Morgunblaðið - 26.02.2006, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 2006 27
2006
Rannsóknamiðstöð Íslands • Laugavegi 13 • 101 Reykjavík • sími 515 5800 • rannis@rannis.is. • www.rannis.is
Ó
sk
að
ef
tir
til
ne
fn
in
gu
m Hvatningar-
verðlaun
Vísinda-
og tækniráðs
HvatningarverðlaunVísinda- og tækniráðs eru árlega veitt vísindamanni
sem snemma á ferlinum þykir hafa skarað fram úr og skapað væntingar
um framlag í vísindastarfi er treysti stoðir mannlífs á Íslandi. Verðlaunin
voru fyrst veitt árið 1987 í nafni Rannsóknarráðs ríkisins, á 50 ára afmæli
atvinnudeildar Háskóla Íslands.
Verðlaunin eru tvær milljónir króna.
Tilnefningar mega koma frá öllum sviðum vísinda, tækni og fræða.Tilnefna má vísindafólk
sem starfar á Íslandi við háskóla, rannsóknarstofnanir, fyrirtæki eða er sjálfstætt starfandi.
Öllum sem eru í aðstöðu til að meta störf einstakra vísindamanna er heimilt að koma
með tilnefningar til verðlaunanna.Með tilnefningu fylgi ferilskrá vísindamannsins.
Við mat á tilnefningum til verðlaunanna er tekið tillit til námsferils viðkomandi vísindamanns,
sjálfstæðis, frumleika og árangurs í vísindastörfum að loknu námi; ritsmíða, einkaleyfa og
framlags í störfum á alþjóðavettvangi svo og annarra vísbendinga um líklegan árangur
af störfum viðkomandi. Sérstaklega er litið til brautryðjandastarfs í vísindum.Þá er litið
til faglegs framlags til starfsfélaga á vinnustað og miðlunar þekkingar til samfélagsins.
Almennt er miðað við að þeir sem koma til álita séu ekki eldri en 40 ára, en tekið er
tillit til tafa sem kunna að verða á ferli vísindamanns vegna umönnunar barna.
Fimm handhafar verðlaunanna skipa dómnefnd og eiga eftirtaldir einstaklingar sæti í
henni: Jakob K. Kristjánsson, forstjóri Prokaria, Svanhildur Óskarsdóttir, fræðimaður á
Stofnun Árna Magnússonar, SteinunnThorlacius, sérfræðingur hjá Urði Verðandi Skuld,
Freysteinn Sigmundsson, jarðeðlisfræðingur við Jarðvísindastofnun Háskóla Íslands, og
Hilmar Janusson, þróunarstjóri Össurar hf.
Frestur til að skila inn tilnefningum er til og með 15.mars 2006.
Tilnefningum og upplýsingum um feril tilnefndra skal skilað til
Rannís, Laugavegi 13, 101 Reykjavík, eða með tölvupósti
á netfangið rannis@rannis.is.
P
R
[p
je
e
rr
]
gagnrýnendur hafa líkt Match Point
við eldri og sígildar bandarískar
glæpamyndir á borð við A Place in
the Sun eftir George Stevens frá
1951 og An American Tagedy eftir
Josef von Sternberg frá 1931. Eink-
um þykir Scarlett Johansson minna
sláandi mikið á Shelley Winters í A
Place in the Sun. Er hugsanlegt að
myndin sé óður til þessara mynda?
„Nei. Ég hef að sjálfsögðu séð
þessar myndir og þær hafa eflaust
haft einhver áhrif á mig enda áhrifa-
ríkar myndir. En ég hafði þær aldrei
í huga þegar ég skrifaði fléttuna.“
Johansson segist hafa séð A Place
in the Sun og líti á það sem mikið hól
að sér skuli líkt við Winters.
London
Tökustaður Match Point, Lundún-
ir, hefur vakið mikla athygli, ekki síst
vegna þess að þar á Woody Allen í
hlut, sá sem ekki hefur hingað til vilj-
að vinna annars staðar en í New
York. Hefur þetta vakið ýmsar
spurningar, eins og t.d. hvers vegna
hann hafi kosið núna fyrst að söðla
um og hvort hið breytta vinnuum-
hverfi hafi breytt honum sjálfum sem
listamanni og hvernig hann vinnur
myndir sínar.
„Sagan hefði getað átt sér sögu-
svið í hvaða stórborg sem er; New
York, París eða London. Ég gerði
myndina í London einfaldlega vegna
þess að það hentaði mjög vel, ekki
bara fyrir söguna heldur stóðu mér
þar til boða kjörvinnuaðstæður. Bak-
hjarlar myndarinnar eru breskir og
þeir reyndust mér einstaklega vel,
voru örlátir og sýndu mér fyllsta
traust, gáfu mér færi á að gera kvik-
myndina án þess að skipta sér af með
nokkrum hætti. Sem orðið er býsna
sjaldgæft í kvikmyndaheiminum í
dag skal ég segja ykkur, tala nú ekki
um í Hollywood. Síðan hljómar enska
mállýskan svo afskaplega vel í eyrum
okkar Kana að ég stóðst ekki mátið
að nota breska leikara – fyrir utan þá
staðreynd að ég þurfti að gera það
samkvæmt breskum lögum, sem
segja að myndir sem gerðar eru með
opinberum styrkjum verði víst að
skarta að meirihluta heimaöldum
listamönnum. Ekki spillti svo fyrir
hvurslags fagmenn þar reyndust
vera. Það rann upp fyrir okkur þegar
við vorum að klippa myndina í New
York að hver einasti leikari, niður í
smæstu hlutverk, skilaði flekklausu
verki. Jafnvel þeir sem áttu tvö orð í
myndinni hljómuðu dásamlega í okk-
ar Kanaeyrum. Ég var því himinlif-
andi yfir útkomunni. Þetta reyndust
vera hinar ákjósanlegustu aðstæður;
umvafinn breskum fagmönnum, allt
frá húsvörðum og sendlum upp í leik-
ara og framleiðendur, og með Scar-
lett í aðalhlutverki. Skothelt.“
En í ljósi þessara ummæla og
þeirrar staðreyndar að hann vinnur
nú að annarri mynd sinni í Lundún-
um, getur virkilega verið að líkt og
svo mörg önnur ástarsambönd Al-
lens í gegnum tíðina sé hans langlíf-
asta af þeim öllum, ástarsambandið
við New York, nú einnig runnið út í
sandinn og hér eftir muni hann gera
myndir sínar í Lundúnum?
„Það er satt að það reyndist mér
svo vel að gera mynd í London að ég
ákvað strax að gera aðra mynd þar
en það þýðir þó ekki að ég sé fluttur
þangað fyrir fullt og allt. Að sjálf-
sögðu mun ég gera aðra mynd, og
vonandi myndir, í New York. Þar á
ég heima og þar líður mér best. En
það kom mér bara svo mikið á óvart
hversu gott var að vinna í London.
Meira að segja veðrið þar hentar mér
miklu betur. Hitinn og sólin í New
York eiga til að fara óskaplega illa í
mig. En í London var svalt. Og him-
inninn grár. Sem er fullkomið fyrir
mig.“
Hér bætir smásmugulegur bresk-
ur blaðamaður inn í að ekki séu allir
leikararnir í myndinni breskir; Rhys-
Meyer sé t.a.m. írskur og tali líka
þannig, þegar grannt er hlustað.
„Veistu. Ég, og að ég held margir
landar mínir, greini ekki muninn á
ensku, írsku, áströlsku, skosku,
velsku eða kanadísku. Þetta hljómar
allt svo vel í okkar eyrum.“
Bréfpokar
Það er orðin ísköld staðreynd að
Woody Allen, eitthvert mikilvægasta
kvikmyndaskáld Bandaríkjanna fyrr
og síðar, nýtur ekki lengur nægilegs
trausts í heimalandinu til að geta
skapað listaverk sín þar óáreittur.
Eins og kunnugt er tilheyrir hann
þeim fámenna hópi kvikmyndagerð-
armanna sem fer fram á að hafa fullt
listrænt frelsi, að geta unnið að verk-
um sínum óáreittur og án afskipta
framleiðendanna. Sem er nokkuð
sem bandarískir framleiðendur og
fjárhagslegir bakhjarlar kvikmynda
þar í landi geta ekki lengur sætt sig
við, að sögn Allens, þeir treysti ekki
listamönnum lengur fyrir fjármun-
um sínum.
„Þeir vilja skipta sér af ráðningu
leikara, útliti myndarinnar, endinum
og næstum öllu því sem á að teljast til
verksviðs leikstjórans, höfundar
listaverksins. Ég hef hins vegar aldr-
ei unnið þannig og get það ekki. Ég
vil ráða alfarið handritsskrifunum og
leikaravalinu. Er svo gamaldags að
ég vil fá afhenta peninga í brúnum
bréfpoka og skila af mér fullkláraðri
bíómynd tveimur mánuðum síðar.
Ég get útvegað mér fjármagnið í
Bandaríkjunum, en það hangir meira
á spýtunni en ég sætti mig við. Sam-
starfsmenn mínir í London uppfylltu
allar þessar skrítnu kröfur sérvitr-
ingsins frá Ameríku.“
Allen segist hafa farið svo sam-
viskusamlega eftir reglunum um að
ráða aðeins breskt starfsfólk að hann
hafi í fyrstu haldið að hann þyrfti að
láta breska leikkonu fara með hlut-
verk bandarísku konunnar, sem
Scarlett Johansson átti síðan eftir að
leika. Fregnir bárust einmitt af því
að Kate Winslet hefði tekið hlutverk-
ið að sér en einhverra hluta vegna –
sem Allen vildi greinilega ekki fara
út í – vék Winslet fyrir Johansson.
„Svo vildi til að Scarlett var á lausu
þegar verið var að ráða í hlutverkin
og mér til mikils láns var hún til í
tuskið og reiðubúin að vinna fyrir
þau smávægilegu laun sem við höfð-
um svigrúm til að greiða. Kvik-
myndagerðin mín er mjög lýðræðis-
leg, enginn fær greitt neitt,“ gantast
Allen. „Og enginn er stjarna, allir í
stafrófsröð. Ég hafði séð hana í
tveimur myndum og þótti hún hreint
einstakleg þroskuð leikkona miðað
við aldur. Síðan komst ég að því að
hún hefur áhuga á að vinna með álf-
um eins og mér, vegna þess að hún er
ekki bara leikkona heldur hefur hún
einnig brennandi áhuga á kvik-
myndagerðinni sjálfri og lætur sig
varða alla þætti hennar. Og vegna
hennar og allra hinna sem ég var svo
lánsamur að ná í held ég að myndin
hafi komið býsna vel út. Ég er mjög
gagnrýninn á myndir mínar og ég er
bara ekki frá því að þessi sé með mín-
um betri.“ Og gott ef þessi ameríski
sérvitringur í London hefur ekki
bara rétt fyrir sér.
Meðferð
En nú þegar Allen stendur á sjö-
tugu, á að baki 35 myndir og gerir
myndir reglulegar en flestir aðrir, er
það enn ástríðan sem drífur hann
áfram eða gamall vani?
„Kvikmyndagerðin dreifir athygl-
inni. Heldur mér við efnið. Ef ég geri
ekki kvikmyndir fer allt í flækju og
ég lendi í alls kyns glímum við vá-
gesti sem eru sál minni óhollir; eins
og þunglyndi, kvíða, ótta. Það er eins
og á geðsjúkrahúsunum; á meðan
sjúklingum er haldið uppteknum við
að föndra eða vinna í höndunum eru
þeir yfirvegaðir og í jafnvægi. Sama
gildir um mig ef ég er stöðugt að; að
skrifa, leika, leikstýra, klippa. Þetta
er meðferð. Ef fólk kemur og hefur
áhuga á að sjá útkomuna er ég himin-
lifandi. Ef ekki, þá held ég samt
áfram. Ég bara verð, andlegrar
heilsu minnar vegna, og minna nán-
ustu. Ég kann best við mig í skáld-
heimum mínum. Um leið og ég þarf
að snúa aftur til raunheima kem ég
mér oftar en ekki í klípu sem ég fæ
ekki við bjargað.“
skarpi@mbl.is