Morgunblaðið - 05.02.2006, Blaðsíða 59

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. FEBRÚAR 2006 59
UMRÆÐAN
ÞAÐ er gamall siður óvandaðra
pólitíkusa að tala til þess heimsk-
asta í hópnum, og urðu Þýzkarar
á fyrri helmingi síðustu aldar
frægir fyrir; höfðu reyndar að
kenningu að svo skyldi gert.
Það hlýtur að vera af sömu rót
runnið, þegar iðnaðarráðherrann
íslenzki talar til almennings og
heldur því fram, að Landsvirkjun
hafi hafið samninga um sölu orku
til álvers í Straumsvík, án hans
vitundar. Eða er formaður stjórn-
ar Landsvirkjunar tilbúinn til að
staðfesta slíkt?
Skýringin á þessu froðusnakki
ráðherrans er sáraeinföld: Fram-
sóknarráðherrann reynir að láta
líta svo út í augum kjósenda í
Norð-Austurkjördæmi að álver
norður þar sé í takinu. Og bæj-
arstjórinn á Akureyri ber sér á
brjóst og boðar styrjöld um málið,
enda þótt hann sé stjórnarmaður í
Landsvirkjun og viti betur.
Hinar bláköldu staðreyndir eru
þessar: Framkvæmdastjóri
Landsvirkjunar gerir sér fulla
grein fyrir að fyrirtækið þolir
ekki annan álsamning við Alcoa á
sömu verðnótum og á Reyðarfirði.
Þessvegna rýkur hann til – í skjóli
þéttbýlisvaldsins syðra að sjálf-
sögðu – og tekur boði Alcan, vit-
andi að atkvæðakaup Fram-
sóknar eiga að ganga fyrir öllu
öðru að áliti iðnaðarráðherrans og
endilangrar forystu þess flokks.
Það er því iðnaðarráðherrann
sjálfur, sem með gælum sínum við
Alcoa hefir skákað stóriðju út af
landsbyggðarkortinu.
En áfram verður haldið að
reyna að telja mönnum trú um að
stóriðjuframkvæmdir séu á næsta
leiti nyrðra – og mun það kannski
takast framyfir næstu alþing-
iskosningar. Til þess eru að vísu
refarnir skornir.
En þar að kemur að Framsókn-
arfrúin verður heimaskítsmát í
taflinu.
Sverrir Hermannsson
Heimaskítsmát
Höfundur er fv. form. Frjálslynda
flokksins.
NÝVERIÐ kom út skýrsla Rík-
isendurskoðunar um fjármál og
rekstur Verkmenntaskóla Austur-
lands (VA) árin 2002 til 2005. Í
þessari úttekt rík-
isendurskoðunar á
VA sem um árabil
hefur verið að glíma
við umtalsverðan
hallarekstur er reynt
að finna skýringar á
hvað veldur. Í skýrsl-
unni, sem um margt
er vel unnin, er varp-
að ljósi á ýmsa þætti
sem áhrif hafa á
rekstrarlegt umhverfi
framhaldsskólanna.
Gerð er grein fyrir
einkennum reiknilík-
ansins sem notað er til að skipta
fjármagni á milli skólanna bæði
kostum þess og göllum. Auk þess
er lítillega fjallað um aðkomu og
eftirlit menntamálaráðuneytis í
þessu máli. Þá er mat lagt á að-
gerðir og viðbrögð stjórnenda VA
við umræddum hallarekstri.
Það vekur athygli hve einfaldar
skýringar ríkisendurskoðun hefur
á hallarekstri VA. Það vekur ekki
síður athygli hvernig ríkisend-
urskoðun einfaldar hlutina þegar
mat er lagt á aðgerðir stjórnenda
VA til að sporna við. Lítið tillit er
tekið til þess hve erfitt er fyrir lít-
inn skóla úti á landi að ná sam-
bærilegri nýtingu og stærri skólar
á höfuðborgarsvæðinu og á Ak-
ureyri geta náð. Samanburður á
skólunum er ákaflega takmark-
aður og vart nothæfur til að draga
miklar ályktanir af.
Til að greina vandann og geta
lagt fram raunhæfar tillögur um
úrbætur sem stuðlað geta að því
að rekstur VA og annarra fram-
haldsskóla verði í betra jafnvægi
þarf að kafa dýpra. Kaflinn með
ábendingum ríkisendurskoðunar
lýsir skýrslunni best. Góðar
ábendingar eru í bland við aðrar
verri. Ábendingar um áætl-
anagerð, aðhald og fylgni við regl-
ur eru góðar. Einnig athugasemd-
ir um áhrif nýtingartengdra þátta
á fjárframlög til annarra rekstr-
arþátta sem eru óháðir nýtingu.
Hér má nefna tækjabúnað, fram-
lög til húsnæðis og aðstöðu. Að-
eins lítillega er vikið að eftirlits-
hlutverki menntamálaráðuneytis
og tengslum skólasamninga við
reiknilíkanið. Sá hluti hefði þurft
að vera miklu ítarlegri.
Í skýrslunni er vikið að vægi
byggðastefnu í umræddu reiknilík-
ani. Ég tel að byggðastefnu eigi
að reka fyrir opnum tjöldum og
framlög vegna hennar eigi að vera
sýnileg og liggja uppi
á borðinu en ekki fal-
in í reiknilíkani sem
ætlað er annað hlut-
verk. Þessi aðferð
rýrir trúverðuleika
reiknilíkansins. Rík-
isendurskoðun fer út
á hálan ís í ábend-
ingum sínum um
flutning fjármagns frá
skólum sem skila góð-
um árangri til hinna
sem lakar standa.
Lagt er til að þeir
skólar sem hafa veru-
lega góða nýtingu fái ekki greitt
að fullu fyrir sína nemendur og
mismunurinn verði notaður til að
greiða hallarekstur þeirra sem
verr standa. Sú tillaga er vitlaus
og nái hún fram að ganga mun
hún vinna gegn árangursstjórnun
í skólum. Sú breyting mun fjar-
lægja hvata til að halda rekstri
skólanna í jafnvægi. Sú tillaga er
einnig þvert á stefnu ríkisstjórn-
arinnar um árangursstjórnun og
þær kröfur til opinberra stofnanna
sem birtast í stefnuyfirlýsingu
hennar.
Reiknilíkanið hefur það hlutverk
að gera tillögu um skiptingu fjár-
muna til skóla í samræmi við um-
saminn kostnað þeirra. Flestar
breytingar sem gerðar hafa verið
á því undanfarin ár hafa verið til
bóta en það er langt í frá að verk-
ið sé fullkomnað. Það var mikið
þarfaverk að breyta líkaninu
þannig að meira tillit væri tekið til
verknáms. Staða verk- og iðn-
námsskóla hefur stórbatnað eftir
þá breytingu en okkur sem rekum
bóknámsskóla finnst sem pend-
úlnum hafi verið sveiflað helst til
langt. Jafnvægi er ekki náð.
Grunnurinn sem hafður er til við-
miðunar er of veikur. Það vantar í
reiknilíkanið að tekið sé tillit til
þess að krít, tafla, stóll og borð
eru ekki lengur nægjanlegur bún-
aður í nútíma kennslustofu. Tutt-
ugu og fimm ára afskriftartími á
tölvur, húsbúnað og önnur tæki á
ekki að vera inni í reiknilíkani hjá
þjóð sem vill standa fremst á sviði
upplýsingatækni.
Í reiknilíkaninu er ekki lengur
tekið mið af raunverulegum
kennslukostnaði einstakra skóla.
Tekin hefur verið upp launastika
sem á að miða við meðallaun allra
framhaldsskólakennara. Ekki er
unnt að meta hvort rétt stilling sé
á umræddri launastiku. Með þess-
ari breytingu var fjármagn flutt
frá skólum sem hafa reynda og vel
menntaða kennara til skóla sem
voru með lægri launakostnað.
Samkvæmt samningum er launa-
kostnaður á hvert stöðugildi mjög
mismikill eftir skólum. Launastik-
an er í eðli sínu óréttlát. Fleira
þyrfti að lagfæra í reiknilíkaninu
ef vilji er til þess að það mæli
raunverulegan rekstrarkostnað
skóla sem í öllu fylgir settum lög-
um, reglum og samningum.
Vaxandi áhersla er á gæði í
skólastarfi. Þeir skólar sem standa
sig best miðað við þá mælikvarða
sem nothæfir eru eiga að fá að
njóta þess. Þá á að styrkja sér-
staklega. Þannig yrði stuðlað að
betra skólastarfi.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar er talað um að gera eigi
sömu kröfur til opinberra stofn-
anna um gæði og arðsemi og gert
er í einkageiranum. Svona orð eru
hjóm eitt á meðan góður árangur
nær ekki að hafa áhrif á framlög
til skólanna. Þau eru hjóm eitt á
meðan lagaramminn sem skól-
unum ber að starfa eftir er jafn
þröngur og raun ber vitni. Það
vantar nýrri og betri verkfæri.
Fjármál og rekstur
framhaldsskóla
Már Vilhjálmsson fjallar um
fjármál og rekstur framhalds-
skóla ’Þeir skólar semstanda sig best miðað
við þá mælikvarða sem
nothæfir eru eiga að fá
að njóta þess.‘
Már Vilhjálmsson
Höfundur er rektor Menntaskólans
við Sund.
Útsala
Opið virka daga kl. 10-18
laugardaga kl. 10-16
Nýbýlavegi 12,
Kópavogi
sími 554 4433
VÖLVUFELL - BYGGINGARRÉTTUR
Höfum fengið í einkasölu alla eignarhluta í húsinu nr. 13 -21 við Völvufell í Reykjavík. Um er að ræða 860 fm hús á
tveimur hæðum auk möguleika á 860 fm nýbyggingu á tveimur hæðum ofan á núverandi hús, samtals 1720 fm.
Búið er að breyta aðalskipulagi og því er heimilt að breyta nýtingu eignarinnar yfir í fjölbýlishús. Næg bílastæði
eru við húsið. Nánari upplýsingar veitir Óskar R. Harðarson á Eignamiðlun. 5577
Sverrir Kristinsson löggiltur fasteignasali
Hvort sem þú þarft að selja eða leigja
atvinnuhúsnæði, þá ertu í góðum
höndum hjá Inga B. Albertssyni.
Nú er góður sölutími framundan,
ekki missa af honum.
Vandaðu valið og veldu fasteignasölu
sem er landsþekkt fyrir traust og
ábyrg vinnubrögð.
Franz Jezorski, hdl. og lögg. fasteignasali
ATVINNUHÚSNÆÐI
HAFÐU
SAMBAND
FASTEIGNASALAN
GIMLI GRENSÁSVEGI 13, SÍMI 570 4800 - FAX 570 4810
Traust þjónusta í 20 ár
SPENNANDI VIÐSKIPTATÆKIFÆRI FYRIR
FJÁRFESTA OG BYGGINGAVERKTAKA
Hef sérhæft mig í ráðgjöf og sölu byggingaréttar til
fjárfesta og byggingaraðila.
Fjölmörg spennandi viðskiptatækifæri og
áhugaverð verkefni af ýmsum stærðum í boði.
PANTAÐU TÍMA SEM ÞÉR HENTAR
Á skrifstofu Gimli kynni ég þér
kosti án skuldbindinga af þinni hálfu
Árni Stefánsson viðskiptafræðingur
og lögg. fasteignasali
www.gimli.is - ww.mbl.is/gimli
Hákon Svavarsson, lögg.
fasteignasali, sími 898 9396.
Geymslu- eða lagerhúsnæði
óskast til kaups eða leigu
Hef traustan kaupanda að lager- eða geymsluhúsnæði 50-120
fm. Upplýsingar veitir Bárður Tryggvason í síma 896 5221.
Hef kaupanda
að húsi eða íbúðum
Hef kaupanda að húsi eða íbúðum sem þarfnast standsetningar.
Upplýsingar veitir Bárður Tryggvason í síma 896 5221.
Hef traustan kaupanda
að lóð eða lóðum
Hef traustan kaupanda að lóð eða lóðum á höfðuborgarsvæðinu
undir einbýli, raðhús eða fjölbýlishús. Upplýsingar veitir Bárður
Tryggvason í síms 896 5221.
Ingólfur G. Gissurarson, lögg. fast.
www.valholl.is
Opið virka daga frá kl. 9.00-17.30.