Morgunblaðið - 07.06.2006, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 2006 15
ERLENT
Heilaheill eru samtök fólks sem fengið hefur
heilablóðfall, aðstandenda þeirra og fagfólks.
Miðvikudaginn 7.júní klukkan 20.00
hefst formlega söfnunarátak fyrir Faðm, sem er
stuðningssjóður fyrir unga foreldra sem hafa
fengið heilablóðfall.
Fundarstjóri:
Rósa Björk Brynjólfsdóttir sjónvarpskona.
Þórunn Lárusdóttir verndari Faðms ávarpar fundinn
og syngur nokkur lög
Birgir Henningsson, Katrín Júlíusdóttir og Kristín
Stefánsdóttir kynna söfnunina og sjóðinn
Jón Hersir Elíasson taugalæknir flytur erindi um
ungt fólk og heilablóðfall.
Umræður um erindi
Jón Ólafsson tónlistarmaður flytur nokkur lög
Heiðar Örn úr Botnleðju flytur nokkur lög
Þórir Steingrímsson formaður Heilaheilla ávarpar
fundinn
Allir velkomnir!
Reikningsnúmer söfnunar er :
0101-05-290900
kennitala: 611294-2209
FAÐMUR HEILAHE
ILLA
Upphaf söfnuna
rátaks!- 4.hæð í Iðuhúsin
u í Lækjargötu
GLÆSILEG DAGSK
RÁ:
ALLIR VELKOMNI
R!
ÞAÐ ríkir skortur á trúnaðartrausti
í Mið-Austurlöndum, fólk trúir ekki
eigin stjórnvöldum, engu skiptir
hvað þau segja. Fátækt og atvinnu-
leysi eru rætur óstöðugleikans og
valda ofbeldinu, líka aðgerðum
hryðjuverkamanna frá þessu svæði á
Vesturlöndum,“ segir Jórdaninn
Fadi A. Haddadin. Hann er hag-
fræðingur og starfar sem ráðgjafi í
málefnum Mið-Austurlanda, einkum
fyrir Alþjóðabankann í Washington.
Haddadin hlaut menntun sína í
bandaríska háskólanum í Beirút og
síðar við London School of Econo-
mics og Chicago-háskóla. Hann er
eindreginn frjálshyggjumaður í
efnahagsmálum og telur umfangs-
mikil ríkisafskipti í Mið-Aust-
urlöndum eiga mikinn þátt í því að
viðhalda fátækt og óstöðugleika á
svæðinu. En einnig séu bein tengsl á
milli skorts á efnahagslegu frelsi og
mannréttindum. Haddadin flytur í
dag erindi á hádegisfundi á vegum
Rannsóknamiðstöðvar um sam-
félags- og efnahagsmál og Alþjóða-
málastofnunar Háskóla Íslands í
Odda. Mun hann m.a. velta upp hug-
myndum til umbóta í Mið-Aust-
urlöndum.
Haddadin hefur átt samstarf við
Cato-stofnunina í Washington,
þekkta hugveitu frjálshyggjumanna,
og hefur einbeitt sér að rannsóknum
og ráðgjöf varðandi efnahagsmál í
Mið-Austurlöndum. Hugmyndir
hans byggjast mjög á kenningum
Miltons Friedmans, sem kenndi við
Chicago-háskóla, um að ákveðin inn-
byrðis tengsl séu á milli aukins frels-
is í efnahagsmálum og aukins stjórn-
málafrelsis. Rétt sé að líta á þessi
mál í samhengi.
„Þótt mikill munur sé á aðstæðum
í þessum ríkjum, sum ráða yfir olíu,
önnur ekki, er ríkisvaldið alls staðar
með puttana,“ segir Haddadin. „Rík-
ið stýrir því sem skiptir máli í efna-
hags- og félagsmálum og er jafn-
framt víðast hvar með einokun á
pólitíska sviðinu. Til eru undantekn-
ingar, afmörkuð svæði eins og Bei-
rút og Dubai við Persaflóa, þar sem
einkaframtaklið þrífst en þegar upp
er staðið kemur í ljós að ríkið er
samt við stjórnvölinn.“
Skortur efnahagslegu frelsi
– Er það fátæktin sem skapar
pólitíska óstöðugleikann eða öfugt?
Hvort kemur á undan, eggið eða
hænan?
„Ég held að ástæðan fyrir óstöð-
ugleikanum sé skortur á efnahags-
legu frelsi, atvinnuleysið, almenn-
ingur hefur ekki tækifæri til að taka
sjálfur beinan þátt í stjórnmála- og
efnahagslífi, félagslíf er takmarkað
og allt veldur þetta í sameiningu
óstöðugleika. Hagvöxtur er nú mikill
í Jórdaníu en fólkið spyr: Hvar er
þessi hagvöxtur? Þetta snýst ekki
síst um það hvort stjórnvöld séu lát-
in standa reikningsskap gerða sinna,
um rótgróna spillingu á öllu svæð-
inu.“
– En hversu mikil eru afskipti rík-
isins í Jórdaníu svo að dæmi sé
nefnt? Á ríkið helstu framleiðslu- og
þjónustufyrirtækin?
„Það vill svo til að Jórdanía er eitt
af fáum ríkjum á svæðinu sem hefur
lagt út í umtalsverða einkavæðingu.
Þetta hófst árið 1989 þegar þáver-
andi konungur, Hussein, var þving-
aður til að leyfa lýðræði. Að vísu er
það nokkuð takmarkað en þingið var
endurreist. Það höfðu verið óeirðir,
aðallega í sunnanverðu landinu þar
sem nokkrir ættbálkar gerðu upp-
reisn vegna fátæktarinnar. Þetta var
í fyrsta sinn sem fólk af minni kyn-
slóð varð vitni að uppreisn gegn kon-
unginum.
Opnunin varð síðan til þess að
stjórnvöld urðu hugrakkari, menn
fóru að leita fyrirmynda og huga að
því sem vel hafði gengið á Vest-
urlöndum og líka í þróunarlöndunum
þar sem einkavæðing og aukið frelsi
höfðu heppnast vel. Sem dæmi má
nefna að fjarskiptafyrirtæki voru
einkavædd, einnig póstþjónustan.
Þá risu margir upp og spurðu hvað
yrði um fólk á afskekktum stöðum,
hvort þjónusta við það yrði skert,
þannig mótmæli heyrast víða við
slíkar aðstæður.“
– Konur njóta almennt minni rétt-
inda en karlar í Mið-Austurlöndum,
ólæsi er mun tíðara meðal þeirra.
Skiptir miklu að ná til kvenna til að
koma á umbótum?
„Svo sannarlega. Atvinnuleysi er
líka algengara meðal þeirra en karla.
Í nokkrum arabaríkjum, Jórdaníu,
Líbanon og Túnis, hafa kynin sama
rétt til að koma að ákvörðunum á
sviði efnahags- og félagsmála. Ég
nefni ekki stjórnmál vegna þess að
þar hefur almenningur, jafnt karlar
sem konur, ekki fullan aðgang. Kon-
ur geta stofnað sín eigin fyrirtæki.
Þetta hefur góð áhrif, reynsla þess-
ara þjóða hefur sýnt að einkarekstur
blómgast mjög þar sem konur fá slík
réttindi og störfunum fjölgar.“
„Getulausir“ karlar hrópa hátt
„Við erum líka með nokkrar konur
á jórdanska þinginu, fimm sæti af
alls 88 eru tekin frá handa konum.
Konurnar hafa staðið sig afburðavel.
Vandinn við störf þingsins í Jórdaníu
er að þingmenn vilja helst ekki tala
um annað en stórar og miklar hug-
myndir og áætlanir, sósíalisma og
stórmál eins og Íraksstríðið. Þeir
hrópa hátt um það hvað Bandaríkja-
menn og Ísraelar séu óréttlátir
gagnvart aröbum, um teikningarnar
af Múhameð spámanni, þeir hrópa
hátt. Við erum á móti þessu eða hinu,
æpa þeir. En þeir vita ekki neitt um
það sem snertir velferð almennings,
þar eru þeir getulausir. Konurnar
tala um ástandið í ákveðnu héraði,
ræða atvinnuleysið, vilja ræða lausn-
ir. Konurnar eru jarðbundnari en
karlarnir.
Ég er samt ekki hrifinn af þessum
kynjakvóta á þingi vegna þess að
hann gæti verið varasamur. Ætt-
bálkar gætu farið að heimta sinn
kvóta og síðan fleiri hópar. En ég get
vel samþykkt að slíkir kvótar séu
notaðir í stjórnum einkarekinna fyr-
irtækja til að ýta undir aukna þátt-
töku kvenna í atvinnulífinu. Þar
mætti jafnvel hafa hlutföllin konum í
hag til að byrja með, 80% konur og
20% karlar,“ sagði Fadi M. Haddid-
in.
„Konurnar jarðbundnari en karlarnir“
Jórdanski hagfræðingurinn Fadi A. Haddadin
segir í viðtali við Kristján Jónsson að einkavæð-
ing og aukin þátttaka kvenna í viðskipta- og
stjórnmálalífi séu skilyrði þess að kjör fólks geti
batnað í Mið-Austurlöndum.
kjon@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
Fadi M. Haddadin: „Þetta snýst ekki síst um það hvort stjórnvöld eru látin
standa reikningsskap gerða sinna, um rótgróna spillingu á öllu svæðinu.“