Morgunblaðið - 18.07.2006, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. JÚLÍ 2006 21
UMRÆÐAN
ENN og aftur er hamrað á fólki
með fréttum af því fyrirbæri sem
kallað er á íslensku „gróðurhúsa-
áhrifin“. Þetta er einnig kallað
„hlýnun jarðar“ eða eitthvað í þá
áttina og sagt er að þetta gerist
með þeim hætti að mannfólkið
brenni allskyns eldsneyti sem
breytist í koltvíildi sem fari út í
andrúmsloftið og það valdi svo því
að veðurfar hlýni meira en það ann-
ars ætti að gera. Þetta er semsagt
það sem kallað er „gróðurhúsaáhrif-
in“.
Vafalaust eru margir sem vilja
vita hvað sé satt og rétt í þessum
fréttum, og hvaða sannanir séu
bornar fram. Svarið er ofur einfalt;
sannanirnar eru engar; þær eru ein-
faldlega ekki til. Það sem sett er
fram eru einungis órökstuddar full-
yrðingar, getgátur, hugmyndir og
draumórar.
Eins og flestir vita, þá er koltví-
ildi sameind sem er mynduð af einni
eind af kolefni og tveim eindum af
súrefni, (Carbon Dioxide eða CO2, á
ensku) og jörðin framleiðir þetta
efni með ýmsum hætti, og því meira
því betra. Gróður jarðarinnar nýtir
þetta efni með því að taka til sín
kolefnið en skilar súrefninu til baka
út í andrúmsloftið. Við nýtum svo
súrefnið með því að anda því að
okkur eða við brennum einhverju
og framleiðum meira koltvíildi.
Gróðurinn tekur svo við þessu enn á
ný – einn hringinn enn – eins og
þetta hefur gengið hring eftir hring
um milljónir ára.
Þetta efni, koltvíildi (eða koltví-
sýringur), er eitt af undirstöðum lífs
á jörðunni. Án þessa efnis væri ekk-
ert líf á jörðinni og hnötturinn væri
steindauð grjótkúla, líkt og tunglið.
Á hverjum morgni birtist á aust-
urhimni fyrirbæri sem svífur yfir
himininn og hverfur að kvöldi í
vestri. Þetta fyrirbæri er bæði mjög
bjart og jafnframt stafar frá þessu
miklum hita. Þetta fyrirbæri er auð-
vitað sjálf sólin. Og það er sólin sem
heldur hitanum á jörðinni.
Hitaútstreymi sólar hefur verið
mælt, en mælingarnar þóttu ekki
nákvæmar vegna truflana andrúms-
loftsins, en eftir að tókst að senda
mælitæki á braut um jörðu þá var
hægt að mæla hitaútstreymið með
nákvæmni. Þá kom í ljós að sólgeisl-
un var ekki jöfn frá degi til dags, og
ekki jöfn frá ári til árs. Þegar hi-
taútstreymið minnkar þá kólnar á
jörðinni og þegar það eykst þá hlýn-
ar. Þetta útskýrir jafnframt kulda-
og hitaskeið jarðar.
Raunar held ég að það hafi verið
augljóst flestu fólki alla tíð, að það
er sólin eða hitaútgeislun sólar sem
ræður hitastigi jarðar.
Því heitara sem er, þeim mun
hraðari verða efnaskipti og aukist
sólgeislun þá eykst framleiðsla jarð-
arinnar af koltvíildi. Sem sagt, hit-
inn eða hitastigið af sólinni kemur
fyrst og það ræður síðan magni
koltvíildis, en ekki öfugt. Sumir
hafa einfaldlega snúið þessu við.
Því er gjarnan borið við, að það
séu vísindamenn sem haldi fram
þessum kenningum um hlýnun jarð-
ar af mannavöldum. En þeir eru
flestir háðir peningagreiðslum frá
hinu opinbera og til þess að fá
áframhaldandi styrki þá þurfa þeir
að sýna fram á að þeir sinni ein-
hverjum rannsóknum. Ef ekki þá
þurfa þeir fljótlega að finna sér
önnur störf.
Þegar allt þetta byrjaði fyrir
nokkrum áratugum, var því fyrst
haldið fram, af þessum sjálfskipuðu
umhverfisverndarsinnum, að jörðin
myndi kólna og að ísöld væri í
vændum. Var þetta útskýrt með því
að aukið magn af koltvíildi í háloft-
unum endurkastaði hitageislum sól-
arinnar og það framkallaði ísöld.
Þegar þetta gekk ekki og menn
litu á þetta eins og hvert annað bull,
þá varð að finna eitthvað annað,
málinu var þá einfaldlega snúið við
og farið að halda því fram að veð-
urfar færi hlýnandi. Var byrjað á
því að ráðast á bandaríska landbún-
aðinn og sagt að tugmilljónir af
kúm væru sem mengun í nátt-
úrunni, og kýrnar framleiddu ár-
lega milljónir tonna af metan-gasi,
sem myndi valda hlýnun jarðar.
Í blöðunum voru settar fram
kröfur um að mælitæki yrðu sett á
nokkur hundruð kýr til að mæla
gasið. En þetta hafði öfug áhrif,
menn nánast brjáluðust af hlátri við
að lesa þessar fréttir. Menn sáu í
anda umhverfis-kúrekana smala
kúnum og stinga mælitækjum í aft-
urendann á þeim. Og svo undarlega
brá við að strax
næsta dag fannst
enginn umhverf-
issinni sem vildi
kannast við þetta. –
Skrýtið? Þá þurfti
enn einu sinni að
finna eitthvað ann-
að og nú var það
útblástur úr aftur-
endanum á bílum
en ekki kúm. Áður
var því haldið fram
að aukið magn af
koltvísýringi myndi
valda kólnandi veð-
urfari með því að endurvarpa hita-
geislum sólarinnar, en nú var því
líka breytt og snúið við og sagt að
aukinn koltvísýringur í andrúms-
loftinu væri sem þak á gróðurhúsi,
sem héldi hitanum inni. Það myndi
svo valda hlýnun and-
rúmsloftsins.
Hér áður trúðu menn á
drauga. Þegar drauga-
gangur var genginn úr
hófi á einhverjum bænum
þá voru kallaðir til ein-
hverjir sem þóttu fjöl-
kunnugir til þess að kveða
niður húsdraugana. Mér
finnst margt vera svipað
með gömlu draugatrúnni
og þessari nýju umhverf-
isverndar-draugatrú. Ís-
lendingar þurfa að skoða
vel hug sinn og kanna vel
hvað er rétt og satt í þessum mál-
um, og ákveða síðan að kveða niður
að fullu og öllu alla þessa „umhverf-
isverndar-gróðurhúsadrauga“.
Gróðurhúsið góða
Tryggvi Helgason fjallar um
umhverfismál ’ Mér finnst margt verasvipað með gömlu drau-
gatrúnni og þessari nýju
umhverfisverndar-
draugatrú.‘
Tryggvi
Helgason
Höfundur er flugmaður á Akureyri.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni