Morgunblaðið - 10.04.2006, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 10. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Gunnar Jó-hannsson fædd-
ist á Eyrarbakka 17.
ágúst 1913. Hann
lést á Hjúkrunar-
heimilinu Holtsbúð í
Garðabæ 1. apríl
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru Jó-
hann Guðmundsson
formaður, frá
Gamla Hrauni á
Eyrabakka, f. 29.
júlí 1872, d. 22. maí
1952, og Sigríður
Árnadóttir, frá
Kirkjuferjuhjáleigu í Ölfusi, f. 30.
apríl 1876, d. 12. janúar 1956.
Gunnar átti einn albróður, Árna,
f. 1906, d. 1980, og þrjá bræður
samfeðra, þá Runólf, f. 1898, d.
1969, Jóhann Axel, f. 1900, d.
1951, og Sigurð Gissur, f. 1902, d.
1990.
Hinn 16. september 1939
kvæntist Gunnar Láru Áslaugu
Theodórsdóttur, f. í Reykjavík 14.
febrúar 1918, d. 24. júní 2003.
Foreldrar hennar voru Theodór
Magnússon bakarameistari, f. 5.
nóvember 1893, d. 7. apríl 1972,
og Málfríður Jónsdóttir húsfreyja,
f. 25. júní 1896, d. 13. mars 1959.
Gunnar eignaðist fjögur börn.
Með Guðborgu Laufeyju Sigur-
geirsdóttir, f. 1916, d. 1986, son-
inn Hauk Kjartan, f. 11. janúar
1937, pípulagningamann, kvænt-
ur Grétu Óskarsdóttur húsmóður,
f. 19. nóvember 1936. Börn þeirra
eru Helga, Margrét og Kristbjörn.
Gunnar og Lára eiginkona hans
eignuðust þrjú börn. Þau eru: 1)
Sigríður Hanna, sérkennari, f. 11.
mars 1940, gift Sverri Gunnars-
syni húsasmíðameistara, f. 2.
mars 1941. Börn þeirra eru Lára
Áslaug og Gunnar Halldór. 2) Mál-
fríður Dóra, fram-
kvæmdastjóri
Heyrnarhjálpar, f.
25. mars 1944, gift
Ólafi Ragnari Egg-
ertssyni, f. 1. októ-
ber 1945, d. 18. jan-
úar 2002. Börn
þeirra eru Eggert
Helgi, Gunnar Már
og Hanna Lára. 3)
Guðmundur Helgi,
húsasmíðameistari,
f. 22. september
1947, kvæntur
Hrund Hjaltadóttur
kennara, f. 27. september 1949.
Börn þeirra eru Jóhann Svanur,
Hjalti og Snorri.
Gunnar gekk í barnaskóla á
Eyrarbakka. Að lokinni skóla-
göngu vann hann ýmis störf, m.a.
við sjómennsku með föður sínum
og á tímabili við akstur hjá Bif-
reiðastöð Steindórs. Árið 1939 hóf
Gunnar störf hjá Hampiðjunni hf.
og vann þar í 59 ár, til ársins 1998,
er hann lét af störfum. Fyrstu árin
hjá Hampiðjunni vann Gunnar
sem verkstjóri en færði sig svo yf-
ir í sölumálin og var sölustjóri þar
um árabil. Frá sjötugu árið 1983
var Gunnar í hálfu starfi hjá
Hampiðjunni allt þar til hann lét
af störfum 85 ára 1998.
Hugðarefni Gunnars voru
margvísleg þó Hampiðjan og þau
verkefni sem þar voru hafi ávallt
verið ofarlega í huga hans. Þau
hjón nutu ferðalaga í góðra vina
hópi um árabil, bæði innanlands
og utan. Þá var Gunnar mikill
áhugamaður um stangveiði,
gönguferðir, ferðalög, útivist og
lestur góðra bóka.
Útför Gunnars verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Afi Jóhannsson. Sem barn kallaði
ég afa þessu nafni til aðgreiningar frá
hinum afa mínum sem líka hét Gunn-
ar. Samskipti okkar afa voru alla tíð
mikil og í gegnum árin baukuðum við
margt saman. Besta líkingin á sam-
bandi okkar afa er að við vorum alla
tíð vinir. Margar af bernskuminning-
um mínum tengjast afa. Ég man eftir
að hafa setið á hnjánum á honum á
meðan hann söng fyrir mig „Litla lip-
urtá“. Ég man eftir sögunum sem
hann sagði mér frá því hann var
strákur á Bakkanum. Og þegar hann
var fyrst sendur til sjós. Ég man eftir
veiðitúrnum þegar afi veiddi lax sem
var stærri en ég! Ég man eftir þegar
við afi vorum í eltingaleik í garðinum
á Langholtsveginum. Ég man eftir
því þegar afi kenndi mér að borða
hrátt hangikjöt. Ég man eftir Þor-
láksmessukvöldunum hjá ömmu og
afa sem voru fastur liður í mörg ár.
Ég man eftir fjallgöngum á Úlfars-
fellið með afa. Ég man eftir sögunum
sem hann sagði af því þegar hann
vann sem bílstjóri hjá Steindóri.
Ógleymanlegar eru allar draugasög-
urnar hans afa. Oft sagði hann sögur
af yfirnáttúrulegum atburðum sem
hentu hann í æsku. Hann sagði líka
sögur af lífinu í Hampiðjunni en þar
vann hann mestan hluta starfsævinn-
ar.
Bæði meðan afi keyrði hjá Stein-
dóri og seinna þegar hann var farinn
að vinna í Hampiðjunni, ferðaðist
hann mikið um landið. Hann þekkti
því til víða og mundi jafnan hvernig
viðurgjörningur var á hverjum stað.
Vandfundinn er sá staður á Íslandi
sem afi hafði ekki heimsótt eða sá
fjallvegur sem hann hafði ekki keyrt.
Þegar ferðalag innanlands stóð fyrir
dyrum var nóg að spyrja afa hvaða
leið væri best á staðinn og hvar væri
gott að gista. Þar kom maður aldrei
að tómum kofunum.
Þegar ég lít til baka og rifja upp
hvað einkenndi afa kemur þrennt
upp í hugann umfram annað. Það
fyrsta er matur. Afi var mikill mat-
maður og lagði mikið upp úr því að
borða og drekka það sem honum
fannst gott. Mér er minnisstætt að
einu sinni dvöldu þau afi og amma á
heilsuhælinu í Hveragerði. Afa líkaði
ekki maturinn sem þar var í boði.
Hann brá því á það ráð að hafa reykt-
an hamborgarhrygg tiltækan í sneið-
um úti í bíl hjá sér. Síðan laumaðist
hann út í bíl og fékk sér bita öðru
hverju.
Annað sem einkenndi afa er að
hann hafði ákveðnar skoðanir á
mönnum og málefnum og fór sjaldn-
ast með þær í launkofa. Hann sagði
gjarnan skoðanir sínar umbúðalaust
og var þess vegna ekki allra. Hann
átti það til að vera hvass ef honum
mislíkaði en erfði sjaldan hluti við
menn.
Það þriðja eru sögurnar. Afi hafði
stálminni. Hann var góður sögumað-
ur og hafði gaman af því að segja frá
því sem hann hafði séð og upplifað í
gegnum tíðina, fólki sem hann hafði
kynnst og atburðum sem höfðu hent
hann. Hann var þannig óþrjótandi
uppspretta fróðleiks um lífið á öld-
inni sem var. Hann sá miklar breyt-
ingar eiga sér stað í þjóðfélaginu þau
92 ár sem hann lifði og hafði gott lag
á að segja frá þannig að viðmæland-
inn sá ljóslifandi fyrir sér liðna tíma.
Í þeim skilningi var ekkert kynslóða-
bil til staðar.
Afi var mjög farsæll maður í besta
skilningi þess orðs. Hann var líka
mjög skynsamur og ber lífshlaup
hans þess merki. Síðustu árin bjó afi
á hjúkrunarheimilinu Holtsbúð í
Garðabæ. Þau amma fluttu þangað
saman en í júnílok 2003 dó amma.
Eftir það átti afi við lasleika að stríða
af og til en alltaf kom hann sér aftur á
fætur, stundum á seiglunni einni
saman. Það var ekki fyrr en undir
það allra síðasta að hann varð rúm-
fastur.
Góður afi er genginn. Í mínum
huga er efst þakklæti fyrir að hafa
átt afa Jóhannsson sem afa.
Lára Áslaug Sverrisdóttir.
Það var hringt til okkar með frétt-
irnar um að hann afi væri dáinn.
Langt ævikvöld á enda og margar
minningar koma fram þegar hugsað
er til baka.
Hann afi minn var maður sem
hægt var að treysta á og var mér og
öðrum til fyrirmyndar um mannlega
reisn, vinnusemi og dugnað. Þau eru
ófá skiptin sem ég hef með stolti sagt
frá honum afa mínum þegar ég hef
verið að kynnast nýju fólki á ferða-
lögum mínum um heiminn. Meðal
annars að hafa starfað hjá einu og
sama fyrirtækinu í lengri tíma en öll
starfsævi flestra er. Af mörgu öðru
var líka að taka enda finnst mér ævi
afa hafa verið mér og öðrum til eft-
irbreytni, bæði í leik og í starfi. Störf
hans hjá Hampiðjunni voru óaðskilj-
anleg frá öðrum þáttum lífsins og var
gaman að fylgjast með þeirri lífsfyll-
ingu sem það gaf honum að mæta á
skrifstofuna á hverjum degi, löngu
eftir að vera kominn á „aldur“.
Annað sem ég hafði alltaf gaman af
voru sögurnar frá því að hann var
ungur á Eyrarbakka á sjó með föður
sínum og síðar bílstjóri hjá Steindóri.
Afi virtist þekkja alla bæi hringinn í
kringum landið og helstu kennileiti.
Hvar var hægt að fá bestu gistinguna
og matinn. Hann var með fyrstu
mönnum að fara akandi um suma
landshluta og oft sendur með menn
þar sem engir vegir voru. Maður hef-
ur oft hugsað til þess á síðustu árum
að það er synd að ferðasögurnar hafi
ekki verið skráðar. Óbrigðult minni
afa hefði getað gefið greinargóða lýs-
ingu á lífi samferðamanna frá þess-
um umbreytingartímum í sögu Ís-
lands sem hann upplifði af eigin raun.
Flestar minningarnar um afa
tengjast reyndar einnig ömmu, en
hjónaband þeirra og vinskapur er
eitt af því sem ég dáðist að hjá þeim
og er mikil fyrirmynd í mínu lífi.
Minningar mínar um ömmu og afa
eru flestar frá barns- og unglingsár-
unum mínum þegar þau bjuggu á
Langholtveginum. Á tímum hraðra
breytinga var gott að þekkja til ein-
hvers sem stendur að manni finnst
óhaggað, alltaf eins, friðsælt og vin-
gjarnlegt og ávallt í seilingarfjar-
lægð. Heimili ömmu og afa var þann-
ig staður fyrir mér.
Amma og afi voru lánsöm á langri
ævi að njóta góðrar heilsu á efri árum
og geta notið þess að hafa í kringum
sig samhenta fjölskyldu, börn, barna-
börn og barnabarnabörn. Við fráfall
ömmu missti afi bæði lífsförunautinn
og stórt hlutverk í lífinu. Við minn-
umst afa sem einstaklings sem hafði í
hávegum réttvísi og manndóm á lífs-
ins leið.
Það er því með söknuði sem ég
kveð hann afa minn og þakka fyrir
allar stundirnar sem við áttum sam-
an.
Eggert Ólafsson.
Í dag kveðjum við góðan samferða-
mann. Gunnar Jóhannsson var nær
þrjú ár genginn á tíræðisaldurinn
þegar hann hvarf á vit feðra sinna.
Gunnar var Eyrbekkingur í húð og
hár og hafði sterkar rætur þar þótt
hann byggi nær alla ævina í Reykja-
vík. Þeir blíðu æskudagar þegar
hann sleit barnsskónum við leik og
starf í iðandi lífi sjávarþorpsins við
suðurströndina, þar sem sjávaraldan
ýmist gjálfraði blíðlega við fjöru-
steinana eða barði með ógnarkrafti
klappirnar framan við þorpið.
Faðir Gunnars, Jóhann Guð-
mundsson, var formaður á opnu ára-
skipi sínu sem hét Svanur og hann
gerði út frá Þorlákshöfn í þrjátíu og
níu ár. Jóhann var einkar farsæll for-
maður og ljúfmenni mikið. Sigríður
móðir Gunnars stýrði systkinahópn-
um og búinu heima af festu og rögg-
semi, gæta þurfti hófs og útsjónar-
semi til að endar næðu saman. Í
byrjun síðustu aldar var mannfjöldi á
Eyrarbakka um 1000 manns, ellefu
verslanir, mikil útgerð og landbún-
aður var stundaður af þorpsbúum.
Gunnar gekk með jafnöldrum sín-
um í Barnaskólann á Eyrarbakka,
þar fékk hann þá grunnmenntun sem
entist honum vel í lífinu með þeirri
eðlislægu greind og heilbrigðu skyn-
semi sem hann var í ríkum mæli
gæddur.
Gunnar fór fljótt að taka til hend-
inni og leggja hönd að verkum, ungur
fór hann í róðra með föður sínum á
Svaninum einnig reri hann eitthvað á
Frey með Jóni á Bergi. Þegar fjöl-
skyldan flutti til Reykjavíkur á ár-
unum milli 1920 og 1930 fór Gunnar í
pláss á togurum, til dæmis Agli
Skallagrímssyni þar sem annar Eyr-
bekkingur var skipstjóri, Kolbeinn
Sigurðsson. Einnig voru á þessu
skipi bræðurnir frá Litlu Háeyri,
þeir Sigurður stýrimaður og Brynj-
ólfur Guðjónssynir. Gunnar sagði
mér sögu af því í eitt skipti þegar ég
heimsótti hann í Holtsbúð. Þeir á
Agli höfðu leitað vars inni á Siglufirði
í norðanstormi að vetrarlagi, kemur
þá neyðarkall frá strandferðaskipi
sem var á leið til Siglufjarðar en hafði
orðið vélarvana út af Siglunesi og rak
hraðbyri að landi. Brugðust þeir
skjótt við og sigldu út mót norðan-
garra og frosti til að freista þess að
bjarga ef þess væri nokkur kostur.
Eina ráðið var að setja út léttabát og
róa með taug yfir í skipið sem rak
stjórnlaust að landi. Kolbeinn skip-
stjóri kallaði á skipverja og óskaði
eftir sjálfboðaliðum en tók jafnframt
fram að hann vildi heldur að ókvænt-
ir og barnlausir menn færu þessa
hættuför með taugina. Gunnar
kvaðst strax hafa boðið sig fram
ásamt þeim bræðrum frá Litlu Há-
eyri. Fóru þeir ásamt tveim öðrum
fullhugum. Skemmst er frá því að
segja að þetta heppnaðist, skipi og
farmi var bjargað með þessu hraust-
lega framlagi Eyrbekkinganna knáu.
Gunnar sagðist hafa verið stoltur
þegar hann kom til Reykjavíkur og
fólk var að stoppa hann á götu og
spyrja hvort hann væri ekki einn af
þeim sem hefðu unnið björgunaraf-
rekið út af Siglunesi.
Gunnar var hafsjór af fróðleik og
sögum sem hann gat rakið mjög skil-
merkilega og skemmtilega þannig að
maður varð hluti af atburðarásinni.
Hann endaði oft góða sögu með því
að segja „og þetta“ eins og til að full-
komna frásögnina.
Hinn 15. september 1939 giftist
Gunnar Láru Áslaugu Theódórsdótt-
ur. Þau Lára og Gunnar voru ein-
staklega góð hjón og samstillt, þegar
minnst var á annað þeirra var ætíð
minnst á hitt um leið.
Gunnar var með eindæmum
frændrækinn. Hann gerði sér oft er-
indi austur á Eyrarbakka til að hitta
frændur og vini. Í einni slíkri ferð
bundust þau hjón og foreldrar mínir
ævilöngum vináttuböndum. Bæði var
það skyldleiki og sameiginleg áhuga-
mál sem komu þar til. Faðir minn var
mikill sögumaður líkt og Gunnar.
Þeir náðu því einkar vel saman.
Einnig sá Gunnar að hann gat komið
þarna að liði með sinni meðfæddu
góðsemi og náungakærleik. Í áratugi
seldi hann afurðir sem framleiddar
voru á tómthúsbýlinu Mundakoti.
Þetta voru fyrst og fremst egg. Á
haustin bættust gulrætur við. Ég
stórefa að nokkur einstaklingur hafi
selt annað eins magn af hænueggjum
og gulrótum í sjálfboðavinnu hér á
landi með fullu starfi.
Gunnar byrjaði að starfa sem bíl-
stjóri hjá Hampiðjunni á árunum
milli 1930 og 1940, hann vann óslitið
þar í ein 50–60 ár, lengst af sem sölu-
stjóri veiðarfæra. Síðustu starfsár
sín í Hampiðjunni fór hann árlega
hringferð um landið að vori í sölu-
ferð. Gunnar þekkti fólk og átti
marga vini í hverjum landsfjórðungi.
Hann var ræðinn og setti sig vel inn í
líf og aðstæður fólks vítt og breitt um
landið. Þetta kunni fólk vel að meta.
Gunnar átti mörg áhugamál sem
þau hjónin sameinuðust um og nutu
vel, númer eitt voru ferðalög. Hann
hafði yndi af því að ferðast og hafði
gaman af því að keyra og skoða sig
um, sagðist aldrei þreytast við akst-
ur. Kvaðst hann hafa vanið sig á sem
ungur maður að sitja afslappaður við
stýrið. Hann var frábær ökumaður
og lenti ekki í óhöppum. Einnig voru
þau hjón fastir gestir í leikhúsum
bæjarins um árabil og höfðu yndi af.
Gunnar var mikill áhugamaður um
stangveiði og eyddi hann mörgum
stundum á árbökkum við veiðar, var
hann og fengsæll. Ég man eftir ferð-
um með honum í Ölfusárósa til veiða.
Hægt var að aka á bíl nokkuð áleiðis
en síðan þurfti að ganga á að giska
hálftíma að veiðistað. Gunnar var
með hæstu mönnum og skreflangur í
samræmi við það. Þurfti ég
strákpjakkurinn að hlaupa við fót til
að hafa við frænda á göngunni.
Við hjónin heimsóttum Gunnar
síðast um miðjan mars síðastliðinn.
Hann var skrafhreifinn eins og hann
átti vanda til en við sáum að nokkuð
var af honum dregið, hann hafði verið
óvenju slappur vikurnar á undan. Í
þessari heimsókn sagði hann mér
sögur sem ég mun geyma með mér
og deila með mínu fólki. Hann sagði
mér sögur af því þegar hann var
drengur á Eyrarbakka í boltaleikjum
á hlaðinu í Mundakoti fyrir um það
bil 85 árum. Það er mikilvægt fyrir
alla að hlusta á það sem eldra fólk
hefur frá að segja vegna þess að þeg-
ar framtíð skal byggja er gott að for-
tíð að hyggja.
Ég er þess fullviss að heimkoma
Gunnars verður ánægjurík. Ef það
skiptir máli hvernig lífi fólk lifir þá
veit ég að Gunnar á góða vist vísa á
grænum lendum eilífðarlandsins.
Með þessum orðum vil ég og fjöl-
skylda mín senda innilegar samúðar-
kveðjur til fjölskyldu Gunnars og bið
guð að blessa minningu góðs manns.
Gísli Ragnar Gíslason.
Gunnar Jóhannsson réð mig til
starfa á lager Hampiðjunnar árið
1978. Ég hafði ætlað mér stutt stopp í
hléi frá iðnnámi en starfa enn hjá fyr-
irtækinu við sölustörf líkt og Gunnar
gerði um áratugi.
Það var einhverju sinni haft eftir
Gunnari þegar hann bauð nýjan
starfsmann velkominn til starfa: „Þú
verður að gera þér grein fyrir því að
þegar þú ert farin að vinna hjá
Hampiðjunni, þá átt þú þig ekki leng-
ur sjálf heldur á Hampiðjan þig.“
Þetta var af alvöru mælt enda náði
Gunnar hæsta starfsaldri sem nokk-
ur maður hefur náð hjá Hampiðj-
unni, 59 árum og þremur dögum bet-
ur. Það verður seint slegið.
Þegar ég réð mig til starfa hjá
Gunnari árið 1978 hafði hann að baki
nærri 40 ára starf hjá fyrirtækinu.
Gunnar var sölustjóri garn- og kaðla-
deildar á þeim árum. En hann hóf
störf sem verkstjóri rétt fyrir seinna
stríð. Á stríðsárunum var erfitt að
manna verksmiðjuna og ekki síður
erfitt með öll aðföng. Gunnar átti
örugglega mikinn þátt í því að leysa
starfsmannavandann með því að
færa handhnýtingu neta til Eyrar-
bakka, síns fæðingarbæjar. Á þess-
um árum voru öll trollnet handhnýtt
og skiljanlega þurfti mikið af fólki til
þeirra starfa sem var á stríðsárunum
torfengið á Reykjavíkursvæðinu.
Gunnar tók virkan þátt í að efla
starfsemina á Eyrarbakka. Hann
keyrði jafnan vörubílana sjálfur með
garnið til Eyrarbakka og svo tilbúin
trollnet til baka til Reykjavíkur.
Þetta gátu orðið svaðilfarir í öllum
veðrum og á miklu lakari bílum og
vegum en við eigum að venjast í dag.
Það var kannski ekki undarlegt að
Gunnari væri treyst fyrir þessu
aukastarfi því hann hafði verið at-
vinnubílstjóri hjá Bifreiðastöð Stein-
dórs áður en hann hóf störf hjá
Hampiðjunni. Gunnar hafði því viða-
mikla reynslu af akstri við misjafnar
aðstæður sem nýttust honum vel við
flutninga milli Eyrarbakka og
Reykjavíkur.
Þrátt fyrir mikla erfiðleika í
rekstri á þessum árum efldist Hamp-
iðjan fyrir tilstuðlan manna eins og
Gunnars sem lögðu grunninn að
Hampiðjunni í dag sem sterku al-
þjóðlegu fyrirtæki í veiðarfæraiðn-
aði.
Ég á Gunnari margt að þakka. Ég
vann undir hans stjórn í mörg ár og
hann var mér góður yfirmaður og
seinna urðum við samstarfsmenn ár-
um saman. Gunnar gat verið ákveð-
inn þegar þurfti og þá hvikaði hann í
engu en umfram allt var hann um-
hyggjusamur og ráðagóður þegar á
þurfti að halda.
En Gunnar var ekki einn. Hann
var vel kvæntur henni Láru sinni.
Hún lést fyrir tæpum þremur árum
sem var Gunnari þung raun – enda
voru þau mjög samstiga í sínu lífi,
höfðu yndi af ferðalögum og þá sér-
staklega hér innanlands og það voru
fáir staðir á landinu sem þau höfðu
ekki komið til. Gunnar var einstak-
lega eftirtektarsamur á sínum ferða-
lögum og gat með einstakri ná-
kvæmni lýst staðháttum og það
jafnvel á stöðum sem hann hafði
komið á áratugum fyrr.
Samstarfsfólk Gunnars og vinir í
Hampiðjunni þakka honum sam-
fylgdina og vináttuna í gegnum árin
og votta fjölskyldu hans innilega
samúð.
Ingi Þórðarson.
GUNNAR
JÓHANNSSON