Réttur - 01.01.1979, Blaðsíða 6

fyrstu mánuði ársins 1949 var auðséð að
þáverandi ríkisstjórn var orðin ákveðin.
Enda var ósleitilega ýtt á eftir af Banda-
ríkjunum.
Hinn 12. mars fóru þrír ráðherrar til
Bandaríkjanna til að kynna sér málin
eins og látið var í veðri vaka. Þeir komu
aftur 21. mars og höfðu þá að eigin sögn
verið leiddir í allan sannleika. En óhugn-
anlega minnti sú för á utanstefnur ís-
lenskra valdamanna fyrr á öldum.
Þó var sýnilegt að forustumenn stjórn-
arflokkanna voru hræddir. Þeir voru
ekki vissir um að búið væri að undirbúa
jarðveginn nægilega vel. Hræðslan birtist
í ýmsum myndum og auðvitað var hún
ekki ástæðulaus. Því þrátt fyrir allan
kaldastríðsáróðurinn var þjóðin alls ekki
orðin sannfærð um að öryggi hennar og
hamingja væri fólgin í hernaðarbanda-
lagi.
Strax um miðjan febrúar var hafist
handa um að safna varaliði fyrir lögregl-
una. Var a. m. k. í byrjun talað um 1000
manna lið, og er athyglisvert að ekki var
talið duga minna en hálfur annar mán-
uður til slíks liðssafnaðar og undirbún-
ings.
Enn betur kom hræðslan í Ijós þegar
búið var að undirbúa þingmenn stjórn-
arflokkanna og kveða niður andstöðu,
þá átti að reka málið í gegn um þingið á
einum næturfundi með öllum þar til
heyrandi afbrigðum, svo lítið bæri á. Af
þessu varð þó ekki. Bæði mótmælti for-
maður Sósíalistaflokksins slíkri máls-
meðferð og einnig mun forseti sameinaðs
þings, Sjálfstæðismaðurinn Jón Pálma-
son, hafa neitað að þverbrjóta svo reglur
þingskapa.
Þá var einnig fellt að leggja málið í
jrjóðaratkvæðagreiðslu. Allt þetta og
margt annað fréttist út og varð til að
auka spennuna. Eg held að enginn mað-
ur hafi lýst andlegu hugarfari mikils
meiri hluta almennings eins vel í jafn
fáum orðum eins og kunningi minn
einn, er ég hitti á götu að kvöldi hins 29.
mars. Þegar við höfum heilsast, varð
honum fyrst að orði:
Mikið ólgar þjóðarsálin núna.
Þessi maður var aldrei tengdur Sósíal-
istaflokknum eða stefnu hans. En liann
var greindur maður og næmur á hug
samborgaranna og í þessu tilfelli fann
hann glöggt og skynjaði jiann óliug, sem
var að gerjast í huga almennings út af
þeim ráðum, sem allir vissu að ráðin
höfðu verið.
Þegar ofan á allt þetta bættist að leið-
togar stjórnarinnar gerðu þá reginskyssu
að senda út sérstakan fregnmiða með á-
skorun til fólks um að mæta á Austurvelli
og gæta þess þar að Aljnngi hefði starfs-
frið, þá var ekki furða joótt spennan yk-
ist, því ómögulegt var að skilja jretta á
annan hátt en þann, að örugglega yrðu
hörkuátök og fólk beinlínis beðið að
koma og taka þátt í þeim.
Hernám hugarfarsins
Rétt er að rifja upp rök okkar sósíal-
ista fyrir andstöðunni og sýna framá, hve
örlagaríkir atburðir voru að gerast með
þessari ákvörðun.
Með tilliti til þess, sem fyrr er rakið
um aðdraganda og samjrykkt og málaleit-
ana Bandaríkjanna um hernaðaraðstöðu
hér, töldum við öruggt að hér væri að-
eins um að ræða nýjan áfanga að sama
marki. Að vísu komu ráðherrarnir frá
Washington með loforð um að hér yrði
aldrei erlendur her á friðartímum. Samt