Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.2006, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2006 21
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@gmail.com
Vefritið Pitchfork, www.pitch-forkmedia.com, er óhikað mik-
ilvægasta rit sinnar tegundar í dag,
en þar er áhersla á umfjöllun um
hvers kyns jaðartónlist/nýbylgj-
urokk. Tímaritið birti í vikunni lista
sinn yfir fimmtíu
markverðustu
plötur ársins og
var það sænski
dúettinn The
Knife sem landaði
toppsætinu með
plötu sinni, Silent
Shout. Í öðru sæti
varð TV on the Radio með Return to
Cookie Mountain og í þriðja sæti
hafnaði Joanna Newsom með plötu
sína Ys. Þetta val kemur nokkuð í
opna skjöldu, en þó ekki, þar sem það
er óhjákvæmilega falið í verund rits-
ins að vera framsækið og úti á jaðr-
inum – og koma fólki því í opna
skjöldu.
Áhrif Pitchfork hafa aukist jafnt
og þétt undanfarin ár og víst að Knife
á eftir að uppskera ríkulega eftir
þetta val; í þessum töluðum orðum
eru nýbulgjugrúskarar um allan
heim að verða sér úti um plötuna, ef
þeir voru ekki þegar búnir að því.
The Knife leikur einslags nútíma-
lega útgáfu af hljóðgervlapoppi og
tölvutónlist þeirri sem tíðkaðist rétt
fyrir 1980, er undanfarar nýróm-
antíkurinnar eins og Human League
og Tubeway Army fóru mikinn.
Systkinin Olof og Karin Dreijer
skipa The Knife sem vakti fyrst at-
hygli fyrir aðra plötu sína, Deep
Cuts, árið 2003.




Þá eru það stórfréttir fyrir progg-hunda og aðdáendur kanadíska
tríósins Rush,
sem á glettilega
marga aðdáendur
hérlendis sam-
kvæmt óformlegri
skoðanakönnun
fréttaritara. Upp-
tökum á næstu
hljóðversplötu
sveitarinnar er nú
að ljúka og kemur hún út einhvern
tíma á næsta ári. Síðasta hljóðversp-
lata Rush var Vapour Trails (2002)
en í millitíðinni hafa aðdáendur þurft
að gera sér að góðu hina mjög svo
vafasömu tökulagaplötu Feedback
(2004) og hina þreföldu og afbragðs-
góðu tónleikaplötu Rush in Rio
(2003) þar sem sveitin lék fyrir mesta
áhorfendafjölda í sögu sveitarinnar,
60.000 manns.




Meðlimir hinnar endurreistuDuran Duran hafa sett maí
komandi á bak við eyrað hvað plötu-
útgáfu varðar. Um er að ræða aðra
hljóðversplötu sveitarinnar eftir end-
urkomuna árið 2001, en árið 2004
kom platan Astronaut út og fékk hún
misjafnar viðtökur. Þá yfirgaf gít-
arleikarinn Andy Taylor sveitina síð-
asta október og eftir standa því fjór-
ir.
Duran-liðar ætla að gera sitt besta
til að forðast „ellismella“-stimpilinn
og hafa ráðið til sín sjálfan Timba-
land til að stýra upptökum í þremur
lögum, en Timbaland er einn eftir-
sóttasti upptökustjórnandinn í dag
og hefur tekið þátt í gerð platna með
t.d. Missy Elliot, Jay-Z og Justin
Timberlake. Sá síðastnefndi verður
einmitt gestur í einu laganna. Nick
Rhodes, hljómborðsleikari Duran
Duran, segist fagna samvinnunni,
upptökustjórar úr dans/hipp-
hoppkreðsum komi iðulega með eitt-
hvað nýtt inn í hljóm sveitarinnar,
ólíkt rokkurum sem bæta venjulega
engu við það sem hljómsveitin var
þegar búin að setja niður.
TÓNLIST
The Knife
Rush
Duran Duran
Eftir Karl Blöndal
kbl@mbl.is
Ást í skugga ömurleika, ofbeldis, eiturlyfjaog vanræktra barna er viðfangsefniplötunnar Berlín, sem Lou Reed sendifrá sér árið 1973 á hæla Transformer,
þar sem meðal annars var að finna lagið Walk on
the Wild Side, fyrsta og eina smell rokkarans frá
New York sem komst ofar en í 40. sæti á vinsælda-
listum vestan hafs. Skemmst er frá því að segja að
Berlín var hafnað nokkuð einróma. Gagnrýnendur
rökkuðu flestir plötuna niður, þótt nokkrar heið-
arlegar undantekningar hafi verið þar á, og al-
menningur leit vart við henni.
Þegar Reed vann að plötunni var hans fyrsta
hjónaband að leysast upp og hann að ganga í gegn-
um skilnað. Rauði þráðurinn á Berlín er saga Jim
og Caroline. Reed syngur um vonlaust samband
þeirra af viðkvæmni og fjarlægð við undirleik
hljómsveitar þar sem valinn maður er í hverju
rúmi og kaldur, hrár píanóleikur sker sig úr. Ekk-
ert gott virðist vera að finna í þeim grimma heimi,
sem lýst er í textum Reeds, og tónlistin og flutn-
ingur hennar gefur litla tilfinningu fyrir því að ein-
hverja von sé að finna á ruslahaugi lífsins. Meira að
segja tilfinningarnar eru dofnar og firrtar. Það er
eins og veggur sé á milli þeirra og nafn og sögusvið
plötunnar ef til vill vísun í það, enda borginni skipt
með múr á þeim tíma, sem hún kom út.
Á plötunni Transformer leiddu saman hesta sína
Reed, David Bowie og Mick Ronson. Plötufyrir-
tækið RCA ætlaðist til þess að Reed fylgdi henni
eftir með annarri söluvænni plötu og var Bob Ezr-
in, sem var aðeins 23 ára en hafði tekið upp nokkr-
ar fjallvinsælar plötur með hryllingsrokkaranum
Alice Cooper, ráðinn upptökustjóri. Meðal hljóð-
færaleikara voru bræðurnir Randy og Michael
Brecker, bassaleikarinn Jack Bruce úr Cream,
trymbillinn magnaði Ainsley Dunbar, sem hefur
leikið með fleiri hljómsveitum og söngvurum en
rúm er til að telja upp í þessum dálki, og Steve
Winwood úr Traffic, sem lék á hljómborð. En
markmiðið fór fyrir lítið og Ezrin segir að hann
hafi heillast af list Reeds. „Kannski missti ég sjón-
ar á umboði mínu,“ segir Ezrin í samtali við blaðið
International Herald Tribune. „Ég get í sannleika
litið aftur og sagt að sennilega gerði ég ekki það
sem ég var ráðinn til að gera.“
Berlín gekk fyrr í þessum mánuði í endurnýjun
lífdaga á sviði í New York og verða lög plötunnar
einnig flutt í heild sinni á Ástralíu eftir áramót.
Reed fékk Ezrin til liðs við sig til að endurvekja
verkið og listamanninn Julian Schnabel, sem hefur
sagt að platan sé undirspil lífs síns, til að skapa um-
gjörðina. Barnakór kemur fram á tónleikunum og
Antony úr Antony and the Johnsons og Sharon
Jones, sem þessa dagana fer mikinn í New York
með kröftugum sálarsöng. Tónleikarnir fengu lof-
samlega dóma og aldrei að vita nema tónleika-
útgáfan verði gefin út.
Rómantískasta plata allra tíma?
Þótt platan hafi fengið slæma útreið og fálegar við-
tökur er hún í uppáhaldi hjá mörgum, þar á meðal
undirrituðum. Í International Herald Tribune er
vitnað í Schnabel: „Þessi plata er holdtekja hinna
myrku systra ástarinnar, afbrýði, reiði og missis.
Þetta gæti verið rómantískasta plata, sem nokkru
sinni hefur verið gerð.“
Í blaðinu er viðtal, sem Reed veitti til að kynna
tónleikana. „Þetta er bara enn ein platan frá mér
sem ekkert seldist,“ segir hann og kveðst hissa á
að uppselt skuli vera á tónleikana. Hann talar hins
vegar vel um plötuna og kallar hana meira að segja
meistaraverk. „Þetta er tilraun til að vera raun-
verulegur, til að nota hugmyndir og tækni rithöf-
undarins í formi rokks,“ segir hann og nefnir Willi-
am S. Burroughs, Hubert Selby Jr., Allen
Ginsberg og Raymond Chandler sem bókmennta-
legar fyrirmyndir.
Á plötunni er engar vísbendingar að finna um
það hvers vegna Reed kaus að láta hana heita Berl-
ín, sem þá var klofin borg. „Ég hafði aldrei komið
þangað,“ segir Reed þegar hann er spurður. „Þetta
er bara líking. Mér líkar sundrung.“
Vanmetið meistaraverk
Poppklassík
Eftir Atla Bollason
bollason@gmail.com
Þ
á er gósentíð áhugamanna um tón-
listarskrif og gagnrýni runnin upp.
Í mínu tilfelli, allavega, ég er nefni-
lega svonefndur listamaður – ég
elska árslista. Prentaðir og óprent-
aðir tónlistarmiðlar keppast nú við
að birta lista yfir bestu plötur og lög ársins sem er
að líða og Morgunblaðið mun gera slíkt hið sama
um næstu helgi. Þetta ár er mjög ólíkt síðasta ári
hvað þetta varðar því að fjölbreytnin virðist ætla
að verða miklu meiri. Í fyrra var Illinois með Sufj-
an Stevens plata ársins að mati ótrúlega margra
virtra miðla hérlendis og erlendis; Morgunblaðið,
Fréttablaðið og Rjóminn voru sammála um að út-
nefna plötuna plötu ársins, hún hafði hæstu með-
aleinkunnina hjá vefþjónustunni Metacritic og var
efst eða ofarlega hjá Pitchfork, Rolling Stone,
Amazon.com, NME og fleiri áhrifamiklum miðl-
um. Stevens lék mörg lög af þeirri plötu á frábær-
um tónleikum í Fríkirkjunni í nóvember á þessu
ári. Sama var upp á teningnum þegar kom að ís-
lenskum plötum – næstum allir virtust sammála
um að Sigur Rós hefði átt plötu ársins.
„Þegjandi samkomulag“ af þessu tagi er ekki til
staðar í ár. Miðlar eru langt frá því að vera sam-
mála um hvaða plata beri af. Á fyrrnefndum vef
Metacritic (metacritic.com) má sjá í einni hend-
ingu hvaða titlar koma fyrir á árslistum fjölda
miðla. Þegar þetta er ritað eru um tuttugu miðlar
búnir að skila af sér og línurnar því aðeins farnar
að skýrast, en það er til marks um fjölbreytni (við
getum líka kallað það ósamstæðni) að titlafjöldi er
nú þegar orðinn töluvert meiri en í fyrra og gríð-
arlega margar plötur koma einungis fyrir einu
sinni.
Tvítugir og sjötugir vinsælir
Línur eru aðeins farnar að skýrast. Frumburður
sveitarinnar Arctic Monkeys Whatever People
Say I Am, That’s What I’m Not er nokkuð áber-
andi, en platan kom út snemma á árinu og sló sölu-
met í Bretlandi og hlaut Mercury-verðlaunin. Allir
liðsmenn Arctic Monkeys eru rétt um tvítugt og
eru með fyrstu sveitum til að njóta góðs af vel-
gengni á MySpace-vefnum. Arctic Monkeys leikur
hressilegt rokk og syngur um veruleika breskra
ungmenna á óvenjuskorinorðan og þroskaðan hátt,
sérstaklega miðað við aldur og fyrri störf. Bresku
poppblöðin NME og Q settu plötuna fyrir vikið í
toppsætið. Sjálfum þykir mér ekki mikið til plöt-
unnar koma og finnst hún bæta litlu við bylgju bíl-
skúrsrokks síðastliðin fimm ár, þó að vissulega séu
lög eins og „When the Sun Goes Down“ vel heppn-
uð.
Meðlimir Arctic Monkeys eru sem fyrr sagði
rétt um tvítugt, en einnig er áberandi á árslist-
unum maður sem að nálgast sjötugt – Bob Dylan
sjálfur. Hann sendi frá sér plötuna Modern Times
í sumar og hlaut ótrúlega góðar viðtökur hjá gagn-
rýnendum. Plötunni var hampað sem bestu plötu
Dylans í áraraðir og Rolling Stone hefur nú út-
nefnt hana plötu ársins ásamt Billboard-listanum í
Bandaríkjunum og tímaritinu Uncut. Músíkin er
fremur hefðbundið blúsrokk, en vel útfært og að
sjálfsögðu eru textar Dylans sem fyrr einstakir.
Aðrar góðar
Það er fyrirferð í fleiri Íslandsvinum en Sufjan
Stevens. Joanna Newsom sem lék hér á landi í maí
sendi frá sér plötuna Ys í nóvember og hún hefur
ratað inn á fjölda árslista, einna helst hjá vef-
miðlum. Newsom er með afskaplega óvenjulega
rödd, leikur á hörpu, og Van Dyke Parks útsetti
verkin á plötunni fyrir sinfóníusveit, en hann er
þekktastur fyrir störf sín með Beach Boys á sjö-
unda áratugnum. Þá er ný plata TV on the Radio á
fjölda lista, en þeir léku á Iceland Airwaves árið
2003. Plötunni er sérstaklega hrósað fyrir óvenju-
lega hljóðvinnslu og það með réttu – TV on the Ra-
dio hljóma ólíkt flestu öðru sem er í gangi í dag þó
að eflaust megi kalla músíkina rokk. Vefritið
áhrifamikla Pitchfork setur plötuna í annað sæti á
sínum lista, en Spin hefur hana á toppnum.
Pitchfork er nokkuð sér á báti í ár, telur plötuna
Silent Shout með sænsku danspoppsveitinni The
Knife þá bestu. Hún kemst ekki inn á topp tíu hjá
neinum öðrum miðlum nema tímaritinu Urb. Si-
lent Shout er að mínu mati vel heppnuð skífa,
dansvæn og skrítin í sömu mund og langbesta út-
gáfa sveitarinnar til þessa.
Rapparinn Ghostface Killah sem var áður í Wu-
Tang Clan sendi frá sér plötuna Fishscale á árinu
og er hún tíður gestur á árslistum þó að hvergi hafi
hún náð toppsætinu enn. Aðrar hipphopp-skífur
sem þykja góðar eru Hell Hath No Fury með
Clipse og St. Elsewhere með Gnarls Barkley, þó
að hörðustu hipphopp-hausar vilji kannski ekki
telja þá síðarnefndu með.
Íslenskir fjölmiðlar eru að birta sína lista þessa
dagana. Vefsíðan Rjóminn.is á að hafa birt sinn
lista þegar þetta birtist, og útvarpsþátturinn
Frank flutti sinn lista í vikunni. Ekki má heldur
gleyma bloggurunum, en fjölmargir einstaklingar
koma sinni skoðun á framfæri með aðstoð blogg-
tækninnar. Dagblöðin bíða yfirleitt fram á gaml-
ársdag. Það verður spennandi að sjá hvaða ís-
lensku plötur hljóta náð fyrir augum gagnrýnenda,
en plötuútgáfa á þessu ári var fjölbreytt og skiptar
skoðanir um hvað hefði staðið upp úr. Tilnefningar
til íslensku tónlistarverðlaunanna hafa verið gagn-
rýndar (eins og alltaf), og því ætti þeim listamönn-
um sem ekki fengu tilnefningu að vera nokkur
sárabót í því að sjást á árslistum fjölmiðlanna.
Árið gert upp
Hverjar eru bestu plötur ársins. Greinarhöfund-
ur er mikill listamaður, árslistamaður og skoðar
hér hugmyndir ýmissa miðla að listum yfir bestu
plötur á árinu.
Modern Times „Plötunni var hampað sem bestu plötu Dylans í áraraðir, og Rolling Stone hafa nú út-
nefnt hana plötu ársins ásamt Billboard-listanum í Bandaríkjunum og tímaritinu Uncut. “