Morgunblaðið - 10.04.2006, Blaðsíða 16

A
ð borða páskaegg, fyllt með sæl-
gæti, er tilhlökkunarefni um
hverja páska. Ekki spillir máls-
hátturinn sem segir alltaf eitt-
hvað óvænt og spennandi. Þannig
viljum við hafa það, páskaegg helst sömu teg-
undar og að minnsta kosti jafnstórt og í fyrra.
Hér á landi er páskahátíðin undanfari vorsins,
frídagar frá dagsins önn með aukinni samveru
fjölskyldu og vina. Páskar eru líka mikil
matarhátíð og margir eiga sér hefðir í mat og
drykk. Tákn eggsins á páskum er gjarnan
tengt trúnni, eggið með lífkjarnanum innan í
sér og unganum ofan á sem tákn upprisunnar,
fyrirheit um nýja tíma. Í flestum löndum eru
páskaeggin máluð hænuegg. Ein saga segir að
sú hefð að gefa börnum páskaegg kemur til af
því að eitt sinn fyrir langa löngu þurftu leigu-
liðar í Mið-Evrópu að greiða landeigendum
skatt í formi eggja. Á þessum árstíma voru
eggin mjög eftirsóknarverð, því hænurnar
voru nýbyrjaðar að verpa á ný eftir vetrarhlé.
Af þeim eggjum sem landeigendum bárust
fóru þeir síðar að gefa fimmtung af eggjunum
til bágstaddra. Súkkulaðipáskaeggin eiga sér
einnig langa sögu en um miðja 19. öld hófu
sælgætisframleiðendur páska-
eggjagerð í Mið-Evrópu og á
Íslandi í kringum 1920.
Tennurnar í sýrubaði
En það er með páskaeggin
eins og svo margt annað hjá
okkar sykursætu þjóð að mörg-
um dugar ekki eitt páskaegg
heldur nokkur stykki og fjöldinn
telur í samanburði barnanna.
Súkkulaðipáskaegg eru fyllt með
sælgæti og innihalda því mikinn
sykur. Hugleiða má hvað raunhæft er
að borða af súkkulaðifylltum eggjum
yfir páskahátíðina og gott er að gæta hófs
í páskaeggjaráti eins og öðru sælgætisáti.
Sælgæti sem klístrast við tenn-
urnar, t.d. karamellur, hlaup og
lakkrís, er lengi að eyðast af
yfirborði tannanna og á meðan
eru tennurnar í sýrubaði og
hætt við að þær skemmist.
Þó páskaeggin séu mikilvæg
er vert að leggja áherslu á aðra
skemmtilega páskasiði eins og
páskaleiki, páskaskraut og páska-
rétti þar sem neysla á sykri og fitu
er höfð í lágmarki.
Hugsum vel um tennurnar
Það eru eftirsóknarverð lífs-
gæði að hafa heilbrigðar tennur
og eigin tennur alla ævi er raun-
hæfur valkostur. Óhreinindi
sem setjast á tennurnar mynd-
ast aftur og aftur því er mik-
ilvægt að bursta tennur kvölds
og morgna með flúortann-
kremi, og aðstoða börn yngri
en 10 ára við tannhirðu sína.
Þegar mikið framboð er á
sætindum þarf sérstaklega að
vanda sig og mikilvægt er að
hreinsa milli tannanna með
tannþræði einu sinni á dag því
tannþráðurinn nær þangað
sem burstinn kemst ekki.
Flúor í tannkremi styrkir
glerung tannanna og því er góð
regla að skola ekki tannkremið af,
það nægir að skyrpa.
 HOLLRÁÐ UM HEILSUNA | Lýðheilsustöð
Páskaeggin og
tannheilsan
Jóhanna Laufey Ólafs-
dóttir verkefnisstjóri tann-
verndar á Lýðheilsustöð.
A
rna Skúladóttir barna-
hjúkrunarfræðingur
starfar á Barnaspítala
Hringsins. Þar tekur
hún á móti börnum og
foreldrum þeirra sem til hennar leita
með fyrirspurnir eða ef svefnjvenjur
barnsins eru farnar að valda erfið-
leikum. Fyrir skömmu kom út bókin
Draumaland og þar fjallar Arna um
svefn og svefnvenjur barna og al-
geng vandamál því tengd. Arna segir
misjafnt hversu stífan ramma börn
þurfi í kringum svefn og svefnvenjur
og gott sé að kenna þeim góðar venj-
ur sem allra fyrst. Sum börn komi
sér upp góðum svefnvenjum eins og
af sjálfu sér en önnur börn þurfi
töluverða aðstoð til þess. Börn eigi
ekki sjálf að bera ábyrgð á sínum
svefntíma. Þeim finnist gott að eiga
foreldra sem taki þá ábyrgð fyrir
þau þrátt fyrir að sum mótmæli til að
byrja með. Foreldri þurfi að segja
barninu að nú eigi það að fara að sofa
og hvíla sig. Börn sem fái að ráða of
miklu í sínu umhverfi verði óörugg.
Regla og festa
Hún bendir á að örþreytt barn eigi
jafnerfitt með að festa svefn fyrir
nóttina og barn sem ekki er nógu
þreytt. Mikilvægt sé að sinna þess-
um þætti í lífi barnsins af festu og
ögyggi og í bókinni hefur hún sett
upp skema yfir svefnrútínu barna á
ólíkum aldursskeiðum. Þar sést að
tímasetningar á daglúrum skipta
mun meira máli en t.d. tímalengd
þeirra. Arna bendir á að svefnvanda-
mál snúist ekki einungis um slitr-
óttan svefn heldur getur það að
koma barni í háttinn snúist upp í
allsherjar vesen sem taki allt kvöld-
ið. Það hafi svo áhrif á nætursvefn
barnsins og í raun líðan og svefn
allra í fjölskyldunni.
Hún segir býsna algengt að fólk
lendi í hremmingum með svefnvenj-
ur barna sinna en þær sé í lang-
flestum tilfellum hægt að leysa.
Gamla góða ráðið „Láttu hana bara
gráta, hún gefst upp að lokum“ eigi
ekki að þurfa að nota heldur sé í
flestum tilfellum hægt að kenna
barni góðar svefnvenjur á annan og
mildari hátt. Foreldrar þurfi að
finna út hvað henti barninu og þeim
sjálfum best og leggur mikla áherslu
á að byrjað sé snemma á þessari
kennslu eða þjálfun, það sé rólegasta
og mildasta aðferðin.
Einkenni barna
með svefnraskanir
Fyrsta vísbendingin um að barnið
hvílist ekki nægilega vel er pirringur
að deginum. Arna skiptir einkennum
svefnraskana upp í þrjá hluta:
 HEILSA | Draumaland er nýútkomin bók um svefnvenjur barna
Hvíldin er nauðsynleg
Rödd hennar er lágstemmd og allt fas
rólegt og yfirvegað. Það á sér eflaust
skýringar í því starfi sem hún sinnir.
Arna Skúladóttir er sérfræðingur í barna-
hjúkrun með svefn og svefnvanda sem
sérgrein. Katrín Brynja Hermannsdóttir
hitti Örnu sem er höfundur bókarinnar
Draumaland sem nýlega kom út.
Morgunblaðið/Ásdís
Arna Skúladóttir barnahjúkrunarfræðingur.
Foreldrar þurfa að segja barninu að nú eigi það að fara að sofa og hvíla
sig. Börn sem fá að ráða of miklu í umhverfi sínu verða óörugg.
Á heimasíðu Lýðheilsu-
stöðvar, www.lydheilsu-
stod.is er að finna góð
ráð við tannhirðu og ,,lif-
andi“ tannburstatíma-
klukku sem leiðbeinir
við tannburstun.
apríl
Daglegtlíf
Umbo›s- og sölua›ili
sími: 551 9239
www.birkiaska.is
Vali› fæ›ubótarefni ársins 2002 í Finnlandi
Minnistöflur