Réttur - 01.01.1988, Blaðsíða 14

Menning
Danir hafa sótt mikiö til evrópskrar
menningar og hafa mótast af sögu og
hugsunarhætti álfunnar. Hins vegar
þekkja þeir ekki stafróf þeirra menningar
sem ríkir í N-Atlantsshafi. Eiga þeir því
erfitt með að skilja en auðvelt með að
misskilja Grænlendinga.
Tímaskynjun er til að mynda ólík.
Danir eru aldir upp við úrið, eru gjarnan
stundvísir og þurfa sjalda að aflýsa neinu
vegna veðurs. Framtíðin er vel skipulögð
í vasabók, en hún er hverjum manni ó-
missandi. A Grænlandi er þessu öðru vísi
háttað. Náttúruöflin eru máttug og er
ætíð skipulagt með þeim fyrirvara „ef
veður leyfir“.
Grænlendingar eru ekki ginnkeyptir
fyrir danskri skipulagninngu og jafnvel ís-
lendingar geta tekið undir þegar þeir
hrista hausinn og segjast ómögulega geta
tekið afstöðu til hvort þeir muni geta
skemmt sér þriðjudaginn 15. september
milli kl. 16 og kl. 18. Danir skipuleggja
vina- og fjölskylduheimsóknir með fleiri
vikna fyrirvara en Grænlendingar kíkja
við þegar þeim dettur það í hug.
Hið sama gildir um vinnuna. Græn-
lendingar eru vanir að veiða þegar veður
leyfir og vel að merkja; þegar þess gerist
þörf. Hér er ekki um að ræða leti heldur
virðingu fyrir náttúrunni og gjöfum
hennar. Mismunur þessi fer oft í taugar
Danans og finnst honum grænlenskur
hugsunarháttur bera vott um kæruleysi,
ábygðarleysi og jafnvel barnaskap.
Hjónabönd
Eins og áður var minnst á fjölgaði Dön-
um á Grænlandi geysilega á þessum
tveimur áratugum. Margir voru dönsku
karlmennirnir einmana og mynduðust
mörg dönsk/grænlensk hjónabönd. Á
meðan hjónin eru búsett á Grænlandi
gengur allt vel. Karlinn stundar sína
vinnu og konan er í nánum tenglsum við
fjölskyldu sína og menningu.
Staða grænlenskra kvenna er sterk inn-
an veggja heimilisins. Börn taka meiri
þátt í daglegu lífi fullorðinna en við eig-
um að venjast nú orðið. Konan getur not-
að þekkingu sína við matargerð, uppeldi
o.þ.h.
Nú vill maðurinn flytja heim til Dan-
merkur og fylgir þá konan með. Hjóna-
band einstaklinga af mismunandi þjóð-
erni krefst meir en önnur hjónabönd.
Báðir aðilar þurfa að brúa bil milli maka
síns og fjölskyldu. Þetta er ekki alltaf
auðvelt þegar danskur karl tekur græn-
lenska eiginkonu sína með til Danmerk-
ur. Það þykir ekki fínt að eiga grænlenska
tengdadóttur. Hún upplifir meiri einangr-
un en áður þar sem hún ráfar um íbúð í
framandi borg. Hún þekkir ekki á um-
hverfi sitt, enginn hefur þörf fyrir hana,
— sjálfstraustið fer rýrnandi. Karlinn
verður pirraður og finnst hún vera sér
fjötur um fót.
Nú myndast vítahringur. Konan er
óhamingjusöm í ókunnu landi. Hún leitar
uppi landa sína og þá finnur hún á krám
og öldurhúsum. Drykkja hefst. Hún veit
að forræðisréttur hennar er í hættu en
hún er ráðalaus.
Mikið er drukkið meðal danskra iðnað-
armanna á Grænlandi. Þegar til skilnaðar
kemur getur karlinn leitað til fjölskyldu
og vina með börnin og því stundað
drykkju engu síður en kona hans, án þess
þó að vera ásakaður um vanrækslu á
börnum sínum. Þetta á eftir að koma
honum til góða við dómstólana.
Danskur hugsunarháttur býður honum
að leita aðstoðar hjá yfirvöldum. Græn-
14