Réttur - 01.01.1975, Blaðsíða 54

h'num alþjóðlegu skilyrðum fyrir sósíalisma á Is-
landi er fullnægt í æ ríkara mæli, og við ættum
nú þegar að hafa tök á því að standa af okkur
efnahagslegar þvinganir.
Mig langar að gefnu tilefni að geta þess, að
enda þótt ég væri formaður þeirrar nefndar, sem
samdi frumvarpið að Leið Islands til sósíal smans,
er fjarri því að ég sé fyrirvaralaust sammála öllu
því, sem þar er sagt. Þetta ætti raunar að vera
óþarfi að taka fram. Þetta er sameiginlegt verk,
sem að sjálfsögðu mundi vera öðruvisi, ef ég eða
einhver annar, sem að því stóð, hefði skrifað það
einn. Ég held hinsvegar, að ef Alþýðubandalagið
hefði tekið þessa stefnuyfirlýsingu í arf og farið
eftir henni i starfi sínu, væri það mun betri flokkur.
Brýnasta verkefnið er sköpun marxisks forustu-
flokks. Slikan flokk eigum við ekki nú, og það
er feiknarerfitt verkefni að koma upp flokki af
þeirri gerð, sem ég hef reynt að lýsa, við þær
aðstæður, er við búum við nú. Stefna og stjórn-
list íslenskra sósialista er nú mjög á umræðustigi
og má búast við að svo verði lengi, sem ekki er
óeðlilegt með þeim breyttu viðhorfum og nýju
vandamálum, er við þurfum að horfast í augu við,
og eftir þau áföll, sem hreyf ng íslenskra sósíal-
ista hefur orðið fyrir. Ég veit að í þessu efni eru
mjög skiptar skoðanir um stjórnlist og baráttuað-
ferð'r, enda þótt við séum sammála um markmiðið.
En ég skal strax segja mina skoðun. Ég held að
ráðið sé ekki að skipta sér upp í marga hópa
meðan svona er ástatt. Islenskir sósialistar og
marxistar hafa um skeið verið að minnsta kosti
í fjórum hópum, sem hafa svo að segja enga sam-
vinnu sin á milli og agneitast hver við annan. Og
nú berast þau tíðindi, að enn hafi tveir smáhópar
bætst við. Margt góðra sósíalista er blátt áfram
utan allra pólitískra samtaka. Samt er það svo,
að skoðanaágreiningur milli manna í hinum mis-
munandi hópum er oft ekki meiri en milli þeirra,
sem eru í sama hópi.
Langsamlega stærsti hópurinn er Alþýðubanda-
lagið. Menn hafa mjög ólíkar skoðan r um Al-
þýðubandalagið sem flokk, og ég get ekki farið
út í þá sálma hér. Ég get þó sagt, að ég tel, að
það þurfi að taka mjög gagngerum breytingum til
þess að geta orðið sá sósíalíski forustuflokkur,
sem íslensk alþýða þarf á að halda. Til þessa hefur
það til dæmis enga stefnuskrá haft. En á síðasta
landsfundi þess var samþykkt stefnuskrá að efni
t'l. Ég ætla ekki að gera hana að umræðuefni,
en ég held að samþykkt hennar muni litlu breyta.
Hvað sem öðru líður, er hún bersýnilega ætluð
mjög rúmgóðum flokki, og óhætt að segja, að í
Alþýðubandalaginu sé ákaflega vitt til veggja. Þar
eru menn með öllum hugsanlegum sósíalískum lit
allt frá sósíaldemókrötum til róttækra kommúnista.
Alþýðubandalagið er umburðarlynt að því leyti,
að það tekur við svo að segja hverjum, sem er.
Það er hægt að starfa innan þess, þótt menn
séu félagar i þeim hópum sósíaLsta og kommún-
ista, sem nú starfa hér á landi, og það er ekkert
þvi til fyrirstöðu að þessir hópar starfi áfram og
gagnrýni margt I fari Alþýðubandalagsins, þótt þeir
væru sameinaðir innan þess. Islensk r sósíalistar
þurfa allir að geta starfað saman að mikilvægum
málum og ræðst við á málefnalegan hátt, ef þeir
ætla sér af fullri alvöru að koma sér upp forustu-
flokki af þeirri gerð, sem hér hefur verið gerð
nokkur grein fyrr. Til þess að gagnrýni hafi áhrif,
má hún hinsvegar ekki vera eingöngu neikvæð
heldur málefnaleg og umfram allt tengd jákvæðu
starfi. Að öðrum kosti fellur hún í grýttan jarðveg
og það verður engin uppskera. Ég held að það
hafi verið mikil villa að við, sem vorum 11 vinstri
í Sósíalistaflokknum, skyldum ekki ganga í Al-
þýðubandalagið fylktu liði eftir ósigur okkar fyrir
hægri öflunum. Um þetta efni er ég að breyttu
breytanda á sömu skoðun um baráttuaðferðir okkar
enn í dag. Það er ekki óliklegt, að þar komi siðar-
meir, að leiðir hljóti að skiljast áður en markinu
er náð, að koma upp góðum sterkum flokki is-
lenskra marxista. En það verður löng þróun, og
markinu verður ekki náð, nema réttum baráttu-
aðferðum sé beitt og þe'r, sem að því stefna, geri
sér far um að vinna saman, hvað sem líður meira
eða minna mikilvægum ágreiningsatriðum, sem enn
eru á umræðustigi.
Því er oft haldið fram, að Alþýðubandalagið sé
þannig sk'pulagt, að þar komist engin umræða að
um mikilvæg stefnumál. Skrifstofuvaldið sjái um
það. Mér er vel kunnugt um tilraunir i þá átt.
En ég held líka að það sé fjarri sanni, að ekki
sé annarra kosta völ en að gefast upp við það tor-
leiði. Allur fjöld nn í Alþýðubandalaginu er mjög
áhugasamur fyrir umræðum um sósíalísk vandamál,
ef þær eru frjóar en ekki eintómt þras. Ég held
að það sé auðveldur leikur að fá kosnar stjórnir
í deildum Alþýðubandalagsins, sem tryggja slíkar
umræður. En það fæst enginn árangur með því að
fullyrða, þegar frá upphafi að verkið sé ófram-
54