Morgunblaðið - 21.01.2006, Qupperneq 36

36 LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar býður tónlistarfólki að sækja um þátttöku í þriðjudags-
tónleikum sumarið 2006 sem verða haldnir vikulega frá miðjum júlí til ágústloka.
Umsóknir skulu hafa borist fyrir 14. febrúar nk. með drögum að efnisskrá, upplýsingum
um flytjendur (CV) og kjörtíma tónleika. Valið verður úr umsóknum og öllum svarað.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar, Laugarnestanga 70, 105 Reykjavík
www.lso.is – lso@lso.is
SUMARTÓNLEIKAR LISTASAFNS SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR 2006
Tónlistarnemar hafa nú stofn-að með sér hagsmunafélag,Félag tónlistarnema (FTN),
og í kynningu félagsins á undir-
skriftarlista sem gekk á netinu í
vikunni kemur fram að fyrsta verk
félagsins verði að undirbúa kæru til
umboðsmanns alþingis vegna þess
sem tónlistarnemarnir kalla ólög-
lega skerðingu sveitarfélaganna á
niðurgreiðslum með nemendum. Í
tilkynningunni segir: „Við teljum
að með skerðingunni brjóti sveit-
arfélögin gegn jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar. Við krefjumst
þess að sveitarfélögin leysi sínar
deilur við ríkið og sín á milli án þess
að láta það bitna á tugum eða
hundruðum tónlistarnema.“
Forsaga þessa máls hefur verið
reifuð á þessum vettvangi áður, og
ástæðulaust að endursegja hana í
þaula nú, en í grundvallaratriðum
snýst hún um það, að tónlist-
arskólum er einungis kleift að taka
við nemendum úr eigin sveitarfé-
lagi, sem ekki lengur greiðir niður
kostnað við skólagöngu annarra
nemenda en sinna eigin, og aðeins
til 25 ára aldurs. Vandamálið hefur
bitnað verst á langt komnum tón-
listarnemendum, sem eiga lögheim-
ili úti á landi, en stunda nám við
stærri tónlistarskólana í borginni
og á höfuðborgarsvæðinu, þar sem
sækja má víðfeðmari og meiri
menntun en smærri sveitarfélög
hafa tök á að bjóða uppá. Þessir
nemar eiga um það að ræða að biðla
til eigin ráðamanna sveitarfélaga
um námsstyrki, og eiga þannig vel-
ferð sína í námi undir geðþótta,
vilja, eða viljaleysi sinna heima-
manna hverju sinni; ellegar greiða
skólagjöld fullu verði í höfuðborg-
inni. Þar með njóta þeir ekki stjórn-
arskárvarins jafnréttis til náms á
við skólasystkin sem eru svo lánsöm
að hafa fæðst innan borgarmark-
anna. Ríkið og sveitarfélögin hafa
enn ekki getað komist að nið-
urstöðu um hvernig haga eigi
kostnaði við þetta nám og fyrir það
gjalda nemdurnir. Þetta þras hefur
nú staðið árum saman, og enn virð-
ist engin standandi lausn í sjónmáli.
Samstaða hefur virst vera um lausn
fyrir þá tónlistarnema sem stunda
jafnframt nám í viðurkenndum
framhaldsskólum, en þeir tónlist-
arnemar, – oftast þeir hæfileikarík-
ustu, sem hafa kosið að sinna engu
öðru en sínu tónlistarnámi eru úti á
freranum.
  
Ég held að þeir tónlistarnemarsem var „sagt upp“ úr tónlist-
arnámi í borginni nýverið og for-
ráðamenn þeirra hljóti því að hafa
staldrað við þegar kynntar voru
styrkveitingar borgarinnar til
menningarstarfsemi nú á dögunum.
Annar þeirra tónlistarhópa sem
stærsta styrk ársins hlýtur, tvær
milljónir króna, er Kasa hópurinn,
Kammerhópur Salarins, og starf-
ræktur er í Kópavogi! Það skal tek-
ið skýrt fram að Kasa hópurinn er
að sjálfsögðu alls góðs maklegur og
á skilið alla þá styrki sem honum
hlotnast. Um það snýst ekki málið.
Reykjavíkurborg hlýtur hins veg-
ar að þurfa að svara tónlistarnem-
unum þeirri spurningu hvers vegna
þeim er úthýst úr námi í borginni á
grundvelli þess að eiga lögheimili
annars staðar, á sama tíma og hún
kýs að styrkja tónlistarstarfsemi at-
vinnumanna í tónlist í öðrum sveit-
arfélögum. Það skal tekið fram að
Kópavogsbær stendur að tónleikum
þeim sem Kasa hópurinn leikur á í
Salnum og stendur straum af kostn-
aði við þá gegnum rekstur Salarins,
sem stendur sig með mikilli prýði
og sóma í blómlegu tónleikahaldi.
  
Á sama hátt gætu þeir spurt semstanda að tónleikahaldi í
Reykjavík, hver stefna borgarinnar
sé gagnvart þeim; hvaða möguleika
þeir eigi á sambærilegum rausn-
arskap frá borgaryfirvöldum og
Kammerhópur Salarins. Í Reykja-
vík hafa verið gerðar tilraunir til
sambærilegs tónleikahalds í tónlist-
arhúsinu Ými og Salurinn stendur
fyrir í Kópavogi. Áhugaleysi borg-
aryfirvalda til að styðja við tón-
leikahald þar hefur verið algjört,
þótt þar hafi verið lagt af stað með
miklum faglegum metnaði. Það
stefnir í það, að þetta góða tónlist-
arhús, eina tónlistarhúsið í höf-
uðborginni, fyrir utan Hljómskál-
ann, verði selt til annarra nota.
Auðvitað ber borgin enga ábyrgð á
því, en stuðningur hennar við þann
tónlistarhóp sem húsið rekur, og
kennir sig við borgina, Karlakór
Reykjavíkur, hefði þó hugsanlega
gert þeim kleift að afla sér tekna af
tónleikahaldi og auðga um leið til
muna tónlistarlíf borgarinnar.
Því hlýtur maður enn að velta því
fyrir sér hvaða stefnu borgaryf-
irvöld hafa um tónlistarlíf í borg-
inni og hvort hún sé yfir höfuð til.
Landamæri
peninganna
’Borgin hlýtur að þurfaað svara tónlistarnem-
unum hvers vegna þeim
er úthýst úr námi í
borginni meðan hún kýs
að styrkja tónlistar-
starfsemi atvinnumanna
í tónlist í öðrum sveit-
arfélögum. ‘
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
Morgunblaðið/Golli
Salurinn í Kópavogi.
begga@mbl.is
DAGSKRÁ verður haldin í Þjóð-
menningarhúsinu í dag, þar sem
fjallað verður um þá rithöfunda
sem voru samferða Halldóri Lax-
ness upp á Nóbelsverðlaunapall á
sjötta áratug síðustu aldar. Árni
Bergmann rithöfundur hefur tekið
dagskrána saman og er flytjandi
ásamt honum Arnar Jónsson leik-
ari.
„Dagskráin fjallar um hina höf-
undana níu á áratugnum, og
hvernig Halldór kemur inn í þann
hóp. Velt verður upp hvort finna
má einhvers konar menningar-
pólitískt mynstur hjá sænsku aka-
demíunni,“ segir Árni í samtali við
Morgunblaðið, en rithöfundarnir
eru að Halldóri undanskildum
Bertrant Russel, Pär Lagerkvist,
François Mauriac, Winston Churc-
hill, Ernest Hemingway, Juan Ra-
món Jimenéz, Albert Camus, Bor-
is Pasternak og Salvatore
Quasimodo.
Og er slíkt menningarpólitískt
mynstur að finna, að mati Árna?
„Ja, til dæmis lítur sænska aka-
demían bersýnilega svo á, að bók-
menntirnar verði til hjá hinum
grónu og stóru menningarþjóðum
Evrópu, og Bandaríkin fá að fljóta
með. Þarna eru þrír engilsaxar,
tveir Frakkar, einn Spánverji,
Ítali og Rússi. Það vantar bara
Þjóðverja í þennan hóp, enda er
stutt frá síðari heimsstyrjöldinni.“
Árni bendir ennfremur á að lítil
athygli hafi verið veitt utan þessa
evrópsk-bandaríska heims. „Nób-
elsverðlaunin höfðu þá verið veitt í
hálfa öld, og einungis tvisvar hafði
verið farið út fyrir þennan litla
heim. Í rauninni virðast engir
smáþjóðahöfundar koma til greina
aðrir en Norðurlandamenn. Á
þessum áratug eru tveir slíkir;
Halldór og Pär Lagerkvist, og
fram til þessa höfðu tíu Norð-
urlandamenn fengið þessi verð-
laun. Halldór verður dálítið merki-
legt fordæmi að því að taka
höfunda að mjög litlum mál-
svæðum, því uppúr verðlaunum
hans fer fjölbreytnin að aukast og
menn fara að horfa í fleiri áttir.“
Skoðað frá ýmsum hliðum
Lesin verða sýnishorn úr ís-
lenskum þýðingum á verkum
flestra verðlaunaskáldanna og
hefur Árni þýtt nokkur ljóð af
þessu tilefni. Rætt verður um rit-
höfundana sjálfa og hvað þeir
höfðu helst til bókmennta að
leggja sem og til þeirra mála sem
helst brunnu á samtíðarmönnum
þeirra. „Að mörgu leyti er heil-
mikil bjartsýni í gangi eftir síðari
heimsstyrjöldina, og menn eiga
von á framförum og öðru slíku.
En rithöfundunum kemur þessi
tími myrkar fyrir sjónir, enda
menn nýkomnir úr styrjöld með
útrýmingarbúðum og atóm-
sprengjum og öðru slíku. Ég mun
koma inn á hvernig hver og einn
rithöfundur bregst við þessum
heimi, myrkum og vonlausum, og
hvort hægt sé að gefa honum ein-
hverja merkingu.“
Þá verður rætt um tengsl Hall-
dórs við aðra Nóbelsverðlaunahöf-
unda 6. áratugarinar, einkum
Hemingway sem hann þýddi
fyrstur manna á íslensku og Boris
Pasternak.
Aðspurður hvort þessi umræða
um Nóbelsverðlaunahafa 6. ára-
tugarins sé þörf, svarar Árni að
skoða megi þessi þekktustu bók-
menntaverðlaun heims frá ýmsum
sjónarhornum. „Það getur verið
fróðlegt að skoða hvað menn hafa
verið að reyna að gera á hverjum
tíma með viðurkenningunum. Og
svo má velta fyrir sér hvernig
þessi heimsfrægu Nóbelsverðlaun
hafi enst hverjum og einum, þeg-
ar liðin er hálf öld,“ segir hann að
síðustu.
Efnt er til dagskrárinnar í
tengslum við sýningu sem opnuð
var í Þjóðmenningarhúsinu á
Nóbelsdaginn 10. desember sl. í
tilefni þess að þá voru fimmtíu ár
liðin frá því að Nóbelsverðlaunin
voru afhent Halldóri Laxness. Um
er að ræða síðustu sýningarhelgi
því sýningin stendur yfir til 25.
janúar. Gljúfrasteinn – hús
skáldsins setti sýninguna upp.
Ókeypis aðgangur er að
dagskránni og eru allir velkomnir.
Nóbelsverðlaun | Dagskrá undir yfirskriftinni „Nágrannar
Halldórs Laxness í Nóbelsheimi“ í Þjóðmenningarhúsinu
Verðlaunahafar 6.
áratugarins skoðaðir
Frá Nóbelsverðlaunaafhendingu Halldórs Laxness.
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
T il móður og systur,Önnu Maríu ogNannerl. Óperan
sem Mozart, nefnir, er La
finta giardiniera, eða
Garðyrkjustúlkan dul-
búna.
München, 14. janúar 1775
Guði sé lof! Óperan mín
var flutt í gær, 13. þ.m., og
fékk svo góðar viðtökur,
að ég get ekki með nokkru
móti lýst fagnaðarlátunum
fyrir mömmu. Í fyrsta lagi
var leikhúsið svo troðfullt
að margir urðu frá að
hverfa. Því næst urðu læt-
in eftir hverja aríu, lófa-
takið og hrópin: „VIVA
MAËSTRO“ alveg óskap-
leg. Hennar göfgi kjör-
furstafrúin og ekkjufrúin
(sem sátu andspænis mér)
kölluðu „BRAVO“ til mín.
Þegar sýningu óperunnar
var lokið og komið hlé, –
þá sitja gestirnir venju-
lega hljóðir og bíða dans-
sýningarinnar sem á eftir
fer – linnti ekki látum,
lófaskellum og bravó-
hrópum sem komu í gus-
um hvað eftir annað. Á eft-
ir fór ég með pabba inn í
sal, sem kjörfurstinn og
hirð hans verða að ganga
um, og fékk að kyssa
hendur hans göfgi kjör-
furstans og frúar hans og
annars tignarfólks sem
allt var hið mildilegasta í
minn garð …
MOZART MOLAR
Þinn
einlægur
Amadé
Wolfgang
Amadeus Mozart
27. janúar 1756–
5. desember 1791
Íslensk þýðing: Árni Kristjánsson