Morgunblaðið - 01.08.2006, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. ÁGÚST 2006 25
UMRÆÐAN
Sagt var: Ræðumaður lét í það skína, að honum stæði á sama.
RÉTT VÆRI: . . . að sér stæði á sama.
(Hið fyrra væri rétt, ef ræðumaður hefði átt við annan en sjálfan sig.)
Gætum tungunnar
ÞVÍ er spáð að innan fárra ár
verði ferðamannastraumurinn til Ís-
lands nærri einni millj-
ón manns á ári. Ekki
verður betur séð en að
þeir sem vit hafa fyrir
þjóðinni að þessu leyti
séu fullir tilhlökkunar
og þakki þessa þróun
sjálfum sér og aurum
sem hefur verið varið í
kynningar á Fjallkon-
unni og mögum henn-
ar út um allar trissur.
Vafalaust hið besta
mál. Við sem eigum af-
komu okkar undir
sjálfbærni ferðaþjón-
ustunnar til frambúðar
hljótum samt að velta því fyrir okk-
ur hvert er stefnt, hvert er verið að
fara. Það er út af fyrir sig ekki
áhyggjuefni dagsins í dag hvað á að
gera við milljón gesti í framtíðinni,
það er hins vegar óhjákvæmilegt
áhyggjuefni hvað þessir milljón
gestir koma til með að hafa fyrir
stafni. Mér vitanlega eru illu heilli
engar ESB-reglugerðir um um-
hverfismat vegna umferðar fólks
um fjöll og firnindi. Þær eru hins
vegar til hvað varðar álver, vega-
gerð og yfirleitt allt sem snertir
umgengni okkar við náttúrulegt
umhverfi okkar í
tengslum við mann-
virkjagerð. Þannig
fáum við mat á um-
hverfisáhrifum hótels á
fjöllum en enga um-
ræðu um afleiðingar
þess að 15.000 til
20.000 manns þrammi
fram og aftur í mos-
anum á þeim slóðum
árlega. Mér er eig-
inlega fyrirmunað að
skilja hvaðan einhverju
fólki kemur umboð til
að selja landið til út-
lendinga án þess að
um það fari fram vitræn umræða.
Ferðaþjónusta er nefnilega lands-
sala af alvarlegasta tagi, ekki endi-
lega vond en grafalvarleg. Við
þekkjum öll kröfur ferðamanna um
ódýra en góða þjónustu og enda-
lausan samanburð við heimahagana,
við vitum hvernig við fölsum sögu
okkar og neysluvenjur til að vera
athygli verðir í augum gestanna.
Við verðum afkomendur víkinga
sem gengu um með horn upp úr
hausnum, étum úldinn hákarl og
drekkum brennivín með, erum elsta
lýðræði í veröldinni og eigum okkur
óskabrunna um víða velli, erum í
stöðugu samneyti við álfa og tröll,
höldum uppi safni um drauga og
finnst það afspyrnu greindarlegt að
skipuleggja ferðir um huliðsheima
án nokkurra lyfja. Allt þetta gerum
við til að uppfylla lýsingar ferða-
bæklinganna, það er fyndið að
verða fórnarlamb eigin skáldskapar.
Þetta er sjálfsagt hið besta mál á
meðan við stöndum klár á því að
þetta er allt í plati. Þegar við hins
vegar erum orðinn staðfastur skrýt-
inn minnihluti í landinu, fyrst og
fremst hér til að uppfylla væntingar
fólks sem kemur til að þefa af há-
karli og skoða hálfvita sem trúa á
stokka og steina, hættir þetta að
vera skemmtilegt og breytist í
endalausa niðurlægingu. Mér finnst
að milljón ferðamenn eigi að fara í
umhverfismat, ekki bara nátt-
úrulegt heldur og menningarlegt.
Það er fullkomlega grínlaust að
breyta forfeðrum mínum í ofbeldis-
fulla drykkjurúta eða þá að gera úr
þeim hetjur sem þeir voru ekki.
Mér hrýs hugur við þeim degi sem
barnabörnin mín skunda á Þingvelli
að kasta tíkalli í Peningagjá til að
óska sér einhvers. Er bara ekki í
góðum gír að Nikulás sýslumaður
drekkti sér í gjánni sem er vitn-
isburður um náttúrunafnavenjur
okkar. Og kannski var Friðrik átt-
undi sá fyrsti sem kastaði danskri
krónu í gjána. Sú ömurlega mengun
hugarfarsins sem leiðir af þjónkun
við uppdiktaðar væntingar ferða-
fólks er jafnslæm eða jafnvel verri
en umhverfismengun vegna mann-
virkja. Flestir sem heimsækja Ís-
land af yfirlögðu ráði, þ.e. eru ekki
hluti af Norðurhjarapakka, vita bet-
ur, í þeirra augum verður leið-
sögumaðurinn sem með samhrist-
ingi af þjóðrembu og stolti segir
þeim frá elsta lýðræði og þjóðþingi í
veröldinni á Þingvöllum pínulítið
brjóstumkennanlegur. Þeirri aðför
sem ferðaþjónustan stendur fyrir
gegn uppruna okkar, sögu og venj-
um á að linna, það hefur enginn gef-
ið þessu fólki opið veiðileyfi hvorki á
landið né fólkið sem býr í því. Land-
ið og fólkið stendur fyllilega fyrir
sínu og þarf ekki á skáldskap eða
trúðslátum að halda. Það er greini-
lega eitthvað meira en lítið bogið
við starfsþjálfun fólks á þessum
vettvangi.
Ég tel sjálfur tímabært að hug-
leiða þann kost að setja á ítölu
ferðamanna til landsins. Hleypum
t.d. inn 500.000 gestum á ári, látum
þá greiða kostnaðinn af heimsókn-
inni. Í árum sem eftirspurnin fer
fram úr þessari tölu verða til bið-
listar, þeir sem ekki komast í ár
verða fyrstir næsta ár. Komum í
veg fyrir sjóræningjaútgerðir sem
selja aðgang að náttúru okkar og
vegakerfi án endurgjalds. Það þykir
víðast á byggðu bóli sjálfsagt að
krefjast starfsleyfa og veita þau
gegn greiðslu. Mörg Evrópuríki
hafa innleitt sérstakan ferða-
mannaskatt, skoðum það mál. Ef
menn kjósa að trúa því að á hverju
ári vilji milljón manns koma hingað
er ekki ósennilegt að helmingurinn
hafi nægilegan áhuga til að leggja
eitthvað á sig og borga það sem
heimsóknin kostar.
Milljón manns
í umhverfismat?
Kristófer Már Kristinsson varar
við of mörgum ferðamönnum
’Ég tel sjálfur tímabærtað hugleiða þann kost að
setja á ítölu ferðamanna
til landsins. Hleypum t.d.
inn 500.000 gestum á ári,
látum þá greiða kostn-
aðinn af heimsókninni. ‘
Kristófer Már
Kristinsson
Höfundur er leiðsögumaður og
kennari við Ferðamálaskóla Íslands.
UNGIR sjálfstæðismenn eru mót-
fallnir því að skattskrár liggi
frammi öllum opnar og þeir kunna
því illa að fjölmiðlar skýri frá því
hvaða aðilar greiði hæstu skatta á
Íslandi. Þessa stefnu hafa þeir haft í
nokkur ár og ganga nú
enn lengra með því að
freista þess með hand-
afli að aftra fólki frá
því að kynna sér fram-
lagðar skattskrár eins
og gerðist sl. föstudag
og skýrt var frá í fjöl-
miðlum.
Í samfelldri valdatíð
Sjálfstæðisflokksins
frá árinu 1991 hafa
forystumenn flokksins
gert sér sérstakt far
um að koma á löggjöf
til að gera þjóðfélagið
opnara og gegnsærra. Upplýs-
ingalögin eru besta dæmið um það
en með þeirri löggjöf lögðu stjórn-
völd mun ríkari skyldur á herðar
valdhöfum en áður hafði þekkst um
að veita landsmönnum stóraukinn
aðgang að upplýsingum sem áður
höfðu verið lokaðar inni í stjórnkerf-
inu.
Aðhald eða illgirni?
Skattskrár hafa verið lagðar fram
á Íslandi í áratugi, væntanlega í
þeim tilgangi að veita upplýsingar
og ekki síður aðhald.
Á sama tíma og forystumenn
Sjálfstæðisflokksins velja að beita
sér fyrir opnara og gegnsærra sam-
félagi, fara ungliðarnir í baráttu
gegn þeirri stefnu þegar kemur að
upplýsingum um álagða skatta.
Þessu ætti að vera öfugt farið, þ.e.
að yngra fólkið þyrfti að sækja að
þeim eldri um framfarir.
Enginn vafi leikur á um það að
birting upplýsinga um tekjur mik-
ilvægra starfshópa í þjóðfélaginu
hefur gert gott. Þessar upplýsingar
hafa veitt aðhald og þær hafa haml-
að gegn skattsvikum. Birting þeirra
hefur ekki grundvallast á illgirni eða
hnýsni. Fjölmiðlar hafa einungis
verið að sinna skyldum sínum og
það ber að virða.
Frjáls verslun
Tímaritið Frjáls verslun hefur
gengið lengst í birtingu upplýsinga
sem byggðar eru á
framlögðum skatt-
skrám. Þessar upplýs-
ingar hafa vakið vax-
andi athygli í áranna
rás og þær hafa gert
mikið gagn. Ég var rit-
stjóri Frjálsrar versl-
unar þegar upplýs-
ingar af þessu tagi
birtust í fyrsta skipti
sumarið 1989. Umfang
þeirra hefur síðan
margfaldast undir for-
ystu Jóns G. Hauks-
sonar, núverandi rit-
stjóra, sem hefur mátt takast á við
margháttaða fordóma og hindranir
eins og frá hinum ungu sjálfstæð-
ismönnum. Sumarið 2005 birti blaðið
upplýsingar um tekjur 2.400 Íslend-
inga úr framlögðum skattskrám,
þannig að umfangið er orðið mikið.
Þegar við birtum upplýsingar um
tekjur nokkurra hópa árið 1989, í
ritstjóratíð minni, fékk ég mikil við-
brögð. Margir urðu til að fagna
þessu en þeir sem tóku framtakinu
illa áttu það flestir sammerkt að
hafa talið fram lágar tekjur til
skatts – þrátt fyrir að vera um-
svifamiklir og áberandi í þjóðfélag-
inu. Þar voru einkum á ferðinni
ýmsir kunnir athafnamenn – sem
því miður virtust ekki hafa úr mikl-
um skattskyldum tekjum að spila!
Þannig aðilum hefur fækkað mjög á
seinni árum og tel ég að birting upp-
lýsinga af þessu tagi hafi ráðið þar
miklu um. Menn vilja ekki láta gera
grín að sér opinberlega með þessum
hætti.
Ungir sjálfstæðismenn hafa gagn-
rýnt að stjórnkerfið sendi fjöl-
miðlum fréttatilkynningar með upp-
lýsingum um greiðendur mestra
opinberra gjalda í umdæmum lands-
ins og tilnefni þar með skattakónga-
og drottningar. Það er að mínu mati
ekkert nema gott um það að segja.
Þeir sem greiða mikið til sam-
félagsins mega vera stoltir af því og
þar þarf ekkert að halda því leyndu.
Gegn skattsvikum
Skattsvik viðgangast því miður í
okkar samfélagi og þeir sem eru að
vinna samkvæmt lögum og reglum
mega sæta því að keppa við svarta
atvinnustarfsemi og kennitöluflakk-
ara. Barátta við þennan vanda er
viðvarandi hjá samtökum atvinnu-
rekenda sem gæta hagsmuna þeirra
sem fara að reglum og þurfa að
sætta sig við ójafna samkeppn-
isstöðu við svindlara. Við þurfum
upplýsingar til að vinna bug á skatt-
svikum og við stígum ekki skref í þá
átt með því að banna birtingu upp-
lýsinga úr framlögðum skattskrám.
Ungir sjálfstæðismenn þurfa að
finna sér verðugri verkefni en þau
að hindra fólk í að kynna sér efni úr
skattskrám sem lagðar hafa verið
fram í samræmi við gildandi lög og
reglur.
Ungt fólk í stjórnmálum á ekki að
þurfa að skorta uppbyggileg við-
fangsefni.
Helgi Magnússon vill opið
og gegnsætt þjóðfélag ’Við þurfum upplýsingartil að vinna bug á skatt-
svikum og við stígum
ekki skref í þá átt með
því að banna birtingu
upplýsinga úr fram-
lögðum skattskrám.‘
Helgi Magnússon
Höfundur er formaður Samtaka
iðnaðarins.
Eru ungir sjálfstæðismenn
hræddir við upplýsingar?
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni