Morgunblaðið - 13.10.2006, Síða 36

36 FÖSTUDAGUR 13. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Á ÍSLANDI eru 23
verndaðir vinnu- og
hæfingarstaðir. Þessir
staðir mynda samtök
um vinnu og verk-
þjálfun sem kallast
Hlutverk.is og hafa
þeir heimasíðu með
sama nafni. Á þessum
stöðum er unnið ótrú-
lega fjölbreytt starf
bæði í framleiðslu- og
þjónustustörfum. Það
eru t.d saumuð vinnu-
föt, búin til raflagna-
efni, sápa gerð úr ís-
lenskum jurtum,
smíðuð leikföng,
hljóðfæri og búfjár-
merki. Hver kannast
ekki við ræst-
ingaráhöldin frá
Blindravinnustofunni,
Egla lausblaðabæk-
urnar frá Múlalundi
eða kertin frá Sól-
heimum og Heimaey
kertasmiðjuna í Vest-
mannaeyjum?
Í þjónustustörfum
er pökkun ýmiskonar
áberandi, allt frá því að pakka
tímaritum í að telja skrúfur í poka.
Um það bil 1000 störf eru unnin á
þessum stöðum. Í könnunum sem
gerðar hafa verið á Norðurlöndum
kemur í ljós að einungis 10–15% af
vinnufæru fötluðu fólki fá störf á
almennum vinnumarkaði. Það má
gera ráð fyrir því að þetta hlutfall
sé svipað hér á landi þrátt fyrir
gott starf AMS (atvinna með stuðn-
ingi). Það eru ekki allir sem geta
fengið vinnu á vernduðum vinnu-
stöðum og fyrir því liggja ýmsar
ástæður. Þeir sem hins vegar fá
starf eiga litla möguleika á að
skipta um vinnu eða prófa eitthvað
annað. Valmöguleikar fatlaðra ein-
staklinga til að velja sér vinnustað
eru því ekki margir.
Afleiðingar þess að vinnumark-
aður fatlaðs fólks er svo lokaður er
meðal annars sú að kunnátta og
hæfni sem einstakir starfsmenn
búa yfir er oft vanmetin og tæki-
færi sem fatlaðir starfsmenn fá til
að auka við sína kunnáttu eða
miðla af hæfni sinni er mjög tak-
mörkuð.
Ásgarður handverkstæði hafði
frumkvæði að því fyrir nokkrum
árum að koma á samstarfi nokk-
urra vinnustaða og skóla fyrir fatl-
að fólk á Norðurlöndunum. Þetta
samstarf fólst í því að starfsmenn
eða nemendur fóru á milli landa í
heimsókn á vinnustaði eða í skóla.
Þessar heimsóknir stóðu frá 10
dögum að fjórum mánuðum og
gáfu mjög góða raun. Þarna fengu
starfsmenn eða nemendur tækifæri
til að miðla af reynslu sinni og
auka við þekkingu sína. Það var
ómetanlegt að sjá hvað aðrir voru
að gera, hvernig vandamál voru
leyst með ólíkum hætti, hvernig
brugðist var við óvæntum uppá-
komum og ekki síst að geta boðið
starfsmönnum frá hinum Norð-
urlöndunum að sjá hvað gert er á
Íslandi. Í ljósi þessarar góðu
reynslu hafa verið stofnuð sam-
norræn samtök sem kallast midg-
ardur.com. Þessi samtök hafa það
að markmiði að gera fötluðum
starfsmönnum eða nemendum
kleift að ferðast á milli vinnustaða
eða skóla á Norðurlöndum.
Flestir sem hafa farið á vegum
Miðgarðs hafa haft með sér aðstoð-
armenn, en þeir sem hafa dvalið
lengst hafa séð um sig sjálfir en
getað nýtt sér félagsþjónustu í því
landi sem dvalið er í. Ófatlað
starfsfólk sem hefur farið með í
þessar ferðir hefur lýst því að það
sé ómetanlegt þegar það gleymist
hver er hvað og við mætumst sem
tvær manneskjur en ekki sem fatl-
aður og ófatlaður. Það er því oft
þannig að munurinn
milli heilbrigðrar og
fatlaðrar manneskju er
ekki ástand heldur
hugsun. Hugsun sem
stendur í vegi fyrir því
að innblástur og sköp-
un geti átt sér stað
þegar tvær mann-
eskjur mætast.
Midgardur.com hef-
ur einsett sér að auka
hreyfanleika fólks til
vinnu og náms og laða
fram þá þekkingu og
færni sem þegar er
fyrir hendi, bæði hjá
nemendum og þeim
sem starfa innan skóla
og vinnustaða. Fjöldi
fyrirtækja, stofnana og
skóla er þess albúinn
að taka á móti ein-
staklingum til lengri
eða skemmri dvalar og
hefur til þess góða að-
stöðu. Nemendur og
starfsfólk fá tækifæri
til þess að læra hvert
af öðru, miðla til ann-
arra, fá nýjar hug-
myndir og bera þekkingu á milli
staða og landa. Víða á Norð-
urlöndum rétt eins og hér á Íslandi
er áhugaverð og framsækin starf-
semi fatlaðra í gangi. Vandinn er
bara sá að þessir staðir eru oft ein-
angraðir hver frá öðrum og þekkja
lítið sem ekkert til starfsemi ann-
arra á sama sviði. Við viljum leggja
áherslu á að nýta betur þau tæki-
færi og aðstöðu sem þegar er fyrir
hendi. Miðgarður vill ekki einungis
styrkja norrænt samstarf heldur
einnig samvinnu á milli vinnustaða
og skóla í hverju landi fyrir sig.
Það eru vannýtt sóknarfæri sem
bíða handan við hornið. Vinnu-
staðir, skólar og stofnanir sækjast
eftir nýjum hugmyndum og fjöl-
breyttari tækifærum til að geta
boðið upp á verkefni sem auka
starfshæfni og sveigjanleika bæði
fyrir fatlað og ófatlað starfsfólk.
Við búum yfir þekkingu, reynslu og
vilja sem fram til þessa hefur ekki
fundist farvegur fyrir. Það er von
okkar að Miðgarður geti orðið sá
farvegur. Miðgarður mun formlega
hefja starfsemi 1. nóvember næst-
komandi. Þá geta einstaklingar far-
ið inn á heimasíðu midgardur.com
og skoðað hvaða möguleikar eru í
boði.
Fulltrúar Miðgarðs eru að hefja
kynningarátak sem byrjar hér á Ís-
landi en fara síðan yfir til Noregs,
Svíþjóðar, Danmerkur og Finn-
lands. Miðgarður hefur fengið
styrki úr norrænum sjóðum og frá
félagsmálaráðuneytinu á Íslandi og
fengið stuðningsyfirlýsingar frá
m.a. hlutverk.is. Það er hægt að
kynna sér starfsemi Miðgarðs á
heimasíðunni midgardur.com
Miðgarður – nor-
rænt samstarfsnet
fyrir fatlað fólk
Þór Ingi Daníelsson fjallar um
starfsemi Miðgarðs, samstarfs-
nets fyrir fatlað fólk
Þór Ingi Daníelsson
»Miðgarðurvill ekki ein-
ungis styrkja
norrænt sam-
starf heldur
einnig samvinnu
á milli vinnu-
staða og skóla í
hverju landi fyr-
ir sig.
Höfundur er verkefnisstjóri
Miðgarðs.
REGLULEGA er því varpað
fram hvort eldri borgarar eigi
ekki að stofna stjórnmálaflokk og
bjóða fram til Alþingis. Rökin eru
þessi:
 Að ekki sé nægilega hlustað
á þennan hóp,
 Að hagsmunabarátta hópsins
verði beittari og skilvirkari, með
því að þessi rödd
heyrist á Alþingi.
Það er einnig ljóst
að hugmyndin kemur
frá fólki, sem telur
sig fullfært um að
leiða þennan flokk.
Mér finnst þessi
hugmynd alltaf jafn
slæm og álít að hún
verði hagsmuna-
málum þessa hóps
ekki til framdráttar.
Hugmynd um
stjórnmálaflokk
gamla fólksins bygg-
ist á því að þetta sé hags-
munahópur, sem tali einni röddu
og hagsmunir hópsins séu skýrir
og áþreifanlegir. Það sé þessi
„eina“ rödd sem þurfi að heyrast á
Alþingi.
Gamalt fólk er að mínu viti eins
og þverskurður samfélagsins:
 Ríkir – fátækir,
 Menntaðir – ómenntaðir,
 Sjúkir – heilbrigðir,
 Hjón – einstaklingar,
 Fótboltabullur – antisport-
istar,
 Í öllum stjórnmálaflokkum.
Sem sagt öll flóran. Af um-
ræðunni mætti halda að þegar þú
ert 67 ára smellir þú inn í eitt-
hvert mót, þú ert orðinn löggilt
brosandi gamalmenni. Þessi stöðl-
un er röng og hættuleg.
Vissulega á þessi hópur ým-
islegt sameiginlegt en það eru í
reynd almenn atriði:
 Við erum Íslendingar – flest
kristin,
 Við þurfum að nota heil-
brigðisþjónustu meira en aðrir
hópar,
Gamalt fólk er í öllum stjórn-
málaflokkum. Stjórnmálaflokk-
arnir eru sér vel meðvitandi um
stærð og áhrif þessa hóps og
reyna að þjóna honum
vel. Gleymum því ekki
að börnin okkar eru
að vinna í þessum
sömu stjórn-
málaflokkum og
margir sem nú til-
heyra hópi gamalla,
hafa verið leiðandi í
stjórnmálastarfi.
Gamalt fólk hefur í
grundvallaratriðum
ólíkar skoðanir í
stjórnmálum, flestir
hafa hinsvegar þrosk-
ast þannig að um-
burðarlyndið er meira, við höfum
séð svo margt, það sem áður
skipti máli hefur minna vægi í
dag, en lífsskoðunin hefur ekki
breyst.
Hættum því að tala um þennan
hóp sem einn.
Vilji eldri borgar hafa áhrif, eru
í dag fjölmargar aðrar leiðir til
þess, en að sitja á Alþingi.
 Fjölmiðlaflóran hefur aldrei
verið gróskumeiri. Nýtum þessi
tækifæri,
 Við eigum öfluga „penna“
sem eru duglegir að skrifa, og
margir hafa vilja til að gera meira
á þessum vettvangi. Nýir miðlar
hafa einnig komið til, blogg og
heimasíður.
 Tökum ekki þátt í þessari
leiðinda nöldurumræðu, loka ekki
allir eyrunum þegar þessi umræða
byrjar?
Vilji gamalt fólk vera afl í þessu
þjóðfélagi og þátttakandi í þjóð-
félagsumræðu, þá er margt áhuga-
vert að ræða:
 Hvernig þjóðfélag höfum við
byggt upp – kostir, gallar – hver á
ræða um þetta nema við? Milli
okkar – og við börnin okkar. Ef
stjórnmálaflokkarnir passa ekki
sem vettvangur fyrir þessa um-
ræðu – finnum þá nýjan og betri
grundvöll.
 Virkar öryggisnetið sem við
höfum byggt upp – hvað má bæta.
Tryggingastofnun – ónýt stofnun
– hverju þarf að breyta?
 Virðing fyrir hinum gömlu í
samfélaginu. Ef okkur finnst okk-
ur sýnt virðingarleysi, höfum við
þá ekki skapað það sjálf, eða misst
einhverstaðar af lestinni?
Ég tel því að ekki sé mikil þörf
á nýjum stjórnmálaflokki fyrir
gamalt fólk og óttast að slík sam-
tök geri ekkert annað en að ein-
angra það. Mögulega er heldur
engin alvara í þessu, málið fær
helst vængi, þegar einhver telur
að þessi hópur hafi ekki fengið allt
sem hann bað um.
Stjórnmálaflokkur aldraðra
Jón Atli Kristjánsson
fjallar um málefni aldraðra »Ég tel því að ekki sémikil þörf á nýjum
stjórnmálaflokki fyrir
gamalt fólk og óttast að
slík samtök geri ekkert
annað en að einangra
það.
Jón Atli Kristjánsson
Höfundur er hagfræðingur.
JÁ, KJARNORKUÓGN núna?
Var hún ekki bara á dögum kald-
astríðsins? Allavega eru ekki leng-
ur stórar samkomur um allan heim
til þess að mótmæla kjarnavopnum
og krefjast afvopnunar. Skyldi það
vera vegna þess að kjarnorkuvopn
ógni ekki lengur jarðarbúum?
Skyldi það vera vegna þess að nú
sé mun friðvænlegra í heiminum
heldur en þegar Sov-
étríkin og Bandaríkin
stóðu hvort frammi
fyrir öðru með putt-
ann á rauða hnapp-
inum tilbúin til að
senda kjarn-
orkuskeytin á víxl og
hefja þannig tortím-
ingu jarðarinnar?
Valdhafar hóta að
beita kjarnavopn-
um.
Í dag er talið að
kjarnavopn séu um
30.000 talsins. Munu þau ekki
verða notuð? Kjarnavopn hafa
þegar verið notuð. Bandaríkja-
menn hafa tvisvar varpað kjarn-
orkusprengjum, á Hirosima og
Nagasaki í ágúst 1945. Mörg
hundruð þúsund manns létust og
vansköpuð börn fæddust í mörg ár
á eftir vegna afleiðinga þessa
voðaverks af hendi lögmætrar rík-
isstjórnar Bandaríkjanna. Nú eru
kjarnavopn í höndum fleiri ríkja
en á tímum kaldastríðsins og ótt-
ast er að þau séu einnig í höndum
ýmissa glæpasamtaka og annarra
samtaka sem beita ofbeldi ekki
síður en hinir svonefndu lögmætu
valdhafar. Frakklandsforseti hefur
nýlega látið að því liggja í op-
inberri ræðu að Frakkar muni
svara hryðjuverkaárás með því að
beita kjarnavopnum.
Alþjóðleg herferð fyrir af-
vopnum
Húmanistar hafa nú hafið al-
þjóðlega herferð fyrir afvopnun til
þess að vekja athygli
á þessari stærstu vá
sem að mannkyninu
steðjar á okkar dög-
um. Það þarf ekki að
hugleiða nema augna-
blik til þess að sjá hve
gífurlegt áfall það
yrði í heimsbyggðinni
ef kjarnorkusprengja
yrði send á stórborg
einhversstaðar í heim-
inum. Ímyndum okkur
þau keðjuverkandi
áhrif sem slíkur voða-
atburður hefði í för
með sér. Árásin á tvíburaturnana í
New York 11. september 2001 yrði
í samanburði við slíkan atburð eins
og léttur löðrungur þótt sá hrylli-
legi atburður hafi eigi að síður
kveikt stigvaxandi ófriðarbál sem
gert hefur heiminn enn hættulegri
en fyrr.
8 ríki viðurkenna nú þegar að
eiga kjarnorkuvopn. 10 ríki til við-
bótar eru grunuð um að vera að
þróa kjarnorku á sviði hernaðar.
Spáð er af Alþjóða kjarnorkustofn-
uninni að innan 20 ára hafi um 40
ríki yfir kjarnavopnum að ráða.
Eyðileggingararmáttur þeirra er
geigvænlegur og getur haft úrslita
áhrif á líf allra jarðarbúa. Við get-
um spurt okkur sjálf; slepp ég við
afleiðingar kjarnasprenginga?
Sleppa börnin mín? Sleppa barna-
börnin mín?
Afnám ofbeldis núna
Ofbeldi leiðir af sér ofbeldi. Það
er engin leið önnur fær en afnám
ofbeldisins nú. Silo, upphafsmaður
Húmanistahreyfingarinnar og and-
legur leiðbeinandi fjölda fólks um
allan heim, hefur sett fram skýran
boðskap til heimsins sem birtist
um þessar mundir í lítilli sjón-
varpsauglýsingu víða um heim. Í
þessari orðsendingu segir meðal
annars: „Til að hindra kjarnorkuvá
í framtíðinni þurfum við að sigrast
á ofbeldinu núna“
Húmanistar á Íslandi gangast
fyrir friðarathöfn laugardaginn 14.
október nk. þar sem sett er fram
ósk um algjöra afvopnun núna.
Verður myndað friðarmerki með
litríkum blöðrum
til þess að túlka þetta ákall um
frið á jörðu. Ég hvet alla hugrakka
menn og konur að mæta á þennan
fund. Til þess að forðast ógnir
kjarnorkuvopna þurfa allir að taka
þátt í baráttu fyrir friðsamlegum
heimi fyrir okkur sem lifum nú og
fyrir komandi kynslóðir.
Kjarnorkuógn núna?
Júlíus Valdimarsson skrifar um
alþjóðlegt átak til afvopnunar »Eyðileggingarmátt-ur þeirra er geig-
vænlegur og getur haft
úrslitaáhrif á líf allra
jarðarbúa.
Júlíus Valdimarsson
Höfundur starfar sem ráðgjafi
og er leiðbeinandi í Húmanista-
hreyfingunni.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn