Morgunblaðið - 07.06.2006, Síða 26
26 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MIKILVÆGT FRUMKVÆÐI
Samtök atvinnulífsins hafa tekiðmikilvægt frumkvæði í því aðkoma í veg fyrir, að kjara-
samningar fari úr skorðum í haust.
Staðan er sú, að skv. gildandi kjara-
samningum skal sérstök forsendu-
nefnd fjalla um þróun verðbólgu og
efnahagsmála á samningstímanum.
Fari viðmiðunarverðbólga yfir 3% og
takist ekki samkomulag á milli aðila
geta allir kjarasamningar orðið laus-
ir frá áramótum. Nú þegar er ljóst,
að viðmiðunarverðbólgan verður yfir
þessu marki. Það þýðir að verkalýðs-
hreyfingin telur sig eiga ákveðnar
kröfur á hendur atvinnulífinu.
Tillögur Samtaka atvinnulífsins
eru þær, að samningsbundnir kaup-
taxtar hækki um 12 þúsund krónur á
mánuði en í þeim tilvikum þar sem
kjör eru samsett af launataxta og
persónubundnum viðbótargreiðslum
skuli þær lækka á móti.
Starfsfólki fyrirtækja sem einung-
is hefur notið almennrar launahækk-
unar undanfarið ár verður tryggð allt
að 2% hækkun launa til viðbótar við
almenna launahækkun.
Hugmyndir Samtaka atvinnulífs-
ins beinast að því að bæta kjör
þeirra, sem byggja laun sín á launa-
töxtum eða hafa ekki notið launa-
skriðs undanfarið ár. Jafnframt er
gert ráð fyrir, að forsendunefnd telj-
ist hafa lokið störfum sínum og að
samningar gildi allavega út árið 2007.
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ,
sagði í samtali við Morgunblaðið sl.
laugardag af þessu tilefni:
„Það segir sitt að menn hafi
ákveðið að setjast niður og ræða
þessa hugmynd.“
Halldór Ásgrímsson, fráfarandi
forsætisráðherra, sagði í samtali við
Morgunblaðið sama dag:
„Ég hef fylgzt með þessu máli og
rætt það bæði við Samtök atvinnu-
lífsins og fulltrúa í verkalýðshreyf-
ingu, þannig að ég styð eindregið
þessar fyrirætlanir.“
Og Geir H. Haarde, sem innan tíð-
ar tekur við embætti forsætisráð-
herra, sagði í samtali við Morgun-
blaðið sl. laugardag, að nú mundi
verkalýðshreyfingin fara yfir þessar
tillögur og hann kvaðst vita, að þær
yrðu skoðaðar af ábyrgð.
Viðbrögð ráðherranna tveggja og
forseta ASÍ benda til þess að á bak
við tillögur Samtaka atvinnulífsins
liggi mikil vinna að tjaldabaki og
samráð við ráðherra. Þótt ómögu-
legt sé að segja til um viðbrögð
verkalýðshreyfingarinnar verða um-
mæli forseta ASÍ að teljast jákvæð.
Flest bendir því til að nú sé unnið af
heilindum að því að tryggja að kjara-
samningar verði áfram í gildi.
Þetta er að sjálfsögðu alltaf mikil-
vægt en alveg sérstaklega nú þegar
veður eru válynd á ýmsum vígstöðv-
um efnahagslífsins.
Þess vegna er ástæða til að fagna
þessu framtaki Samtaka atvinnulífs-
ins, sem bersýnilega getur orðið
lykill að lausn á vanda, sem vinnu-
markaðurinn stæði ella frammi fyr-
ir.
ÁHUGAVERÐ STAÐA
Takist Framsóknarflokknum ekkiað ná tökum á sjálfum sér á mið-
stjórnarfundi flokksins nk. föstudag
og í framhaldi af þeim fundi kemur
upp áhugaverð staða fyrir Vinstri
græna. Þeir gætu hugsanlega komizt
í þá lykilstöðu, sem Framsóknar-
flokkurinn hefur haft um skeið í ís-
lenzkum stjórnmálum. Það er þó
mjög undir þeim sjálfum komið hvort
svo verður.
Vinstri grænir eru enn lokaðir inni í
eigin fortíð. Bjóði flokkur á borð við
Sjálfstæðisflokkinn upp á samstarf
hafa þeir ríka tilhneigingu til að
kanna fyrst, hvort þeir geti myndað
ríkisstjórn eða meirihluta í sveitar-
stjórn til vinstri. Ef slíkt tekst ekki
bendir margt til að þeir séu opnari
fyrir samstarfi við Sjálfstæðisflokk-
inn en áður.
Ef Vinstri grænir hafa áhuga á að
verða afl í íslenzkum stjórnmálum,
sem eftir er tekið, þurfa þeir að losa
sig við fordóma af þessu tagi. Ef þeir
væru ekki til staðar er alveg hugs-
anlegt að í borgarstjórn Reykjavíkur
hefði orðið til meirihluti Sjálfstæðis-
manna og Vinstri grænna.
Það hefur áður gerzt í stjórnmál-
um, að höfuðandstæðingar taki hönd-
um saman ef aðrir kostir eru útilok-
aðir. Þótt nánast engir möguleikar
séu á samstarfi Sjálfstæðisflokks og
Samfylkingar á landsvísu getur allt
gerzt í stjórnmálum eins og stjórn-
armyndun Kristilegra demókrata og
jafnaðarmanna í Þýzkalandi sýndi.
Ef Vinstri grænir vilja verða alvöru
þátttakendur í þessum leik verða þeir
að yfirvinna þá innri tilfinningu, að
þeir geti ekki kannað möguleika á
samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn án
þess að kanna samstarf til vinstri
fyrst. Og meðan þeir loka sjálfa sig
inni með þeim hætti eru þeir í raun
bandingjar Samfylkingarinnar. Sá
flokkur getur farið sínu fram eins og
honum hentar í fullri vissu um að
Vinstri grænir muni ekki hreyfa sig
nema tala við Samfylkingu fyrst.
Þetta er vond vígstaða fyrir vaxandi
stjórnmálaflokk. Þegar Steingrímur
J. Sigfússon situr fyrir framan sjón-
varpsvélar og segir að markmið sitt
sé svokölluð félagshyggjustjórn er
hann að afsala sér sjálfstæði sínu sem
formaður Vinstri grænna. Hann er að
framselja formannsvald sitt í hendur
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur.
Það er ekkert vit í þessari pólitík
Vinstri grænna. Þeir einir flokka
þurfa ekki að binda sig með þessum
hætti. Eins og allir aðrir flokkar eiga
þeir að geta haft frjálsar hendur.
Stjórnmálabarátta 20. aldarinnar,
þegar það var nánast trúaratriði hjá
sósíalistum að starfa ekki með Sjálf-
stæðisflokknum, er liðin tíð. Fram-
sóknarflokkurinn var líka haldinn
þeirri pólitísku þráhyggju Hermanns
Jónassonar að ekki mætti vinna með
Sjálfstæðisflokknum nema allir aðrir
möguleikar hefðu verið útilokaðir.
Vinstri grænir eru ekki lengur
fyrst og fremst flokkur gamalla sósí-
alista. Þetta er flokkur nýrrar teg-
undar vinstri manna, sem eru fyrst og
fremst umhverfisverndarsinnar. Þá
er að finna í öllum flokkum. Þess
vegna eiga Vinstri grænir að rífa sig
úr eigin fjötrum.
Þótt tilkynning HalldórsÁsgrímssonar, forsætis-ráðherra og formannsFramsóknarflokksins,
um að hann hygðist segja af sér
ráðherradómi og hætta sem for-
maður flokksins hafi komið mörg-
um á óvart átti hún sér nokkurn
aðdraganda. Samkvæmt heimild-
um var hann farinn að ræða mögu-
leg starfslok sín við nána sam-
starfsmenn fyrir um það bil
tveimur mánuðum. Um það leyti
gáfu skoðanakannanir til kynna
slaka útkomu Framsóknarflokks-
ins í sveitarstjórnarkosningunum.
Það gekk og eftir og tapaði flokk-
urinn þónokkru fylgi.
Á kosningakvöld, þegar úrslit
kosninganna voru ljós, sagði Hall-
dór í sjónvarpsumræðum að hann
hlyti að taka á sig ábyrgð á úrslit-
um Framsóknarflokksins. Gaf
hann þar með í skyn að hann væri
tilbúinn til þess að víkja. Hann var
þó ekki búinn að taka ákvörðun á
þessum tímapunkti, en ræddi
þennan möguleika við nána sam-
starfsmenn. Ekki virðist hafa ver-
ið þrýstingur á Halldór að taka
þessa ákvörðun, enda vandséð
hver hefði styrk til þess að þrýsta
á hann, þó vissulega hafi staða
hans verið rædd innan flokksins.
Hann hafi einfaldlega viljað axla
ábyrgð á úrslitunum. Endanlega
ákvörðun tók Halldór ekki fyrr en
nú um helgina.
Samband Halldórs og Guðna
Ágústssonar, varaformanns Fram-
sóknarflokksins, hefur lengi verið
stirt og ekki er víst að Guðni hafi
verið fyrsti valkostur Halldórs
sem varaformaður. Svo virðist sem
Halldór og nánustu samstarfs-
menn hans hafi talið rétt að Guðni
hætti sem varaformaður á sama
tíma og Halldór léti af sínu emb-
ætti. Þeir vildu ekki að Guðni
kæmist í þá aðstöðu að hann tæki
við formennsku í flokknum. Hall-
dór lagði sömuleiðis áherslu á að
breytingar í forystunni yrðu til
þess að efla flokkinn, svo hann
kæmi sterkur til leiks í aðdrag-
anda þingkosninga. Því er hins
vegar vísað á bug í herbúðum
Halldórs að Guðni hafi verið beitt-
ur þrýstingi til að láta af embætti.
Finnur Ingólfsson
verði formaður
Fljótlega eftir sveitarstjórnar-
kosningarnar fékk Guðni þau
skilaboð að Halldór væri tilbúinn
að víkja og Guðni íhugaði sömu-
leiðis sína stöðu. Í þreifingum á
milli þeirra tveggja og náinna
samstarfsmanna var fallist á að
þeir létu báðir af embætti og að
Finnur Ingólfsson, þáverandi for-
stjóri VÍS og fyrrverandi varafor-
maður Framsóknarflokksins, tæki
við formannsembættinu.
nýja forystusveit ef bæði
og Guðni ákvæðu að hæt
dór myndi samkvæmt þv
ráðherradómi en Guðni ek
Í framhaldi af viðræ
Finn ræddi Halldór við
Haarde, formann Sjá
flokksins og utanríkisr
eða um miðja síðustu vik
kynnti honum um þá á
sína að láta af formanns
og ráðherradómi. Á fund
var ekki útfært nánar
breytingarnar yrðu í rík
inni, aðrar en þær að Hal
út og Geir yrði forsætisr
Ekki mun hafa komið fr
urstaða um hvort Fram
flokkurinn fengi þá einn
til viðbótar, en sem kun
fækkaði ráðherrum flokk
einn þegar Halldór tók
sætisráðherraembættinu
Oddssyni.
Þar sem ekkert var ákv
fjölda ráðherra var ekki
ræða frekar um hvaða rá
flokkurinn ætlaði að stilla
er ljóst að flestir virðast h
að Finnur Ingólfsson fe
herrastól strax, yrði hann
ur flokksins.
Landstjórn Framsókn
ins, sem er skipuð þrettá
um, fundaði á fimmtudag
og samþykkti tillögu Hall
að miðstjórnarfundur yrð
nú á föstudag, þar sem ræ
m.a. úrslit sveitarstjórnar
anna. Á þeim miðstjór
áttu forystuskiptin jafnf
eiga sér stað.
Daginn eftir landstjó
ræddi Halldór við ráðherr
ins og á laugardaginn ræ
Guðni og Halldór sömul
formann þingflokks fram
manna og aðra þingmenn
kynnt samkomulagið um
og Halldór færu úr fory
inni og að inn kæmi Fin
ólfsson. Á þessum fundum
ast eftir því að ná
samkomulag Guðna og Ha
Breytingar leka
Strax á fimmtudaginn
leka út sögusagnir af brey
forystusveitinni og á fö
kvöld voru sagðar fréttir
ar væringar í ljósvakam
Tíðindin breyttu atburðar
um helgina fóru að heyr
semdaraddir um Finn In
Guðni mat það svo á þessum
tíma að honum væri nauðugur einn
kostur að láta einnig af embætti,
úr því ljóst væri að hann fengi ekki
stuðning Halldórs til þess að
gegna formennsku. Má velta því
upp að ef Halldór var á þessum
tíma farinn að íhuga Finn Ingólfs-
son sem mögulegan arftaka sinn
hafi hann ekki talið það líklegt til
að styrkja flokkinn að stilla Finni
og Guðna saman upp í forystu-
sveitinni.
Samið var um að breytingar á
forystu flokksins myndu eiga sér
stað á miðstjórnarfundi eða flokks-
þingi í júní, næðist um það sátt
meðal helstu forystumanna flokks-
ins. Halldór og Guðni hittust svo á
fundi þar sem þeir handsöluðu
samkomulag um að þeir öxluðu
báðir ábyrgð og hættu sem for-
maður og varaformaður flokksins.
Þeir funduðu einnig með Finni
Ingólfssyni. Heimildum ber ekki
saman um hvenær Halldór og
Guðni funduðu með Finni og hve
margir fundirnir voru. Víst er þó
að í þeim viðræðum voru, auk
Halldórs, Guðna og Finns, tveir
menn úr innsta kjarna Framsókn-
arflokksins. Í þessum viðræðum
við Finn var kannað hvort hann
hefði áhuga á að taka að sér for-
mennsku í Framsóknarflokknum
ef bæði Guðni og Halldór ákvæðu
að víkja.
Finnur svaraði því til að hann
hefði ekki verið á leið í pólitík á
nýjaleik, en ef það væri skoðun
þessara tveggja forystumanna að
hann ætti þangað erindi væri hann
tilbúinn að skoða þennan mögu-
leika. Hann myndi þó eingöngu
snúa aftur til trúnaðarstarfa fyrir
Framsóknarflokkinn ef breið sam-
staða myndaðist um það innan
flokksins að hann tæki við for-
mannsembættinu, hann vildi ekki
koma þangað til þess að standa í
pólitískum áflogum, enda hefði
hann ekki sóst eftir endurkomu
nema fyrir áeggjan.
Ekki rætt um ráðherrastóla
Í samkomulaginu sem Halldór
og Guðni handsöluðu fólst að þeir
myndu báðir boða að þeir ætluðu
að hætta á miðstjórnarfundi í júní,
til þess að tryggja svigrúm fyrir
þingflokkinn og landstjórn til að
skora á Finn. Hann yrði svo í
framboði til formanns á miðstjórn-
arfundinum, en þar yrði að kjósa
Afsögn forsætisráðherra hafði nokkurn aðdraganda
Refskák sem ge
Framsóknarmenn fylktu sér á bak við Halldór Ásgrímsson er ha
Fréttaskýring | Miklar
sviptingar hafa orðið
innan Framsóknar-
flokksins að undanförnu
og bera atburðir síðustu
daga þess merki að tor-
tryggni og óeining ríki
meðal forystumanna
flokksins. Arna Schram
og Brjánn Jónasson
rekja atburðarásina í að-
draganda þess að Hall-
dór Ásgrímsson til-
kynnti um afsögn sína
sem forsætisráðherra og
formaður Framsóknar-
flokksins.