í hug henn-
ar önnur ræða, sem hún eitt sinn hlustaði á: ræða
Alexander lljitsch fyrir réttinum. Það sást á svip
hennar." — Svo skrifar María í endurminningum.
Alexander, eldri bróðir Leníns, var tekinn af lifi
21 árs, 8. maí 1887 af böðlum keisarastjórnarinnar.
— Lenín og móðir hans kvöddust innilega, er hún
fór um borð í skipið til Rússlands. Þau munu bæði
hafa haft á tilfinningunni að þetta var siðasta
kveðjan.
Lokahugleiðingar
Hvernig stóð á að Ólafur Friðriksson var á þessu
þingi? Hann var ekki i danska sósíaldemokrata-
flokknum á þessum tíma að því er best er vitað.
En hann sótti fundi þeirra og hefur liklega verið
orðinn kunnugur ýmsum flokksbundnum félögum
—og það var ekki eins erfitt að komast á þessi
þing þá eins og nú er viða. Máske hefur hann bara
farið í fylgd með flokksbundnum félaga (Ég man
eftir að ég fékk að koma á flokksþing Kommúnista-
flokks Þýskalands i Leipzig um mánaðamótin jan-
úar—febrúar 1923 og tveir óflokksbundnir félagar
með mér, þegar ég bara sýndi flokksskýrteini mitt
i KPDI).
Vafalaust hefur Ólafur séð margt af þeim leið-
togum, sem þarna voru, m.a. Rússunum, þó hann
kynntist þeim — eins og Lenín — ekki fyrr en
11 árum síðar. Vafalaust hafa „karlarnir" — eins
og tuttugu og fjögra ára manni finnast fertugir
menn vera — ekki verið eins „girnilegir til fróð-
leiks" eins og sú fagra hrífandi Kollontay.
Það voru þarna líka fleiri en Kollontay af bestu
foringjum sósíalista af kvenkyninu:
Rósa Luxemburg flutti á þessu þingi tillögu ásamt
Frakkanum Jean LonguetK> þar sem innilegar kveðj-
ur voru sendar spánska Sósíalistaflokknum, bæði
vegna ofsókna, sem hann þá hafði orðið fyrir, blóð-
fórnanna 1909, þar sem m.a. Francisco Ferrer,
einn af leiðtogunum, var myrtur. Jafnframt var
flokknum óskað til heilla með kosningu fyrsta
sósíalistans á þing fyrir verkalýðinn í Madrid. En
það var einmitt Iglesías, er mættur var á þinginu.
— Tillaga þessi var einróma samþykkt.
Clara Zetkin") var líka á þessu þingi. Flutti hún
m.a. tillögu um alþjóðlegan kvennadag ásamt Kathe
Duncker og fleirum. Þannig er 8. mars til orðinn
sem dagur alþýðukvenna.
Alþjóðaþing sósíalistiskra kvenna var og haldið
um þetta leyti i Höfn. Var Clara Zetkin ein af for-
45