Morgunblaðið - 08.10.2006, Side 10

10 SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
S
kipulagðri glæpastarfsemi
hefur vaxið mjög fiskur
um hrygg undanfarin ár
og angar hennar teygja
sig hingað til lands.
Reyndar er oftast erfitt að færa
sönnur á að ýmis afbrot teljist í raun
til skipulagðrar glæpastarfsemi, en
reynsla annarra þjóða vísar veginn.
Skyndilegur áhugi norrænna mótor-
hjólasamtaka á landinu vakti ugg
þeirra sem til samtakanna þekkja,
vaxandi fjöldi Litháa sem kemur við
sögu fíkniefnamála hér á landi gefur
vísbendingu um að þar að baki séu
skipulögð samtök, komist hefur upp
um starfsemi erlendra vændis-
kvenna, sem einhverjir aðilar virðast
hafa sent til starfa hérlendis og lög-
reglumenn telja sig hafa vísbending-
ar um slíkt hið sama í hópi kvenna,
sem komið hafa hingað til lands og
sýnt „listdans“ á súlustöðum. Þær
hafa sjaldnast stoppað lengi við,
heldur farið úr einu landi í annað.
„Það er passað upp á að þær séu
aldrei svo lengi á hverjum stað að
þær nái að mynda þar tengsl og
komast út úr vændinu,“ segir lög-
reglumaður, sem er fullviss í sinni
sök og vísar í reynslu erlendra
starfsbræðra. En hefur þó ekki
sannanir í hendi.
Sannanir liggja ekkert á lausu.
Skipulögð glæpastarfsemi gengur
auðvitað út á að fela slóðina, að gera
lögreglunni sem allra erfiðast fyrir
að uppræta starfsemina alla, þótt
eitt og eitt peð í taflinu náist. Sumir
lögreglumenn taka skýrt fram, að
grunur sé eitt og sönnun annað og
þeir geti ekki fullyrt að skipulögð
glæpastarfsemi nái hingað til lands.
Aðrir eru ekki jafn varfærir, eða
kannski eru þeir raunsærri. Þeir
benda á að öll smámálin, og einstaka
stærri mál, raðist saman í eina heild-
armynd. Heildarmynd af skipulagðri
glæpastarfsemi.
Var „einkaframtak“
Lengi vel virtist innflutningur
fíkniefna hingað til lands vera einka-
framtak og oftast í tiltölulega
smáum stíl. Ungt fólk keypti sér far-
miða, til dæmis til Amsterdam,
keypti þar fíkniefni, smyglaði þeim
til landsins og seldi það sem það not-
aði ekki sjálft. Upp úr síðustu alda-
mótum virðist breyting hafa orðið
þar á. Jóhann R. Benediktsson,
sýslumaður á Keflavíkurflugvelli,
telur skýringuna vera þá, að á ár-
unum 2000–2001 hafi fjöldi þekktra
íslenskra fíkniefnasmyglara setið í
| Gjörbreyttur fíkniefnaheimur
Skipulögð glæpastarfsemi h
Fíkniefnaheimurinn á Íslandi hefur gjörbreyst á
nokkrum árum. Sterkar vísbendingar eru um að er-
lendar glæpaklíkur hafi haslað sér völl hér og eru
tengslin við Litháen skýr. Sakamál síðustu ára raðast
saman í heildarmynd af skipulagðri glæpastarfsemi.
| Texti | Ragnhildur Sverirsdóttir | rsv@mbl.is
EPA
Í HNOTSKURN
»Smygl fíkniefna var yf-irleitt „einkaframtak“.
»Nú eru seljendurnir sjálfirfarnir að færa sig á mark-
aðinn á Íslandi.
»Vítisenglar gerðu tilrauntil að ná hér fótfestu 2002
og fyrri dæmi voru þekkt.
»Fíkniefnaviðskiptumfylgir mikið ofbeldi og
glæpaklíkur eru notaðar til að
halda uppi agavaldi.
»Lögreglumenn telja aðopinberar tölur um ofbeldi
segi aðeins hálfa söguna.
Fórnarlömbin kæri ekki of-
beldið til lögreglu.
Löggæslustofnun Evrópu,Europol, er dæmi um sam-starf sem Íslendingar taka
þátt í. Í sumar sendi Europol frá
sér skýrslu, þar sem lagt er mat á
stöðu skipulagðrar glæpastarfsemi
innan aðildarríkja Evrópusam-
bandsins.
Europol segir að í baráttunni við
skipulagða glæpastarfsemi þurfi
fyrst og fremst að líta til þess
hvaða afbrot séu framin og hvern-
ig, í stað þess að horfa til þess
hverjir fremji afbrotin. Slík nálgun
auðveldi lögreglu að ná yfirsýn yf-
ir viðfangsefnið, en oft geti reynst
þrautin þyngri að einangra ein-
staka afbrot eða afbrotamenn.
Innan ESB séu ákveðin svið sem
sérstaklega þurfi að beina kröft-
unum að. Þar er fyrstur talinn
fíkniefnamarkaðurinn, sérstaklega
markaður með verksmiðjufram-
leidd fíkniefni. Því næst koma
ólöglegir flutningar fólks milli
landa og mansal, fjársvik, fölsun á
evru, vörufölsun, hugbún-
aðarstuldur og peningaþvætti.
Sífellt alþjóðlegri
„Skipulögð glæpastarfsemi er
útbreidd í öllum aðildarríkjum
ESB og verður sífellt alþjóðlegri,“
segir í skýrslu Europol, sem bend-
ir á að staðan sé þó mismunandi
eftir ríkjum. Skipulögð glæpastarf-
semi í Eistlandi, Lettlandi og
Litháen sé mótuð af nálægðinni
við Rússland, sem sé uppspretta
ólöglegs tóbaks, áfengis og heróíns
frá Mið-Asíu, en þar sé jafnframt
markaður fyrir stolin farartæki og
verksmiðjuframleidd fíkniefni. Á
Norðurlöndunum, þ.e. Noregi, Sví-
þjóð, Danmörku og Finnlandi, leiki
mótorhjólasamtök stórt hlutverk í
skipulagðri glæpastarfsemi. Finn-
land líði þar að auki fyrir starf-
semi glæpagengja frá Eistlandi og
í Svíþjóð þurfi að kljást við glæpa-
samtök frá fyrrverandi Júgóslavíu
og Albaníu.
Spánn er glæpasamtökum mik-
ilvæg innflutningleið fíkniefna
vegna nálægðarinnar við Afríku,
sem og vegna menningarlegra og
fjárhagslegra tengsla við Suður-
Ameríku. Samband Portúgal og
Brasilíu elur af sér svipuð vanda-
mál. Skipulögð glæpastarfsemi í
Írlandi er undir sterkum áhrifum
slíkrar starfsemi í Bretlandi, sem
aftur tengist þeirri þungamiðju
skipulagðrar glæpastarfsemi sem
myndast hefur í Hollandi, Belgíu,
vesturhluta Þýskalands, Lúx-
emborg og norðurhluta Frakk-
lands. Staðan í Þýskalandi er
einna flóknust, en þar hafa glæpa-
samtök frá Tyrklandi, Ítalíu, Serb-
íu og Svartfjallalandi haslað sér
völl, auk glæpasamtaka frá Pól-
landi, Rússlandi, Litháen og Úkra-
ínu. Nígerískar glæpaklíkur hafa
líka látið að sér kveða þar og loks
má svo nefna mótorhjólagengi.
Þessi upptalning, þótt ekki sé
hún tæmandi, sýnir að lögreglu-
Framleiðsla á fíkniefnum
Vændi Komist hefur upp starfsemi
erlendra vændiskvenna, sem sýnt
hafa „listdans“ á súlustöðum.
HAUSTBÓKAMARKAÐUR
SKJALDBORGAR
MÖRKINNI 1
Barnabækur, fræðslubækur
fyrir börn og unglinga,
unglingabækur, skáldsögur,
handbækur, dulræn efni,
ævisögur, krossgátublöð
og margt fleira.
Allir sem versla fá gjafabók
Síðasta
opnunarhelgi
Opið sunnudag 12-16
Opið virka daga 9-17
nema föstudaga 9-16