Morgunblaðið - 19.05.2006, Blaðsíða 35

Morgunblaðið/Ómar
Arnór Sighvatsson, aðalhagfræð-ingur Seðlabanka Íslands, segirauknar ráðstöfunartekjur ekkiskýra allan þann mikla vöxt
einkaneyslu, sem var 12% á síðasta ári, og
að aukin útlán bankanna eigi þar stóran
þátt. „Auknar ráðstöfunartekjur skýra
um helminginn af þessum vexti en hinn
helmingurinn er þá tilkominn vegna lán-
töku einstaklinga og heimila,“ segir Arn-
ór.
Útlán til heimila jukust um 94% á síð-
asta ári, en stór hluti þeirrar aukningar
er vegna tilflutninga á lánum heimilanna
innan lánakerfisins, þ.e. frá Íbúðalána-
sjóði til banka og sparisjóða. Arnór segir
þó heildarvöxtinn vera mikinn þegar búið
sé að taka tillit til uppgreiðslnanna.
„Skuldir heimilanna jukust um 20% að
raunvirði, þ.e. umfram verðlag, á síðustu
12 mánuðum. Þegar litið er aftur til ársins
2004 þá hefur raunvirðið heldur lækkað
samanlagt hjá Íbúðalánasjóði og lífeyr-
issjóðum, þannig að þessi skuldaaukning
er eingöngu tilkomin vegna útlána bank-
anna,“ segir Arnór.
„Sterk öfl hafa unnið á móti okkur“
Arnór segir að ýmislegt hafi valdið því
að hækkandi stýrivextir Seðlabankans
hafi ekki náð að stemma stigu við útlána-
vextinum.
„Það má segja að sterk öfl hafi unnið á
móti okkur. Kerfisbreytingar á lánamark-
aðinum; breytingar á Íbúðalánasjóði og
einkavæðing bankanna. Síðan hafa skil-
yrði á alþjóðlegum fjármálamörkuðum
ekki verið okkur í hag, þar sem erlendir
vextir fóru lækkandi alveg fram að síðast-
liðið haust. Í dag eru hins vegar erlendu
vextirnir á leiðinni upp, þannig þeir vinna
með okkur núna. Þetta voru sterkari öfl
en bankinn réð við til skamms tíma, en
áhrif stýrivaxtanna skila sér að lokum,“
segir Arnór.
Arnór segir ennfremur að bankakerfið
hafi verið mikilvægur þáttur í miðlun
þeirra búhnykkja sem þjóðarbúskapurinn
hafi orðið fyrir á undanförnum misserum.
„Þeir hafa miðlað áfram þessum erlendu
vaxtalækkunum til innlendra lántakenda
og ofan í aðra búhnykki hefur þessi þáttur
spilað mikilvægt hlutverk í ójafnvægi
þjóðarbúskapsins,“ segir Arnór.
Aðalhagfræðingur Seðlabankans um ójafnvægi í þjóðarbúskapnum
Skuldir heimilanna hafa
aukist um 20% á einu ári
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. MAÍ 2006 35
aki þeim
. Á fundi
var Dav-
a kæmi að
, þar sem
stýrivaxtahækkanir bankans að
undanförnu hefðu ekki enn orðið
til þess að draga úr útlánum bank-
anna. Svaraði Davíð að ekki hefði
verið tekin nein ákvörðun um slík-
ar aðgerðir. „Seðlabankinn hefur
slík tæki í sínum vörslum, en þau
eru ekki gallalaus. Við viljum held-
ur að bankarnir dragi sjálfir úr út-
lánunum og þeir hafa ítrekað við
okkur að það sé einnig þeirra vilji.
En nýjustu tölur benda ekki svo
ótvírætt sé til að farið sé að draga
úr útlánunum,“ sagði Davíð.
Þaninn vinnumarkaður
Í máli Davíðs kom ennfremur
fram að atvinnuleysi héldi áfram
að minnka og atvinna hefði aukist
hraðar á fyrsta fjórðungi ársins en
áður hefur sést í vinnumarkaðs-
könnunum. „Ásamt versnandi
verðbólguhorfum eykur það hættu
á að launaþróun fari úr böndun-
um.“
Davíð sagði að framvinda efna-
hagsmála frá marslokum benti til
þess að umtalsverða hækkun stýri-
vaxta þyrfti til að peningastefnan
veitti nægilegt aðhald. Auknar
verðbólguvæntingar hefðu leitt til
lækkunar raunstýrivaxta og að
auki drægi lægra gengi krónunnar
úr aðhaldi í samkeppnisgreinum.
„Vaxtahækkun Seðlabankans nú
er ætlað að bregðast við þessum
aðstæðum. Staðfastur ásetningur
bankastjórnar Seðlabankans er að
ná verðbólgumarkmiðinu innan
viðunandi tíma,“ sagði Davíð að
endingu.
Morgunblaðið/ÞÖK
astjóri ráðfærir sig við Arnór Sighvatsson, aðalhagfræðing Seðlabankans, við upphaf fréttamannafundar í bankanum í gær-
vörðun bankans var kynnt. Við borðið sitja seðlabankastjórarnir Eiríkur Guðnason og Jón Sigurðsson.
ækkun stýrivaxta um 0,75 prósent, úr 11,5% upp í 12,25%






 


 ' &
'
<
 s sendu
kunni þar
asemdum
muni skila
álmur Eg-
Samtaka
ngi krón-
fyrir að
háir. Það
að gengið
að horf og
gu. Vaxta-
þess að
trú á að
ðar.
telja
átt“
væru all-
ði. „Menn
na í sam-
ú spá sem
unnið út
næsta ári,
ð það séu
að sam-
afnvel að
það verði
áir því að
vipaðar á
Vilhjálmur
m að þetta
ri að það
„Því segi
gar menn
arskeið er
Með þessu
gja fortíð-
na með að
hendi eft-
m að und-
þátt í að
Það sem
mestu um
ru laun og
n-
“
Hækkunin stýrivaxtaSeðlabankans í gærvar í takti við vænt-ingar greiningar-
deilda viðskiptabankanna. Grein-
ingardeild Glitnis spáði því að
hækkunin yrði um 0,75 prósent-
ur, en niðurstaðan var í efri
mörkum spáa greiningardeilda
Landsbankans og KB banka.
Greiningardeildirnar eru einnig
nær samhljóma um hver þróun
stýrivaxta verði á árinu og spá
því að hæst muni þeir fara upp í
13% í lok ársins.
Greiningardeild KB banka
segir að merki um minnkandi
einkaneyslu landsmanna verði
án efa orðin mjög auðsæ á
næstu mánuðum og hljóti því að
fara að hafa áhrif á ákvarðanir
Seðlabankans. Áhrif vaxtahækk-
ana komi ávallt fram með töf og
allar hækkanir nú hljóti að vera
miðaðar við stöðuna eftir 6–18
mánuði. „Í því ljósi telur Grein-
ingardeild að lengri vaxtahækk-
unarferill gæti skapað hættu á
mjög erfiðri aðlögun í hagkerf-
inu,“ skrifar deildin í tilefni
vaxtaákvörðunarinnar.
Verðbólga 9% í lok ársins
Greiningardeild Glitnis spáir því
að verðbólgan muni aukast
áfram á næstunni og ná hámarki
í um 9% í lok ársins. Á næsta ári
megi hins vegar vænta þess að
verðbólgan hjaðni á ný og reikn-
ar deildin með að Seðlabankinn
nái markmiði sínu seint á því
ári. „Að okkar mati eru skýrar
vísbendingar um að nú dragi úr
vexti einkaneyslu. Vísbendingar
þessar má til dæmis lesa úr
minnkandi greiðslukortaveltu og
minni tiltrú neytenda á stöðu
efnahagsmála,“ er skrifað í
Morgunkorni deildarinnar í gær.
Greiningardeild Landsbankans
segir að nokkuð kveði við nýjan
tón í rökstuðningi Seðlabankans
að þessu sinni. Áhersla sé á þró-
un á liðnum vikum og mánuðum
frekar en á spá um framtíðina.
Segir deildin ástæðuna sennilega
vera þá að bankinn meti það svo
að verðbólguvæntingar séu
orðnar helsta ógnin við verð-
bólgumarkmiðið. „Vaxtahækkun
Seðlabankans er því greinilega
miðuð að því að slá frekar á
verðbólguvæntingar og þá fyrst
og fremst í þeim tilgangi að
draga úr væntingum um launa-
hækkanir þegar kjarasamningar
koma til endurskoðunar í haust.
Ákvörðunin nú sýnir að okkar
mati staðfestu bankans og er til
þess fallin að auka trúverð-
ugleika verðbólgumarkmiðsins,“
skrifar greiningardeild Lands-
bankans í gær.
Hækkunin
sögð í takti við
væntingar
Eftir Kristján Torfa Einarsson
kte@mbl.is
„ÞAÐ hefur hægt verulega á um-
fangi útlána bankans,“ segir Ing-
ólfur Helgason, forstjóri KB banka
á Íslandi. „Tölurnar fyrir þennan
ársfjórðung munu bera þess aug-
ljós merki; íbúðalánum hefur
fækkað og það hefur hægt á
stórum útlánum.“ Ingólfur segir að
vaxtahækkun Seðlabankans hafi ekki komið á
óvart, þó deila megi um 25 punkta til eða frá. „Við
getum sagt að þessi hækkun muni halda lántak-
endum og fjármálafyrirtækjum enn frekar við efn-
ið,“ segir Ingólfur.
Íbúðalánum fækkað
og dregið úr útlánum
HALLDÓR J. Kristjánsson,
bankastjóri Landsbankans, segir
um þau orð Davíðs Oddssonar,
formanns bankaráðs Seðlabank-
ans, að bankarnir hafi ekki efnt
gefið loforð um að draga úr vexti
útlána sinna, að þegar aðstæður
breytist í samfélaginu taki það
tíma fyrir áhrifin að koma fram, hvort sem um sé
að ræða ytri áhrif eins og stýrivaxtahækkanir eða
þá ákvörðun bankanna að hægja á lánveitingum.
Halldór segir einnig mikilvægt að benda á það
hve brýnt sé í allri hagstjórn að markaðslögmál
gildi á íbúðalánamarkaðinum, líkt og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn hafi nýlega bent á.
„Það er þess vegna brýnt að hafa í huga í þess-
ari umræðu að afnema þarf ríkisstyrkta sam-
keppni á íbúðalánamarkaðnum því það er hún
sem heldur áfram að skekkja samkeppnisstöðuna
og markaðinn og draga úr áhrifunum,“ segir Hall-
dór.
„Ríkisstyrkt samkeppni
dregur úr áhrifum“
BJARNI Ármannsson, forstjóri
Glitnis, segir verulega hafa dregið
úr útlánavexti hjá bankanum und-
anfarið samhliða hækkandi vaxta-
stigi Seðlabanka Íslands.
„Það hefur verulega dregið úr
útlánavexti hjá okkur, en það tek-
ur alltaf einhvern tíma að vinda of-
an af þeim málum sem eru í pípunum. Það er hins
vegar klárlega minni útlánavöxtur hjá okkur núna,
einkum á lánum til fyrirtækja og á íbúðalánum til
einstaklinga,“ segir Bjarni.
Verulega dregið
úr útlánavexti