Morgunblaðið - 26.02.2006, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Um 73 þúsund manns fór-ust í jarðskjálftunum íPakistan í haust, en meðumfangsmiklu og skil-virku hjálparstarfi hefur
tekist að koma í veg fyrir að aðra
bylgju dauðsfalla vegna slysa, sjúk-
dóma og vosbúðar, að sögn Rafns
Jónssonar, sem tók þátt í hjálpar-
starfinu frá ársbyrjun 2006 fram í
miðjan febrúar. Hann segir að hjálpin
hafi borist fljótt og einnig spilað inn í
að veturinn hafi verið mildari en
menn eigi að venjast.
Rafn stýrði þyrlurekstri Alþjóða
Rauða krossins í hjálparstarfinu í
Pakistan. Hann er flugstjóri hjá Ice-
landair og hef áður farið á vegum
Rauða krossins til Súdans í septem-
ber árið 2004, en þá var hann yfir
flugrekstrinum.
„Við vorum með átta þyrlur í Ab-
bottabad, sem er rétt suður af
skjálftasvæðunum. Við mættum
klukkan sjö á morgnana og fyrsta
þyrlan var komin á loft klukkan hálf-
átta. Hver vél flaug frá sex og upp í 30
ferðir á dag og fór það eftir því hvað-
an og hvert þurfti að flytja matvælin.
Þegar á leið gátum við einnig gert út
frá Muzzafarabad og fjölgað þannig
ferðum, en sú borg varð verst úti í
skjálftunum. Það má segja að á hverj-
um degi höfum við flutt allt upp í 220
tonn af byggingarvörum, matvælum
eða fatnaði.“
Fjörutíu flugmenn og flugvirkjar
voru í áhöfnum á þyrlunum og um 200
manns unnu að vöruöflun og hleðslu,
en vörurnar voru aðallega keyptar frá
Pakistan. Áhafnirnar á þyrlunum
voru frá sjö löndum og því nokkuð um
tungumálaörðugleika. „Þeir voru
gríðarlegir!“ segir Rafn og hlær. „En
það bjargaði okkur að við vorum með
Rússa á okkar snærum sem gat talað
við rússnesku áhafnirnar.“
Rafn vann á því svæði sem varð
fyrir mestum áföllum vegna jarð-
skjálftanna. Byggðirnar frá dalsbotn-
um og alveg upp á fjallstoppa í 3.000
metra hæð urðu illa úti. „Ég kom til
Pakistans tæpum þremur mánuðum
eftir að skjálftarnir urðu og þá gat
maður strax séð áhrif hjálparstarfs-
ins,“ segir hann. „Í öllum fjöllum var
búið að setja upp tjöld og bárujárns-
byggingar. Það ánægjulega var að ár-
angurinn var mjög sýnilegur. En
eyðileggingin blasti alls staðar við. Og
í þeirri vinnu sem ég var í gat ég ekki
áttað mig á því tilfinningalega tjóni
sem menn höfðu orðið fyrir. Aðstöðu
minnar vegna gat ég aðeins áttað mig
á eignatjóninu.“
– Kemst fólk í gegnum veturinn?
„Já,“ svarar Rafn. „Gríðarlega
mörg hjálparsamtök komu að hjálp-
arstarfinu. Á sameiginlegum fundi
sem flugrekstrardeild Matvælastofn-
unar Sameinuðu þjóðanna stóð fyrir
ásamt flugmönnum Rauða krossins
og þeim sem komu að flugrekstri á
þessu svæði í Pakistan kom fram að
hjálparstarfið hefði haft þau áhrif að
ekki hefði orðið önnur bylgja dauðs-
falla. „Það fórust 73 þúsund manns í
skjálftunum, en það dóu fáir í kjölfar
þeirra vegna slysa, sjúkdóma og vos-
búðar vegna þess að hjálparstarfið
skilaði sér fljótt og veturinn var mild-
ari en menn eiga að venjast.“
– Og þú hreifst af fólkinu.
„Já, það var alveg einstaklega in-
dælt, þægilegt, kurteist og þakklátt.
Þegar maður var að labba úti á götu
sveif á mann ókunnugt fólk og þakk-
aði manni kærlega fyrir að taka þátt í
hjálparstarfinu. Og fólkið situr ekki
og bíður eftir hjálpinni, heldur hjálp-
ar sér sjálft. Þetta er harðgert fólk
sem býr þarna í fjöllunum og það læt-
ur ekki bugast.“
– Var eitthvað í aðstæðum þess
sem kom þér á óvart?
„Það má segja að tvennt hafi komið
mér á óvart,“ svarar Rafn. „Það
bjuggu ótrúlega margir í steinsteypt-
um húsum, sem var kannski ástæðan
fyrir því hve margir fórust, því þau
hrundu frekar en hin húsin. Og uppi í
fjöllunum við frekar frumstæðar að-
stæður var rafmagn í hverju húsi og í
afskekktustu fjallaþorpum töluðu
menn í farsíma, þó að þeir væru að
öðru leyti ekki mjög nútímavæddir.
Annars vil ég segja að mér fannst lifn-
aðarhættirnir í fjallahéruðunum
miklu nútímalegri en ég hafði gert ráð
fyrir.“
Rafn segir að líklega muni því gríð-
arlega mikla birgðaflugi sem haldið
hafi verið úti í Pakistan ljúka að
mestu um miðjan mars. „En þá tekur
við stuðningur og uppbyggingarvinna
næstu árin.“
Rafn Jónsson vann að hjálparstarfi á skjálftasvæðunum í Pakistan
Komið var í veg
fyrir aðra bylgju
dauðsfalla
Ljósmynd/Rafn Jónsson
Í jarðskjálftunum í haust hrundi úr fjallshlíðunum við Muzzafarabad og stíflaðist áin í nokkra daga.
Öllu var til tjaldað til að skapa skjól. Bárujárnið hefur það hlutverk að hlífa tjald-
inu þegar snjórinn leggst yfir. Hjálparstarfið og mildur vetur björguðu miklu.
Flogið yfir rústir í bænum Harama í Neelum-dal. Á öllu jarðskjálftasvæðinu fór-
ust 73 þúsund manns en tekist hefur að koma í veg fyrir aðra bylgju dauðsfalla.
Börn í pakistanska þorpinu Hariala sem stendur í hlíðum Himalaja-fjalla.
Í Chamb í Jeelum-dal starfrækti Rauði krossinn tjaldspítala.
Rafn Jónsson vann að hjálparstarfi
fyrir Rauða krossinn á jarðskjálfta-
svæðunum í Kasmír í Pakistan.
Ein af stærstu þyrlum í heimi, af gerðinni MI-26, hífir matvælabirgðir, en hún
fór sex til átta ferðir á dag upp í fjöllin með vistir og búnað fyrir bágstadda.
Eftir Pétur Blöndal
pebl@mbl.is