Réttur - 01.01.1977, Blaðsíða 59

„Yfirgangs- og útþenslustefna rússa i Evrópu
ógnar öryggi Vestur-Evrópurikja."
„Islenskir kommúnistar eru handbendi rússa."
Á bls. 120—130 birtir BG endurminningar þátt-
takenda, sem kollvarpa röksemdum Nató-sinna
gjörsamlega. BG leggur fyrir spurningu um hvort
forvígismenn þriflokkanna hafi óttast að Islandi
kynni að vera hætta búin af rússneskri árós. Þór-
arinn Þórarinsson, Gylfi Þ. Gíslason og Gunnar
Thoroddsen svara þessari spurningu allir neitandi;
þar með er fyrri aðalforsendan fallin. BG spyr
einnig hvort menn telji að hætta hafi verið á því
að íslenskir sósíalistar reyndu að brjótast til valda
„æeð ofbeldi, valdráni eða byltingu." Sigurður
Bjarnason segist ekki vera trúaður á það. Gylfi
Þ. Gíslason kveðst ekki hafa talið „hættu ó valda-
töku kommúnista hér á landi". Gunnar Thoroddsen
tekur í sama streng. Þórarinn Þórarinsson segir
að ótti við „valdaránstilraunir sósíalista hafi ekki
verið til I Framsóknarflokknum á þessum tíma.“
Þar með er fallin siðari röksemdin og þá stendur
ekkert eftir. Þess vegna er blátt áfram spaugilegt
að lesa þá niðurstöðu BG að: „Röksemdir fylgis-
manna aðildar Islands að Atlanshafsbandalaginu
eru í öllum aðalatriðum þær sömu enn þann dag
i dag og þær voru á þessum tíma." (Bls. 120).
Ein aðferð BG er fólgin I því að dreifa stað-
reyndum og tilvitunum um bókarhluta sinn þannig
að sem fæstir verði varir við samhengið. Með all-
nákvæmum lestri sést þó tam. hversu bókarhlutinn
sjálfur sýnir að „óttinn við kommúnista" var hel-
ber tilbúningur sem enginn trúði i raun. Samt
heitir heill bókarkafli þessu nafni „Óttinn við
kommúnista" — en miklu aftar I bókinni eru þær
tilvitnanir sem hér á undan var vlsað til I þá Þór-
arinn Þórarinsson, Gylfa Þ. Gislason, Gunnar Thor-
oddsen, Sigurð Bjarnason.
„AÐ STEYTA Á SKERI
ÓMJÚKRA ATVIKA“
Besti hluti bókarhluta BG er viðtal hans við
Sigurbjörn Einarsson biskup. Verður þessum hluta
Oreinarinnar best lokið með þvi að vitna til við-
talsins við Sigurþjörn, en hann segir:
„Ég stend enn við það sem ég sagði 20. febrúar
1949: „Það er enn sem fyrr hugsjón sem þjóð
okkar er sæmd af að hún skuli þótt svo væri ein
allra þjóða vera vopnlaus. Vera má að sú hugsjón
steyti enn á skeri ómjúkra atvika. En þar fyrir má
hún hafa griðland á Islandi. Og hugsjónir eiga fyrir-
heit, sem ber yfir alla tímabundna ósigra.“
Hugsjón Sigurbjörns Einarssonar hafði þegar
steytt á skeri ómjúkra atvika fyrir 1949. Þjóðin
hafði öðlast sjálfstæði 1944, hún hafði hafist af
bónbjargarstigi til bjargálna á örskömmum tíma
með tæknibyltingu og nýsköpun. 1945 sáust váleg
ský við sjóndeildarhring; krafa bandaríkjamanna
um herstöðvar til 99 ára. Vegna aðildar Sósíal-
istaflokksins að þeirri rikisstjórn — nýsköpunar-
stjórninni — er þá sat í landinu var kröfunni hafn-
að, en bandaríkjamenn héldu fast við sinar kröfur.
Þeir ákváðu að fara aðra leið, og þeir vissu að þeir
áttu bandamenn á Islandi. eins og Vilhjálm Þór,
samanber nýlega grein Þórs Whitehead i Skirni
1976. Keflavikursamningurinn var fyrsta skrefið á
þeirri leið, samtimis svo til myndun þríflokkastjórn-
arinnar Stefaniu, Alþýðuflokksins, Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokksins. Hún tók að sér
að ryðja brautina fyrir Marsjallfé inn i landið, hún
tók að sér að tryggja aðild Islands að Nató. Þetta
var óvinsæl rikisstjórn, svo mjög að bandarikja-
menn óttuðust um tíma að hún kynni að hrökklast
frá og að sósíalistar yrðu teknir inn í rikisstjórn.
Til þess að koma I veg fyrir það buðu bandaríkja-
menn íslensku rikisstjórninni að kaupa 20.000 tonn
af saltfiski. Þessi ríkisstjórn lét sig ekki muna um
að selja sjálfsvirðingu sína og hluta af nýfengnu
sjálfstæði þjóðarinnar fyrir saltfisk. Hún lækkaði
kaupið og hún efndi til samstilltrar baráttu aftur-
haldsaflanna gegn sósialistum. Meðal annars beitti
hún sér fyrir þvi að útiloka sósialista frá forystu-
sveit Alþýðusambands Isl. Það gerðist 1948, og i
skýrslu bandariska utanrikisráðuneytisins um sam-
skiptin við Island það herrans ár kemur fram, að
bandarikjastjórn leit einmitt forystuskiptin innan
ASl með sérstakri velþóknun. Er kom fram á árs-
byrjun 1949 hafði þríflokkastjórninni tekist að
lækka kaupið og tekist að efna til átaka mili;
meginstéttanna; togaraverkfall stóð tam. á annan
mánuð. Sú þjóð sem hafði um aldir alda búið i
torfkofum kúguð af erlendum og siðar einnig inn-
lendum höfðingjum hafði nú mátt og aðstöðu til
þess að beita samtakamætti sínum, verkfallsvopni,
I kjaraátökum, enda þótt pólitísk forysta verkalýðs-
hreyfingarinnar, þe. ASl, væri nú í tröllahöndum.
Framvörðurinn sem bar merkið hátt var Verka-
mannafélagið Dagsbrún.
Bjarni Benediktsson utanríkisráðherra landsins
hafði kvartað undan því við bandaríska embættis-
59