Réttur - 01.01.1988, Blaðsíða 12

Tveggja alda einsemd
Frá því að Hans Egede og félagar
námu land á Grænlandi liðu tvær aldir þar
sem Grænland var lokuð nýlenda Dana.
Konunglega Grænlandsverslunin rak þar
einokunarverslun, keypti selskinn á
spottprís og seldi þeim evrópskar neyslu-
vörur á móti. Kristni var að sjálfsögðu
innleidd en lífshættir grænlensku þjóðar-
Grænlensk kona fyrir utan Maríukirkjuna í
Istedgade í Kaupmannahöfn.
Ljósm.: Lauri Dammert.
innar breyttust þó lítið enda var áhugi
Dana ekki mikill á þessu fjarlæga landi.
Svo gerðist það upp úr heimsstyrjöld-
inni seinni að Bandaríkjamenn fóru að
renna hýru auga til Grænlands, legu þess
vegna og rönkuðu Danir þá við sér. Árið
1948 var hafist handa við að „opna“ land-
ið og færa það nær nútímanum. Danir
námu krýólít og önnur náttúruauðæfi
landsins en á móti fengu Grænlendingar
ýmsar vestrænar vörur.
Lífshættir fóru að breytast. Grænlend-
ingar fluttu á mölina, réðu sig í launa-
vinnu, en fram að þessu höfðu þeir aðal-
lega veitt sel. Danir og löggjafarþing
þeirra voru sammála um að Grænland
skyldi enn vera undir dönskum yfirráðum
og árið 1953 var Grænland gert að amti í
danska ríkinu.
Á næstu tuttugu árum fóru Grænlend-
ingar í gegnum þróun sem tekið hafði
Dani sjálfa 150 ár. Fólk flutti úr minni
byggðakjörnum og leitaði til kaupstaða
— fiskiðjuver voru reist við sjávarstendur
og var dreifbýlisfólkinu þjappað saman í
fjölbýlishús að hætti Evrópubúa.
Þörf á vinnuafli
I iðnaði var þörf fyrir vinnuafl bæði
karla og kvenna. Því var hamast við að
byggja skóla, sjúkrahús og dagvistunar-
stofnanir, að sjálfsögðu allt eftir danskri
fyrirmynd. Skortur var á þar til menntuðu
fólki meðal Grænlendinga og varð reynd-
in því sú að danskir þegnar önnuðust
stjórnunarstörf, félagsþjónustu, verslun-
arstörf, samgöngur o.þ.h. Flraðinn var
slíkur að enginn tími gafst til að þjálfa
Grænlendinga til þessara starfa.
Til að lokka Dani til starfa á Grænlandi
voru fundnar upp reglur árið 1964, en þær
veittu Dönum hærri laun en Grænlend-
12