Morgunblaðið - 22.01.2006, Blaðsíða 14

14 | 22.1.2006
Ég hlakka alltaf til að koma á vinnu-
staðinn, taka upp þráðinn, svara for-
vitnum og fróðleiksfúsum konum og
körlum. Nánast allir okkar viðskipta-
vinir eru kurteist og skemmtilegt fólk, sem gaman er að umgangast og kynnast.“
Leppmenni peningaaflanna
Þú nefndir pólitíkusa. Mér skilst að þú sért sjálfstæðismaður?
„Jájá, ég hef alltaf verið grenjandi blátt íhald, en var á sínum tíma obbo svag fyrir
Kvennalistanum. Mér fannst og finnst alltaf gæta ákveðinnar hræsni í málflutningi
sósíalista, þótt sósíalisminn sé sem stefna mjög góður. Það voru margir sannfærðir
um það hér á 6.-8. áratugnum, að kommúnisminn ætti alveg eins mikla möguleika á
heimsyfirráðum og kapítalisminn. Þegar ég fór í hálfsmánaðar ferð til Moskvu 1958
hitti ég Árna Bergmann, sem var þar við nám. Hann sagði: „Eftir eitt eða tvö ár hirðir
kommúnisminn hræið af kapítalismanum.“ Það var ekki bara Árni sem áleit þetta;
það voru menn einsog Bjarni Benediktsson og Ólafur Thors.
Menn voru alveg logandi hræddir við þetta stjórnmálaafl í heim-
inum. Þetta voru ógnartímar. Kalda stríðið og vígbúnaðarkapp-
hlaupið voru á fullu og það gat brugðið til beggja vona. Enginn
gat séð fyrir þá þróun í efnahagslífi heimsins, sem leiddi svo til
falls kommúnismans. Það var vert að huga að þessum öflum hér á
landi. Ég fór að kynna mér þau og skrifaði dáldið um þau fyrir
Vísi en þar sem ég umgekkst nánast eingöngu róttæklinga á þess-
um árum varð ég illa séður í hreiðri þeirra í Tjarnargötu 20.“
Bragi segir að pólitíkin sé allsstaðar nú sem fyrr. „Davíð Odds-
son? Er hann hættur í pólitík? Ekki aldeilis og ég segi sem betur
fer. Forseti lýðveldisins? Er hann hættur í pólitík? Hvenær? En
valdafylkingarnar á Íslandi í dag eru ekki stjórnmálaflokkarnir, heldur leppmenni
peningaaflanna, sem skipa sér í raðir hinna pólitísku flokka og ganga erinda þeirra,
því það er ekki enn búið að færa hið formlega vald stjórnmálamannanna frá þeim.
Svo virðist mér stjórnmál höfða æ minna til almennings. Margir hafa skömm á búk-
talinu og bakferlinu í íslenskri pólitík. Ættar- og peningatrén hafa vaxandi vægi í
flokkunum og margir fyrrum einlægir og upplífgandi stjórnmálamenn hafa forðað
sér á hlaupum í faðm stjórnsýslunnar og gerst þiggjendur þokkalegrar risnu og iðka
hégómalíf. Samt verða stjórnmál alltaf frábær íþrótt, falleg listaflétta ef þau eru iðkuð
af einlægri sýn og heilindum. En hluti núverandi og fyrrverandi valdakynslóða hefur
komið leiðu orði á þessa göfugu grein. Ímynd stjórnmálanna hefur liðið fyrir per-
sónulega hyglunaráráttu valdamanna og -kvenna og þetta litla ættartengsla- og vina-
samfélag virkar stundum líkt og maðksmogið af barnalegri spillingu, en fjölmiðlarnir
láta þetta flest framhjá sér fara.“
Hann heldur áfram: „Menn eru stundum að furða sig á stærð Sjálfstæðisflokksins.
En lengstaf hefur jafnaðarstefna einkennt þetta ósamstæða hagsmunabandalag sem
heitir Sjálfstæðisflokkur. Fylgi hans hefur legið í þeirri höfðun og trúverðugleika, sem
foringjum hans hefur hingað til tekist að viðhalda. Ég vona, að þessi fjölfestustefna
verði áfram leiðandi í þessum opna flokki. Og líka að foringjar hans verði menn til að
víkja frá yfirstandandi helför gegn landinu okkar.“
Móðurmjólk stolið
Ég spyr Braga hvernig samsetning hann sé genetískt, en
foreldrar hans hétu Elísabet Engilráð Ísleifsdóttir og Krist-
jón Kristjónsson. „Pabbi var bóndasonur úr Laugardal,
gegndi trúnaðarstöðu hjá SÍS og var vinur Vilhjálms Þórs hugsjónafrímúrara og fjár-
málagúrús þeirra tíma. Mamma var kaupmannsdóttir frá Sauðárkróki. Foreldrar
hennar skildu þegar hún var ellefu ára, því amma elskaði annan mann vonlausri ást.
Þær fluttust til Reykjavíkur og þar varð hún stúdent frá Menntaskólanum. Hennar
bakland var eiginlega þessi menntaskólabekkur frábærs fólks, t.d. Huldu konu Finn-
boga Rúts, Þórunnar konu Sveins skólameistara Þórðarsonar, Halldórs H. Jónssonar
stjórnarformanns Íslands og fleira mjög ágæts fólks, sem margt lenti í ábyrgðarstöð-
um og frammivið í samfélaginu. Mamma vann oft úti og bóndi hennar gekk ekki síð-
ur til heimilisverkanna; hann sauð kjötsúpuna og þvoði oftast upp. Það ríkti þægilegt
öryggi og hæglát umhyggja á heimilinu. Mamma var dálítil snegla, gaf ekki mikið til-
finningaflóð frá sér, en við nutum ástríkis og réttláts frelsis. Pabbi var pínu bóhem-
ískur, laumaðist til þess stundum í hádeginu að hitta Tómas
Guðmundsson, Stein Steinarr og Vilhjálm frá Skáholti á
Hressó, var í kallaklúbbi, sem setti saman skemmtilegar og
stundum tvíræðar vísur. Þau rifust bara einu sinni það ég vissi.
Þá fór mamma að gráta og síðan aldrei meir.“
Hann er elstur þriggja systkina. „Foreldrar mínir voru eng-
ir unglingar þegar þetta elsta barn þeirra fæddist. Móðir mín
lá á fæðingardeildinni, sem var til húsa á efstu hæð gamla
Landspítalans. Þar lá líka frú Magnea Þorkelsdóttir, eigin-
kona herra Sigurbjarnar Einarssonar síðar biskups. Daginn
áður en ég kom í heiminn fæddi hún Þorkel tónskáld.
Mamma var eitthvað sein í gang að fara að mjólka eðlilega og
ég var settur yfir til frú Magneu að fá aukasopa. Ég hef einhverntíma strítt jafnaldra
mínum Þorkeli á þessu og sagt, að hann sé svona lítill, af því ég hafi stolið frá honum
móðurmjólkinni fyrstu dagana.“
Þegar Bragi var átta ára var hann sendur í sveit. „Á slóðir Gull-Þóris sögu, til
Króksfjarðarness, sem liggur milli Gilsfjarðar og samnefnds fjarðar. Þarna bjó vænu
búi Jón Ólafsson hreppstjóri og systir hans Bjarney. Ég var í sveit hjá þeim systkinum
næstu fimm sumrin. Bærinn í Króksfjarðarnesi var mikið steinhús, tvær hæðir, kjall-
ari og dularfullt háaloft. Mér var komið fyrst til gistingar í „meyjaskemmunni“ en þar
sváfu Bjarney húsfreyja og vinkonurnar María Helgadóttir og Ólafía, barnabarn hús-
freyju. Það var vitanlega mjög skemmtilegt í þessari vistarveru á kvöldin, áður en hús-
freyja tók á sig náðir. Stelpurnar flissuðu og pískruðu útí eitt og þegar frá leið fékk ég
stundum að vera með í geiminu. Króksfjarðarnes er mikil hlunnindajörð; grasi vaxn-
ar eyjar teygja sig út frá nesinu, æðurin verpir þar og dúnn var verkaður öll sumur.
Selalátur voru sunnan við nesið og selabönd lögð þar á vorin og vitjað á fjöru. Það var
heilmikil reynsla fyrir borgarbarnið að fá að rota sel. En þarna var þetta alveg eðlilegt.
Þetta var mikill ævintýraheimur fyrir smádekrað borgarbarn. Heilbrigður agi ríkti
gagnvart hjúum, en engin harka þó. Ég varð dáldið skotinn í Ólafíu og við höfðum
búskap með leggi og skeljar á afviknum stað við heimatúnið, þar sem við sinntum
gripum okkar á kvöldin. Dágóð kynni hafa haldist við fjölskylduna frá Nesi og eftir
Fundur á Vikunni 1959: F.v. Ásbjörn
Magnússon auglýsingastjóri, Bragi og
Jökull Jakobsson.
HJÁ BRAGA
Bóhemar í Gamla
kirkjugarðinum 1961:
F.v. Alfreð Flóki mynd-
listarmaður, Ari Jós-
efsson skáld, Bragi og
Helgi Guðmundsson
úrsmíðameistari.
Þetta litla ættar-
tengsla- og vina-
samfélag virkar
stundum líkt og
maðksmogið af
barnalegri spillingu
Í garði num heima á Laufásvegi
1971: F.v. Hermann Höskuldsson,
óþekkt grannstúlka, Elísabet K. Jök-
ulsdóttir, Illugi Jökulsson, Valgarður
Bragason, Nína Björk, Ari Gísli
Bragason, Rán Höskuldsdóttir og
Hrafn Jökulsson.