Morgunblaðið - 28.01.2006, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 28. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÁLFRAMLEIÐSLA á Íslandi
mun nánast þrefaldast á allra
næstu árum og verður Ísland þá
komið í hóp stærstu álútflutnings-
ríkja í heimi. Því fylgir áhætta að
fjárfesta í áli og orku, eins og öðr-
um fjárfestingum, en meiri áhætta
er tekin með því að ráðast ekki í
þessar fjárfestingar. Þetta kom
fram á erindi Þórðar Friðjónsson-
ar, forstjóra Kauphallar Íslands, á
ráðstefnu um gildi ál- og orku-
framleiðslu á Íslandi sem haldin
var á Hótel Nordica í gær.
„Það er mín grundvallarniður-
staða, þegar horft er til þess
hvernig líklegast er að álmarkaðir
muni þróast, að láta arðsemina
ráða niðurstöðu um fjárfestingarn-
ar og við eigum að mínu viti að
ráða við þennan hagstjórnarvanda.
Hann er miklu frekar verkefni
heldur en vandi.“
Mikilvægt að markaðs-
væða orkufyrirtækin
Þórður lagði áherslu á það í máli
sínu að ákaflega mikilvægt væri að
markaðsvæða orkufyrirtækin. Það
gæfi þeim aukið svigrúm og
tryggði að ákvarðanir verði teknar
á viðskiptalegum forsendum.
Orkufyrirtækin þurfi í framtíðinni
að búa við markaðsumhverfi. Gott
væri að fá bæði orkufyrirtækin og
álfyrirtækin inn í Kauphöllina.
Samtök atvinnulífsins, Samtök
iðnaðarins og Samorka stóðu fyrir
ráðstefnunni, undir yfirskriftinni
Orkulindin Ísland, á Hotel Nordica
í gær og sóttu hana á fjórða hundr-
að manns, skv. upplýsingum ráð-
stefnuhaldara. Nokkur öryggis-
gæsla var á ráðstefnunni en
öryggisverðir frá Securitas voru
við inngang ráðstefnusalarins. Allt
fór þó friðsamlega fram.
Lendingin gæti
orðið harkaleg
Þórður Friðjónsson minnti á að
opinberar spár gerðu ráð fyrir
mjúkri lendingu í þjóðarbúskapn-
um þegar núverandi þensluskeiði
lýkur. Fyrri reynsla bendi til að
varhugavert sé að reiða sig á þetta.
Lendingin gæti orðið harkaleg
með gengisfalli og skörpum sam-
drætti þjóðarútgjalda eins og
gerðist í upphafi þessa áratugar.
Sagðist Þórður ekki vera að spá
því að þetta myndi gerast, heldur
væru þetta varnaðarorð, verkefnið
væri að hans viti viðráðanlegt og
niðurstaðan væri undir okkur
sjálfum komin.
Þórður sagði ál og tengda nýt-
ingu orkulindanna hafa tvímæla-
laust efnahagslegan ávinning í för
með sér. Hann setti fram þá
spurningu hvort ótæpilega mikil
áhætta væri tekin og of geyst farið
í uppbyggingu virkjana og stóriðju
en sagðist ekki hafa ýkja miklar
áhyggjur af því.
Fór hann yfir álframleiðsluna á
Íslandi, þá framleiðslugetu sem
verður til þegar núverandi fram-
kvæmdum lýkur og þær hugmynd-
ir sem uppi eru um stórfellda
stækkun álversins í Straumsvík og
ný álver á Suðurnesjum og á Norð-
urlandi. Árið 2008 verður ársfram-
leiðslugetan hér á landi komin í
tæp 800 þúsund tonn og verði hug-
myndir sem uppi eru að veruleika
gæti hún verið komin í tæplega
1.500 þúsund tonn nokkrum árum
síðar.
Sé þetta sett í samhengi við ál-
framleiðslu í heiminum þá jafn-
gildir áætluð álframleiðsla á Ís-
landi um 2,5% af heimsframleiðslu
á áli á árinu 2004. Verði af stækk-
un álversins í Straumsvík og ný ál-
ver reist á Suðurnesjum og Norð-
urlandi myndi hlutur íslenskrar
álframleiðslu af heimsframleiðsl-
unni aukast í 3,5–4%.
Fram kom í máli Þórðar að ál-
framleiðsla í heiminum hefur auk-
ist um 7% á ári að jafnaði á und-
anförnum árum. Brá Þórður upp
mynd af dreifingu álframleiðslu
eftir löndum og sagði að miðað við
áætlanir um álframleiðslu árið
2007 gæti Ísland þá verið komið í
hóp tíu til tólf stærstu álfram-
leiðsluríkja í heimi og á sama ári
gæti Ísland verið orðið sjötta eða
sjöunda stærsta álútflutningsríki
heims.
Álverð hefur hækkað umtalsvert
á síðustu árum í dollurum talið eða
um 60% frá því á síðari hluta árs-
ins 2002. Þórður sagði líkur á því
að álverð muni hins vegar ekki
hækka til muna í bráð, m.a. vegna
þess að reiknað er með að hægja
muni á hagvexti í heiminum og að
betra jafnvægi komist á milli fram-
boðs og eftirspurnar eftir áli. Til
lengri tíma litið sé almennt reikn-
að með því að raunverð áls muni
heldur lækka, en þó ekki mjög ört.
Margir óvissuþættir væru þó í
þessari mynd. „Horfur í áliðnaði
eru eins og ég fæ best metið frem-
ur uppörvandi fyrir okkur,“ sagði
Þórður.
Ekki við stóriðjufram-
kvæmdirnar einar að sakast
Hann fjallaði einnig um þensluá-
standið í þjóðarbúskapnum. Mikill
uppgangur væri í þjóðarbúskapn-
um svo að jaðrar við ofþenslu, að
mati Þórðar. Sagði hann að 5%
hagvöxtur í fyrra og 6% árið þar á
undan væri meira en samrýmdist
jafnvægi í þjóðarbúskapnum til
lengri tíma litið.
Fram kom í máli hans að líkur
væru á að einkaneysla hafi aukist
meira en nokkru sinni fyrr á sein-
asta ári, en Þórður tók fram að
ekki væri við stóriðjuframkvæmd-
irnar einar að sakast um þensluna
í þjóðarbúskapnum og vöxt einka-
neyslunnar.
Benti Þórður einnig á að útflutn-
ingur áls verði ríflega fjórðungur
af öllum útflutningi vöru og þjón-
ustu á árinu 2008. „Þessi mikla
aukning útflutnings er auðvitað
mjög jákvæð fyrir þjóðarbúskap-
inn, sérstaklega vegna þess hversu
háð við erum útflutningi,“ sagði
hann.
800 umsóknir bárust um
30 störf hjá Fjarðaáli
Smári Geirsson, forseti bæjar-
stjórnar Fjarðabyggðar, var meðal
fyrirlesara á ráðstefnunni og sagði
hann að framkvæmdirnar vegna
álvers á Reyðarfirði hefðu valdið
þáttaskilum á Austurlandi. Upp-
haflegar áætlanir hefðu vanmetið
áhrif álversins á austfirskt sam-
félag á mörgum sviðum. Frá 2003
hefði fólki fjölgað um a.m.k. 2.000
á Austurlandi. Að framkvæmdum
loknum væri gert ráð fyrir að um
900 ný störf hafi skapast, og þar af
væri meirihlutinn svokölluð afleidd
störf. Nú sé gert ráð fyrir að fjöldi
nýrra íbúða á svæðinu muni verða
um 750.
„Fyrirtæki streyma austur og
koma sér þar fyrir til framtíðar
auk þess sem mörg heimafyrirtæki
eru að vaxa og byggja sig upp og í
samfélaginu hækkar þjónustustig-
ið dag frá degi,“ sagði hann.
Kynnti Smári niðurstöður við-
horfskönnunar meðal Austfirð-
inga, þar sem kæmi m.a. fram að
Austfirðingar væru mjög jákvæðir
í garð álversins, mjög mikill meiri-
hluti svarenda gæti vel hugsað sér
að starfa í álverinu. Þannig hefði
t.d. komið í ljós að 85% kvenna í
Fjarðabyggð sögðust vel geta
hugsað sér að starfa hjá Fjarðaáli.
Þá væri komið í ljós að mikill
áhugi væri á föstum störfum hjá
Fjarðaáli. „Fjarðaál hefur auglýst
um það bil 30 störf og um þessi 30
störf hafa borist liðlega 800 um-
sóknir. Þó er þarna um að ræða
mjög sérhæfð störf,“ sagði Smári.
Miklar umræður um ál- og orkuframleiðslu á ráðstefnunni Orkulindin Ísland
 Ísland gæti orðið
sjötta stærsta
álútflutningsland í
heimi á næsta ári
Morgunblaðið/RAX
Rætt var um stöðu og horfur í ál- og orkuframleiðslu í pallborðsumræðum undir lok ráðstefnunnar í gær. F.v.
Ari Edwald, framkvæmdastjóri SA og ráðstefnustjóri, Björgólfur Thorsteinsson, formaður Landverndar,
Friðrik Sophusson, forstjóri Landsvirkjunar, Guðmundur Þóroddsson, forstjóri Orkuveitu Reykjavíkur, Júl-
íus Jónsson, forstjóri Hitaveitu Suðurnesja, Ragnar Guðmundsson, framkvæmdastjóri hjá Norðuráli, Rann-
veig Rist, forstjóri Alcan á Íslandi, og Tómas Már Sigurðsson, forstjóri Alcoa-Fjarðaáls.
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Tökum meiri áhættu ef
ekki er fjárfest í áli og orku
Meirihluti
jákvæður í
garð áliðnaðar
UM 55% landsmanna eru jákvæð í garð
þess áliðnaðar sem er í landinu, 21% er
neikvætt og 24% taka ekki afstöðu. Þá eru
48% hlynnt frekari uppbyggingu áliðn-
aðar, 37% andvíg og 15% taka ekki af-
stöðu til þess. Hins vegar eru 52% hlynnt
frekari uppbyggingu áliðnaðar sem bygg-
ist á vatnsafli, 34% andvíg því en 14% taka
ekki afstöðu.
Þessar niðurstöður koma fram í við-
horfsrannsókn IMG Gallup á afstöðu til
virkjana, áliðnaðar og umhverfismála,
sem gerð var að beiðni Samtaka atvinnu-
lífsins síðari hluta nóvember sl. Þóra Ás-
geirsdóttir, forstöðumaður viðhorfsrann-
sókna hjá IMG Gallup, kynnti
niðurstöðurnar á ráðstefnunni um ál- og
orkuframleiðslu á Hótel Nordica í gær.
Meirihluti þjóðarinnar er annaðhvort
mjög jákvæður eða frekar jákvæður í
garð álvera á Íslandi. 20,9% eru mjög já-
kvæð í garð álvera í könnuninni og 33,7%
frekar jákvæð í garð álvera. 36% að-
spurðra í könnuninni telja að losun gróð-
urhúsalofttegunda sé vandamál hér á
landi, en 52% telja að svo sé ekki. 12%
taka ekki afstöðu.
Samkvæmt niðurstöðum könnunar-
innar sögðust 76% vera hlynnt aukinni
virkjun gufuafls, 10% andvíg og 14% taka
ekki afstöðu. 58% eru jákvæð í garð frek-
ari uppbyggingar áliðnaðar sem byggist á
gufuaflsorku, 26% neikvæð og 16% taka
ekki afstöðu. 57% segjast hlynnt aukinni
virkjun vatnsafls, 27% andvíg og 16% taka
ekki afstöðu.
Könnunin var gerð í gegnum síma á
tímabilinu 16.–29. nóvember sl. Í end-
anlegu úrtaki voru 1. 303, handahófsvalið
af öllu landinu úr þjóðskrá. Fjöldi svar-
enda var 801, eða 61,5%.
Skipuleggja
andspyrnu-
búðir við Kára-
hnjúka í sumar
NOKKRIR umhverfisverndarsinnar
dreifðu blaði meðal gesta í kaffihléi á ráð-
stefnunni um ál- og orkuframleiðslu á Hót-
el Nordica í gær. Yfirskrift þess er: „Allir á
Kárahnjúka í sumar. Björgum hálendinu
frá óafturkræfum náttúruspjöllum.“
Á blaðinu segir að Íslandsvinir og
savingiceland.org muni bjóða upp á and-
spyrnubúðir sem hefjist 21. júlí við Kára-
hnjúka „til að bjarga Íslandi frá álvæðing-
unni og virkjanaæðinu“.
Tekið er fram að heimsfrægir tónlist-
armenn, listamenn og mótmælendur muni
mæta.
„Við erum að reyna að fá fólk til að
hugsa um það sem ekki kemur fram hér,“
sagði Einar Rafn Þórhallsson, sem var á
meðal þeirra sem buðu ráðstefnugestum
eintak af blaðinu. Hann sagðist hafa ákveð-
ið að sitja ráðstefnuna til að kynna sér þau
sjónarmið sem þar kæmu fram. „Sjálfur er
ég þeirrar skoðunar að atriði á borð við
fræðslu, tónleikana um daginn og að skapa
umræðu og gera fólki grein fyrir hlutum
sem eru neikvæðir og almennt er ekki
fjallað um séu mikilvægust,“ segir hann.
Einar sagði að öryggisverðir á ráðstefn-
unni hefðu leitað tvisvar á sér og þeir hefðu
einnig hindrað dreifingu blaðsins inni á
sjálfri ráðstefnunni. Því hefðu ráð-
stefnugestir verið spurðir í kaffihléinu
hvort þeir vildu taka við blaðinu og sagði
Einar að flestir hefðu verið mjög jákvæðir
og tekið við því.
Einar sagði að ákveðið hefði verið að
reisa tjaldbúðir við Kárahnjúka næsta sum-
ar. „Þær verða með svolítið öðru sniði en
síðast. Það verður meira um fjölskyldu-
skemmtun, tónleika og listviðburði. Skipu-
lagningin hefur staðið frá sl. sumri. Síðasta
sumar var þetta ekki nógu vel skipulag en
þessar búðir verða betur skipulagðar og
fleira fólk mun koma núna, m.a. hljóm-
sveitir og listamenn. Skipulagðar verða
gönguferðir um svæðið í allt sumar. Þarna
getur fólk komið og kynnst þessu svæði áð-
ur en það verður kaffært.“
Hann sagðist lítið geta tjáð sig um hvaða
listamenn væru væntanlegir í búðirnar í
sumar.
LANGUR starfsaldur starfsmanna álvera sýn-
ir að þeir eru þokkalega sáttir. Í raun hefur
samstarf við erlenda eigendur álvera verið upp-
spretta nýjunga í samstarfi fyrirtækja og full-
trúa starfsmanna.
Þetta kom fram í máli Gylfa Arnbjörnssonar,
framkvæmdastjóra ASÍ, á ráðstefnu um ál- og
orkuframleiðslu í gær.
Gylfi benti á að mikill stöðugleiki einkenndi
störf í álverinu í Straumsvík. Meðalstarfsaldur
hjá Alcan í Straumsvík væri 15 ár miðað við lok
seinasta árs, sem er með því lengsta sem þekk-
ist á vinnumarkaðinum. Veltuhraði starfs-
manna þar er einnig með því lægsta sem þekk-
ist, eða 3,5–4% árið 2004. Til samanburðar
benti Gylfi á að skv. könnun á árinu 1999 hefði
komið í ljós að um þriðjungur félagsmanna í
ASÍ skipti um starf á því ári. „Þessi stöðugleiki
í starfsmannahaldi og störfum er athyglisverð-
ur,“ sagði hann.
Uppspretta nýjunga
Gylfi birti einnig tölur frá 2004 um regluleg
mánaðarlaun, þ.e. án yfirvinnu, þar sem í ljós
kom að regluleg mánaðarlaun allra sem störf-
uðu í áliðnaði voru að meðaltali liðlega 300 þús-
und á mánuði, á sama tíma og meðaltalið var
um 155 meðal verkafólks á landinu öllu og 245
þús. meðal iðnaðarmanna á öllu landinu. „Það
er alveg ljóst að þessir staðir [álverin] eru líka
vel launaðir staðir. Það er á þessum stöðum þar
sem við sjáum okkar félagsmenn vera með
mjög góð kjör, en eins og við vitum lýkur því
verkefni aldrei,“ sagði hann.
Gylfi sagði að samskipti stéttarfélaga og
þessara fyrirtækja hefðu verið uppspretta nýj-
unga í kjaramálum, minni munur væri milli fag-
lærðra og ófaglærðra en víðast hvar og áhersla
væri á jöfn laun og tekjur karla og kvenna.
Gylfi sagði álver vera hættulega vinnustaði
en sagði mikinn skilning og öryggisvitund ríkja
meðal starfsmanna og stjórnenda þessara fyr-
irtækja. Þeir væru frumkvöðlar í öryggis- og
aðbúnaðarmálum, og oft á undan löggjöf um
þau mál.
Gylfi Arnbjörnsson, framkvæmdastjóri ASÍ, um reynsluna af störfum í álverum
Stöðug vinna og vel borguð störf