Réttur - 01.01.1979, Blaðsíða 42

hér cr sagt frá, svo sem: „Dcr Ursprung des
Christentums", („Uppruni kristindómsins").
Verður síðar vitnað í hana hér, og „Thomas
Morc und seine Utopie" (Thomas More og Uto-
pia hans).
6 Sjá nánar um þetta í Rétti 1947, bls. 84-90.
7 Miguel Servetus, spánskur rithöfundur, cr gagn-
rýndi þrenningarkenninguna harðvítuglega og
réðst á þá I.úther og Calvin fyrir að ganga of
skammt 1 gagnrýni þeirra á kreddum kaþólsku
kirkjunnar. Kom til Genf, þar sem Calvin var
raunverulega einvaldur og fullur ofstækis og lét
hann brenna Servetus á báli 1553 fyrir „villu-
kenningar" hans. — Stefan Zweig hefur ritað um
þcssi mál í hinni ágætu bók „The Right to
Hcrcsy. Castellio against Calvin" („Rétturinn til
villutrúar. Castellió gegn Calvin"), New York
1936
8 Sjá í grcininni „Erlendir menningarstraumar" í
Rétti 11. árg., bls. 16-17.
9 f „Rétti" 1970 er að finna greinina „Byltingar-
sinnuð kristni", bls. 156-163, um hina kristilegu
byltingarhreyfingu í Suður-Ameríku - og einnig
vikið að ýmsu, sem miklu nánar, er rætt í ]>essari
grein.
10 Gefið út af „Bókaútgáfunni Heimskringlu",
Reykjavík 1936.
11 Austurríski rithöfundurinn, frú Rutli von
Mayenburg, sem um alllangt skeið var kona
F.rnst Fischers, hins fræga rithöfundar og stjórn-
málamanns, segir frá því í bókinni ,,Hotel Lux"
(Múnchen 1978), að vísu eftir sögusögn annarra,
að Bohumil Smeral, hinn gamli sósfalistaforingi
í Tékkoslóvakíu, hafi líklega er hann var á 2.
þingi Alþjóðsambands kommúnista 1920, sagt í
einkaviðtali við Lenfn, er vissar „tækifærissinn-
aðar" tilhneigingar Smerals bárust í tal: „En
hvað hugsið þér, félagi Lenín? Alla okkar flokks-
fundi f .Slóvakíu byrjum við mcð þessum orð-
um: „Lifi Lenín, Trotski og Jesús Kristur." -
Og sfðar á þinginu, er þeir tveir aftur ræcldu
lengi saman, sagði Smeral að lokum: „Nú er
þungu fargi létt af hjarta mér, eftir að ég hef
nú talað við yður, félagi Lenín." Og Lenín kvað
]já liafa sagt f uppgjafartón: „Það farg er þá
fallið mér á hjarta." - Engin ábyrgð skal tekin á
sögum þessum, en heldur ekki aftekið neitt. „I'að
er fleira til á himni og jörðu en dreymt er um f
okkar fræðum," sagði Hamlet forðum.
12 Ýtarlcga var ritað um þessa hættu og harmleik
þann, er kommúnistahreyfing heims upplifði, í
Rétti 1957, greininni: „Hvert skal stefna", eink-
um kaflinn „Frelsi og rfkisvald", bls. 29-41, og
raunar oft síðan.
13 Engels ritar í „Uppruna fjölskyldunnar" um
þau öfl, cr skapa stéttaþjóðfélagið og þróa það:
„I>að eru hinar lægstu hvatir, scm ryðja braut
hinu siðmenntaða samfélagi, stéttaþjóðfélaginu.
Vcsæl ágirnd, óhefluð nautnasýki, auðvirðileg
níska - og síngjarnt rán á sameign ættsveitunga
scgja þar til sín. Og aðferðirnar eru liinar fyrir-
litlcgustu, þjófnaður, misnotkun valds, véla-
hrögð og svik." (Pýðing Ásgeirs Bl. Magnússonar,
Rvfk 1951). Stéttaþjóðfélögin hafa spillt
mannkyninu, sérstaklega gerl valdhafana, yfir-
stéttirnar, að verri mönnum, með örfáum undan-
tekningum. — því er það svo eftirtektarvert og
viturlegt, sem Karl Marx segir um Abraham
Lincoln í bréfinu til Bandarflcjaforseta: „f stuttu
máli, hann var einn þeirra sjaldgæfu manna,
sem tckst að verða miklir án þcss að hætta að
vera góðir." (Sjá „Rétl" 1965: Karl Marx: Tvö
aldargömul bréf til Bandaríkjaforseta, bls. 11-
16). — f sambandi við þá hættu, hvernig auð-
valdsskipulagið og ameríska hernámið spilli fs-
lenskri þjóð, cru þessi mál rædd nokkuð f grein-
inni „Úr álögum" í „Rétti" 1971, bls. 156-164).
I I Albcrt Einstein kvað hafa sagt, cr hann sá áhrif
atomsprengjunnar, sem hann þá hafði óbeint
hjálpað til að skapa: ,.I>etta er djöfullinn."
Myndirnar í III. kafla þcssarar greinar eru tcknar
úr bók Wilhelm Zimmermann: „Þýska bændastríðið
mikíá", er fyrst var gefin út 1891 sem alþýðuút-
gáfa, en áður kom 2. útgáfa 1856. Teikningarnar
gerði Hans Baltzer.
42