Morgunblaðið - 08.10.2006, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
V
inum og samstarfs-
mönnum ber saman
um að maðurinn sé
með afbrigðum vinnu-
samur. Hófstilltur er
hann og sagður og yfirtak kurteis;
annað væri vart við hæfi hjá manni
sem ákveður að gefa kost á sér sem
næsti framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna (SÞ). Ban Ki-moon, utan-
ríkisráðherra Suður-Kóreu, kveðst
hins vegar búa yfir seiglu og járn-
vilja og vísast mun reyna á þessa eig-
inleika hans á næstu árum.
Fullvíst má telja að Ban verði á
morgun, mánudag, tilnefndur eft-
irmaður Kofis Annans, núverandi
framkvæmdastjóra, sem lætur af
störfum 31. desember eftir að hafa
sinnt embættinu í tíu ár. Samþykkt
Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
þessa efnis verður þá vísað til alls-
herjarþingsins sem leggja mun
blessun sína yfir ráðninguna. Ban
mun síðan taka við embætti „ofur-
diplómats“ sjálfrar heimsbyggð-
arinnar á nýársdag. Sá sem því
gegnir þarf ekki að kvíða verk-
efnaleysi og Ban kveðst tilbúinn í
slaginn.
Kröfur um breytingar, aukna skil-
virkni, minni yfirbyggingu, hæfari
stjórnendur, „siðvæðingu“ og betri
nýtingu fjármuna eru viðvarandi
gagnvart Sameinuðu þjóðunum.
Margir telja að allsherjar „upp-
skurður“ á starfsemi samtakanna sé
óumflýjanlegur. Aðrir, t.a.m. íhalds-
menn sumir í Bandaríkjunum, hafa
efasemdir um réttmæti þess að þetta
apparat sé yfir höfuð rekið. En ekki
fækkar verkefnunum, öðru nær.
Sameinuðu þjóðirnar gegna lyk-
ilhlutverki í flestum af erfiðustu
deilumálum samtímans. Nefna má
átökin í Líbanon, vargöldina í Súdan,
kjarnorkutilraunir klerkastjórn-
arinnar í Íran, framtíð Kosovo-
héraðs og vígvæðingaráform ráða-
manna í Norður-Kóreu.
Verkefnin eru vitaskuld mun fleiri;
Sameinuðu þjóðirnar láta til sín taka
á flestum sviðum samfélagsins allt
frá mennta- og heilbrigðismálum til
neyðaraðstoðar á hörmungasvæðum
og friðargæslu. Framkvæmdastjór-
inn er yfir 9.000 manna starfsliði og
reksturinn kostar um 350 milljarða
króna á ári.
Aðgerðir í stað yfirlýsinga
Ban sem er 62 ára gamall þekkir
vel þá umræðu sem fram hefur farið
um nauðsynlegar breytingar á vett-
vangi Sameinuðu þjóðanna. Kofi Ann-
an hefur sætt nokkurri gagnrýni fyrir
að hafa ekki beitt sér sem skyldi í því
viðfangi. Ban hefur í viðtölum á und-
anliðnum vikum lagt áherslu á nauð-
syn þess að öll stjórnun verði skilvirk-
ari á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Draga þurfi úr tvíverknaði og tryggja
skilvirkari ákvarðanatöku til að sam-
tökin megi á ný „eignast traust og
trúnað aðildarríkjanna“. Raunveru-
legar aðgerðir þurfi að koma til í stað
yfirlýsinga og loforða.
Heldur hljómar það nú kunn-
uglega.
Ban hefur gegnt embætti utanrík-
isráðherra Suður-Kóreu í tæp þrjú ár.
Það telst umtalsvert afrek sem fáir
hafa leikið eftir. Hann hefur starfað
innan utanríkisþjónustunnar í heil 36
ár og hefur mikla reynslu af vettvangi
Sameinuðu þjóðanna. Eftir að hafa
lokið námi á sviði alþjóðlegra sam-
skipta við Þjóðarháskólann í Seúl árið
1970 gerðist hann diplómat. Ban var
ritari sendinefndar Suður-Kóreu hjá
Sameinuðu þjóðunum 1978–1980 og
tók þá við starfi forstöðumanns þeirr-
ar deildar utanríkisráðuneytisins sem
fer með málefni samtakanna. Árið
1985 lauk hann framhaldsnámi á
sviði opinberrar stjórnsýslu við Har-
vard-háskóla í Bandaríkjunum. Ban
var á árunum 2001–2003 sendiherra
Suður-Kóreu hjá SÞ. Þá tók hann við
starfi ráðgjafa forseta landsins á
sviði utanríkismála en í jan-
úarmánuði 2004 var hann skipaður
utanríkisráðherra. Og hann hefur
haft í nógu að snúast; nágrannarnir í
norðri kveðast nú ráða yfir gereyð-
ingarvopnum og boða að senn verði
gerðar tilraunir með slík vígtól,
samskiptin við Japana hafa verið
með stirðara móti og náið samstarf
við Bandaríkin hefur iðulega marg-
vísleg „upphlaup“ í för með sér.
Ban Ki-Moon þykir sérlega hóf-
stilltur í framgöngu allri og heyrst
hafa efasemdir um að hann hafi til
að bera þá hörku sem fram-
kvæmdastjóri SÞ þurfi að búa yfir.
„Vel kann að vera að ég virðist á yf-
irborðinu mjúkur maður en innra
með mér bý ég yfir styrk sem ég get
kallað fram þegar ég tel nauðsyn-
legt. Í ríkjum Asíu er lítillæti talið
til dyggða en menn skyldu ekki hafa
hófstillta framkomu til marks um
skort á forustuhæfni eða staðfestu,“
sagði Ban í viðtali fyrir skemmstu.
Þeim sem til þekkja ber saman um
að Ban sé geysilega einbeittur og
skipulagður verkmaður. Hann sé
maður sátta og samlyndis, stjórn-
andi sem leitist við að tryggja sam-
stöðu en treysti ekki á persónutöfra
eða þvinganir. Á bak við hógværð-
ina leynist þó járnvilji og skoð-
analaus sé hann engan veginn.
Ekki hefur hann þó með öllu kom-
ist hjá gagnrýni. Fullyrt er að Ban
hafi sem utanríkisráðherra beitt
efnahagsstyrk Suður-Kóreu til að
tryggja stuðning við framboð sitt.
Nefnt er að Roh Moo-Hyun forseti
hafi nú í ágústmánuði haldið til
Grikklands þar sem gengið var frá
samningum varðandi viðskipti og
ferðamannaþjónustu. Leiðtogi Suð-
ur-Kóreu hafði ekki sótt Grikki
heim frá árinu 1961 þannig að ef til
vill var það tímabært. Gagnrýn-
endur fullyrða hins vegar að heim-
sóknin hafi verið ákveðin þar sem
Grikkir eru í forsæti innan örygg-
isráðs SÞ. Heimsókn Bans til
Kongó, sem einnig á sæti í örygg-
isráðinu, vakti og athygli enda hafði
háttsettur erindreki frá Suður-
Kóreu ekki verið talinn eiga erindi
við það ágæta fólk sem þar býr í
meira en 40 ár. Ban hefur sagt
ávirðingar þessar tilhæfulausar með
öllu – stuðningur hafi ekki verið
keyptur með efnahagsaðstoð og
hagkvæmum samningum.
Vinnan göfgar manninn
Ban hefur upplýst að hann hafi
ákveðið að gerast diplómat þegar
hann 18 ára gamall fékk tækifæri til
að taka í höndina á John F. Kennedy,
þáverandi Bandaríkjaforseta. Ban var
þá í Bandaríkjunum á vegum banda-
ríska Rauða krossins. Boðsferðin til
Bandaríkjanna þótti þvílík upphefð í
bænum Chungju þar sem Ban ólst
upp að efnt var til sérstakrar kveðju-
athafnar í skólanum. Á meðal þeirra
sem færðu Ban táknrænar gjafir með
ósk um góða ferð var Yoo Soon-Taek.
Hún varð seinna eiginkona Bans og
eiga þau tvær dætur og son. Eldri
dóttirin ku vinna fyrir Barnahjálp SÞ
í Afríku. Ban er annálaður fyrir vinnu-
gleði. Haft er fyrir satt að brúðkaup
eldri dóttur hans hafi verið skipulagt
þannig að Ban gæti brugðið sér í
nokkrar mínútur af ráðstefnu sem
hann sat yfir í veislusalinn til að leiða
afkvæmið inn í hjónasæluna. Þetta er
skyldurækinn maður. Í ávarpi í fyrra
kvað Ban diplómata njóta marg-
víslegra hlunninda umfram alþýðu
manna og því væri ábyrgð þeirra tak-
markalaus. „Mér þykir þetta leitt
fjölskyldu minnar vegna en starfið
verður að ganga fyrir.“
Stálhnefi í silkihanska?
Ban Ki-Moon, næsti framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, segir hógværðina dyggð en kveðst
jafnframt búa yfir þeim innri styrk og vilja sem nýja starfið krefjist
Reuters
Raunsæismaður Ban Ki-Moon, utanríkisráðherra Suður-Kóreu, hefur mikinn metnað fyrir hönd Sameinuðu þjóð-
anna en er jafnframt sagður prýðilega jarðtengdur. Á bak við hógværðina er sagt að leynist járnvilji.
Í HNOTSKURN
» Ban Ki-Moon fæddist 13.júní 1944. Hann lauk BA-
prófi á sviði alþjóðasamskipta
árið 1970 og gekk til liðs við
utanríkisþjónustuna.
» Ban hefur verið diplómatundanliðin 36 ár og hefur
mikla reynslu af vettvangi
Sameinuðu þjóðanna.
» Fullvíst þykir að Ban Ki-Moon verði næsti fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna.
» Í ríkjum Asíu er lít-illæti talið til dyggða
en menn skyldu ekki
hafa hófstillta fram-
komu til marks um
skort á forustuhæfni
eða staðfestu
Svipmynd | Ban Ki Moon er hógvær maður og vinnusamur, en hefur hann þann kraft sem þar til þess
að leiða Sameinuðu þjóðirnar. Innlent | Jafnrétti kynjanna ríkir ekki enn í stjórnmálum. Ein af leiðum
Femínistafélagsins til að breyta því er að halda stjórnmálaskóla fyrir konur. Erlent | Jack Straw hefur kveikt heitar deilur með
ummælum um slæðuburð múslímskra kvenna.
VIKUSPEGILL»
SVIPMYND»
’ Hinir ungu ríku sem munuvita það frá unga aldri að þeirra
bíður auðlegð verða allt annar
þjóðfélagshópur en hinir ungu
fátæku.‘Ingibjörg Sólrún Gísladóttiŕ ,
formaður Samfylkingarinnar, í utan-
dagskrárumræðu á Alþingi um
jöfnuð í samfélaginu.
’ Ég missi ekki svefn yfir þvíað einhverjir aðilar hafi hagnast
í viðskiptum.‘
Geir H. Haarde forsætisráðherra
við sama tilefni.
’ Við sjáum ýmis merki þessað afstaðan til náttúrunnar
kunni að verða viðlíka hitamál
og herinn var fyrrum.‘
Ólafur Ragnar Grímsson , forseti Íslands,
í ræðu við setningu Alþingis.
’ Þetta gerir okkur kleiftað lækka skatta enn frekar
en þegar hefur verið ákveðið
ef við kjósum.‘Árni Mathiesen fjármálaráðherra um
góða stöðu ríkisfjármála.
’ Ef ríkisstjórnin missirmeirihlutann þá hljótum við að
líta á það sem áskorun til okkar
um að mynda næstu rík-
isstjórn.‘
Ögmundur Jónasson, formaður þing-
flokks Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs.
’ Ég hallast að því að það séákveðinn hópur ungra öku-
manna sem hefur ekki áhuga á
umferðaröryggismálum, lærir
ekki af banaslysum og lítur á
ökutæki sem leiktæki.‘
Ágúst Mogensen , framkvæmdastjóri
rannsóknarnefndar umferðarslysa.
’ Þetta hefur verið fram-úrskarandi skemmtilegt og
gefandi starf. ‘Kjartan Gunnarsson , framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins síðastliðin 26 ár,
sem brátt lætur af störfum.
’ Náttúran hér er nokkuð yf-irþyrmandi og mönnum virðist
standa stuggur af henni.‘Rússneski leikstjórinn Aleksandr Sok-
urov um fyrstu kynni sín af Íslandi og Ís-
lendingum.
Ummæli vikunnar
Morgunblaðið/ Jim Smart
Misskipting Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar,
fjallaði um ójöfnuð á Íslandi í utandagskrárumræðu á Alþingi á þriðjudag.