Morgunblaðið - 07.06.2006, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
2
19
6
4
Krabbameinsfélagsins
Glæsilegir vinningar:
www.krabb.is
Dregi› 17. júní 2006
Vertu með og
styrktu gott málefni!
MORGUNBLAÐIÐ fjallar um
nýjustu „tillögur Hafrann-
sóknastofnunar“ í forystugrein 6.
júní sl. Niðurlag for-
ystugreinarinnar er á
þessa leið:
„Það er líka erfitt
að sjá að meiri þekk-
ing sé til annars stað-
ar á stöðu þorsk-
stofnsins en hjá
Hafrannsóknastofn-
un. Hvaða áhættu er
verið að taka með því
að hunsa ráðgjöf
stofnunarinnar ár eft-
ir ár? Það liggur við
að það sé ekki hægt
að finna svar við
þessari spurningu.
En það er óhugn-
anlegt að ráðgjöf
Hafró skuli stöðugt
færast nær þeim
punkti, sem lægstur
var á síðasta áratug.“
Morgunblaðið hef-
ur ekki látið fjalla um
þetta ágreiningsmál
af þeirri ábyrgð sem
fjölmiðli eins og
Morgunblaðinu ber
skylda til. Ritstjóri
sem skrifar slíka forystugrein er
bullandi meðvirkur með ruglinu í
Hafró og virðist hafa stungið
hausnum í sandinn eins og strút-
urinn til að sjá alls ekki augljósa
galla á ráðgjöfinni.
Lítum á örfá dæmi um þessa
óhugnanlegu ráðgjöf.
1. Tekin var upp 25% „aflaregla“
fyrir um 10 árum. Árlega hefur
verið farið að þessari tillögu – það
nákvæmt – að það telst innan
skekkjumarka faglega séð.
2. Afleiðing aflareglunnar virðist
sú að hundruð þúsunda tonna af
þorski hafa „týnst“ úr birgðabók-
haldi stofnunarinnar, eða um ein
milljón tonna á þessum 10 árum.
Allt er þetta þorskur sem mældist
til, en „hvarf“ svo úr birgðabók-
haldinu. Síðan er reiknaður nýr
prósentureikningur og 25% afla-
regla verður þá „40% veiðiálag“
með því að „afskrifa“ mælda eldri
stofnstærð!
3. Allur þessi „týndi“ þorskur –
um milljón tonn á 10 árum – var
reiknaður sem „ofveiði“ fyrir tíma
aflareglu. Eftir að 25% aflaregla
var tekin upp gekk sú „skýring“
ekki lengur. Því var nýja skýringin
„ofmat“, sem þýðir að þorskur sem
bókaður var til í mælingum fyrri
ára er nú bókaður … horfinn!
4. Þessi skýring er
að mínu mati hrein
fölsun á stofnmæl-
ingum fyrri ára, þ.e.
fölsun á óskýrðu
hvarfi milljón tonna af
þorski, sem við hefð-
um að öllum líkindum
getað veitt að miklu
leyti, hefði það verið
leyft! Og Morg-
unblaðið fjallar ekki
um þetta alvarlega
fölsunarmál, en „mál-
verkafölsunarmálið“
fær umfjöllun sem
slíkt!
Höfundur á grein á
www.mbl.is/greinar
þar sem þetta er rök-
stutt. Ég tel þessa for-
ystugrein ritstjórans
ábyrgðarleysi, eða
staurblinda meðvirkni
með dellunni í Haf-
rannsóknastofnun. Það
gengur ekki að rit-
stjóri ábyrgasta fjöl-
miðils landsins stingi
höfðinu í sandinn og
þykist ekki skilja þetta klúður! Ég
met Morgunblaðið mikils í ís-
lenskri þjóðmálaumræðu, en í
þessum málaflokki er Morg-
unblaðið sér til skammar.
Kjarni málsins snýst hvorki um
ofveiði eða ofmat. Heldur ekki um
25% eða 16% aflareglu – aflareglu
sem hefur mistekist! Kjarni máls-
ins er að það virðist aldrei hafa
verið til fæða til að „byggja upp
stofninn“ skv. „aflareglu“! Ráðgjöf
Hafrannsóknastofnunar virðist
stærðfræðivilla! Í stærðfræðivill-
unni er næg fæða, en ekki í nátt-
úrunni! Þetta er villan! Er það
„flókið“ mál að fjalla um þetta fag-
lega?
Það er vitað að það er lítið af
loðnu í dag! Það er vitað að það er
lítið af rækju! Það er vitað að sjáv-
arhiti fer hækkandi sem þýðir að
allir fiskar þurfa enn meiri fæðu
en fyrr, fæðunotkun fiska vex við
hækkandi hitastig! 16% aflaregla –
tillaga Hafrannsóknastofnunar –
er því nokkuð örugg leið til að
þorskurinn éti sjálfan sig og aðra
smærri nytjafiska í enn meira
mæli, því það er engin önnur fæða!
Þannig myndi stofninn minnka enn
frekar! Er þetta „flókið“ mál?
Þessu til viðbótar er vitað að afli á
línu hefur aldrei verið meiri hér-
lendis en í dag – svangur, tvístr-
aður þorskur um allt landgrunnið
– sem sagt: Stór, horaður stofn –
vaxtarhraði minni en áður, sam-
kvæmt upplýsingum Hafrann-
sóknastofnunar, tvístraður þorsk-
stofn – að öllum líkindum stórlega
vanmetin stærð þorskstofnsins af
þessum ástæðum. Samkvæmt
„línuralli“ er stærð þorskstofnsins
í sögulegu hámarki! Allar vísbend-
ingar benda á fæðuskort!
Það sem er óhugnanlegast í mál-
inu er óskiljanleg og ábyrgðarlaus
meðvirkni ritstjóra Morgunblaðs-
ins með allri vitleysunni!
Óhugnanleg ráð-
gjöf – eða óhugn-
anleg meðvirkni?
Kristinn Pétursson fjallar
um tillögur Hafrannsókna-
stofnunar og umfjöllun
Morgunblaðsins
Kristinn Pétursson
’Það sem eróhugnanlegast í
málinu er óskilj-
anleg og ábyrgð-
arlaus meðvirkni
ritstjóra Morg-
unblaðsins með
allri vitleysunni!‘
Höfundur er fiskverkandi
á Bakkafirði.
Fréttir á SMS
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni
AÐ UNDANFÖRNU hefur tals-
vert verið fjallað um lyfjaverð og
lyfjainnflutning hér á landi í fjöl-
miðlaviðtölum og
blaðagreinum. Í sum-
um tilvikum virðist
sem megininntak
málsins hafi farið for-
görðum og komi ekki
fram. Ýmislegt hefur
verið þarft gert sem
stuðlað hefur að lækk-
un lyfjaverðs að und-
anförnu. Meðal annars
samdi ríkið við inn-
flytjendur lyfja árið
2004 og hefur það orð-
ið til þess að með-
alheildsöluverð og
smásöluverð sömu
frumlyfja hér er að
verða áþekkt því sem
fyrirfinnst á Norð-
urlöndum. Þetta er vel
og ber að vekja athygli
á því.
Kjarni umræðu und-
anfarinna daga, vikna
og missera er hins
vegar tvíþættur: Í
fyrsta lagi snýst hann
um mikinn, og að
margra mati óeðlilega
mikinn, verðmun á
lyfjum með sama virka
innihaldsefninu hér og í nálægum
löndum. Í öðru lagi snýst hann um
að lyf sem skráð hafa verið hér á
landi eru á stundum ekki til þegar
sjúklingar og læknar þurfa á þeim
að halda.
1. Munur á verði frumlyfja og
samheitalyfja í nálægum löndum:
Með frumlyfi er átt við lyf sem þró-
að er af tilteknum lyfjaframleið-
anda og nýtur venjulega í upphafi
verndar einkaleyfis. Þegar einka-
leyfi er aflétt fara oft ýmsir aðrir
framleiðendur á kreik
og framleiða svonefnd
samheitalyf með sama
virka innihaldsefni,
magni og virkni og er í
frumlyfinu, þ.e. eins
lyf. Samheitalyf er
hins vegar nær alltaf
mun ódýrara en frum-
lyfið enda er litið svo á
að einkaleyfið hafi
tryggt frumlyfjafram-
leiðandanum tekjur á
móti kostnaði við þró-
un og framleiðslu
frumlyfsins. Lyfjainn-
flutningur hér á landi
er að mestu bundinn
við dýrari frumlyf
þrátt fyrir að ódýrari
samheitalyf séu á
markaði í nálægum
löndum. Um þetta
hefur umræðan snúist
hér. Á vegum Land-
læknisembættisins
var verðlag á all-
mörgum algengum
lyfjum á Íslandi og í
Danmörku kannað og
upplýsingar fengnar
úr Sérlyfjaskrá hér
og úr gagnagrunni um lyfjaverð í
Danmörku. Kannað var verð lyfja
við beinþynningu, þunglyndi, of
mikilli sýruframleiðslu í maga,
hárri blóðfitu og tilteknum sýk-
ingum. Munur á lægsta ein-
ingaverði á Íslandi og í Danmörku
reyndist verulegur eða allt frá því
að vera rúmlega tvöfaldur til þess
að vera tæplega tólffaldur í þeim
dæmum sem litið var á. Ennfremur
voru tekin dæmi af fólki með
ákveðna sjúkdóma sem kaupir þrjú
algeng lyf á Íslandi og í Danmörku
og er munurinn á kostnaði við
lyfjakaupin þrefaldur til ferfaldur.
Bent var á að það gæti verið hag-
kvæmara fyrir hið opinbera að
greiða flugfar fyrir sjúklinga til
Danmerkur fjórum sinnum á ári
þannig að þeir gætu keypt lyfin sín
þar og samt myndi sparnaður nást
miðað við það sem til er kostað nú.
Þetta eitt ætti að vera nóg til segja
okkur að ekki sé allt með felldu.
2. Skráð lyf ekki tiltæk: Lyf sem
eru á markaði á Íslandi þurfa að
fara í gegnum tiltekinn skráning-
arferil hjá Lyfjastofnun. Skrán-
ingin er ekki með öllu fyrirhafn-
arlaus eins og eðlilegt er. Veita
þarf tilteknar upplýsingar um
ágæti og aukaverkanir lyfsins svo
eitthvað sé nefnt. Lyfjainnflytj-
endur sjálfir sækja eftir skráningu
og veita umbeðnar upplýsingar. Því
ætti að vera eftir nokkru að slægj-
ast að tryggja það að lyfin séu til.
Því miður hefur það gerst alltof oft
á undanförnum mánuðum og miss-
erum að til Lyfjastofnunar og
Landlæknisembættisins hafa borist
kvartanir frá sjúklingum og lækn-
um vegna þess að tiltekin skráð lyf
eru ekki til þegar á þarf að halda.
Dæmi eru um að fólk hafi þurft að
bíða dögum saman og örsjaldan
vikum saman eftir lyfjum sem ávís-
að hefur verið. Ekki þarf að fara í
grafgötur um þau óþægindi sem
þetta getur valdið, svo ekki sé tek-
ið dýpra í árinni.
Um þetta hefur og verður um-
ræðan um lyfjaverð og lyfjainn-
flutning að snúast á Íslandi. Ýmsar
ástæður kunna að liggja að baki
þessum vanda en nauðsynlegt er að
leita skýringa. Hagsmunir sjúk-
linga og sameiginlegra sjóða lands-
manna eru í húfi, enda greiðir
Tryggingastofnun ríkisins allstóran
hluta af verði flestra lyfja. Því er
eftir mjög miklu að slægjast. Einn-
ig snýr þetta að öryggi sjúklinga,
lyf sem eiga að vera til verða að
vera til þegar á þarf að halda.
Skýringar á þessu hafa látið standa
á sér, einkum virðast fulltrúar
lyfjainnflytjenda og lyfsala eiga
erfitt með að greina frá ástæðum
ofangreinds verðmunar. Í stað þess
að þeir svari með skemmtigreinum
í blöðum eins og nýlegt dæmi er
um er kallað eftir því að viðhlítandi
skýringar komi fram. Halda má því
fram með fullum rétti að í þessu
efni sé frjáls markaður að bregðast
landsmönnum nema unnt sé að
ráða bót á. Gangi það ekki og reyn-
ist ekki unnt að ná því að auka hlut
innflutnings samheitalyfja á Íslandi
er vel mögulegt, eins og fram hefur
komið, að skynsamlegt sé fyrir rík-
ið að hefja sjálft innflutning lyfja
með nýrri og endurborinni Lyfja-
verslun Íslands. Það yrði vissulega
afturhvarf til fortíðar, en er það
endilega svo slæmt? Við bíðum
svara frá lyfjamönnum.
Er þörf á Lyfja-
verslun ríkisins?
Sigurður Guðmundsson fjallar
um lyfjaverð hérlendis
’Halda má þvífram með fullum
rétti að í þessu
efni sé frjáls
markaður að
bregðast lands-
mönnum nema
unnt sé að ráða
bót á.‘
Sigurður Guðmundsson
Höfundur er landlæknir.
ÞAKRENNUKERFI
á öll hús – allsstaðar
BLIKKÁS –
Smiðjuvegi 74
Sími 515 8700