Réttur - 01.04.1988, Blaðsíða 1

léttur
71. árgangur
1988-2. hefti
Mannkyn allt lifir nú örlagaríkustu tíma frá upphafi vega. Hver þjóð þarf að
vita að yfir henni vofir tortíming og gera sér grein fyrir því hvort hún geti forðast
hans.
I.
Fáir íslendingar sáu þessa hættu, er öldin tuttugasta hóf göngu sína.
En einn af hcnnar fræknustu og voldugustu sonum sá hver hætta var þjóð hans
búin og varaði hana við.
Það var Hannes Hafstein í aldamótaljóðum sínum árið 1900. Viðvörunin sí-
gilda hljóðaði svo:
„íslenskir menn! Hvað öldin ber í skildi
enginn fær séð, hve feginn sem hann vildi.
En eitt er víst, hún geymir her og hildi.
Hlífi þér ættjörð, Guð í sinni mildi. “
Hinn trúaði maður treysti á guð til
hjálpar. Hann var óviss í hvað þjóðin
megnaði sjálf, enda máske við ofurefli að
etja fyrir smáþjóð á tímum voldugra stór-
velda, er skipt höfðu allri jörðinni milli
sín í nýlendur sínar í krafti ægilegs vopna-
valds.
II.
Aðvörun Hannesar Hafsteins uni „hel
og hildi" rættist ægilega strax á fyrri hluta
aldarinnar. Tvö heimsstríð urðu yfir 50
milljónuni manna að bana og gereyddu
mannahyggð hjá niörgum þjóöum. Og
auk þess voru háð mörg smærri stríð með
ægilegum afleiðingiim fyrir þátttakendur.
Síðari heimsstyrjöldinni lauk 1945
nokkru eftir að Bandaríkin vörpuðu
kjarnorkusprengjum á Hiroshima og
Nagasaki og drápu í einu vetfangi fleiri
menn, konur og börn en þá byggðu
ísland.
Hinir skynsömustu menn sáu hættuna.
A síðasta fundi bandarísku ríkisstjórnar-
innar er Stimson hermálaráðherra sat,
lagði hann til að nú léti stjórnin banda-
mönnum sínum, Sovétstjórninni, leynd-
ardóma sprengjunnar geigvænlegu í té og
semdi við hana um að hvorugt stórveldið
framleiddi þessar sprengjur. Það var
meirihluti á fundinum með þessari tillögu
— og með samþykkt hennar hefði mann-
kyninu verið bjargað frá þeirri tortím-
ingu, er nú vofir yfir.
49