Morgunblaðið - 14.10.2006, Side 18

18 LAUGARDAGUR 14. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
HART er sótt að Kristin
Halvorsen, fjármálaráð-
herra Noregs og leiðtoga
SV, Sósíalíska vinstri-
flokksins, innan hennar
eigin flokks en hún er
sökuð um að hafa látið
undan fyrir jafnaðar-
mönnum í umhverfis-
málum.
Ýmis flokksfélög inn-
an SV saka Halvorsen um svik og skora á
hana að draga flokkinn út úr stjórn. Er
ástæðan sú, að hún hefur fallist á, að byrjað
verði að hreinsa koltvísýring frá gasorku-
verum árið 2014 í stað 2012. Halvorsen
svarar þessum ásökunum fullum hálsi og
segir, að um sigur sé að ræða en ekki ósig-
ur. Hinn kosturinn sé, að jafnaðarmenn taki
saman við Hægriflokkinn og Framfara-
flokkinn og reisi og reki gasorkuver án
hreinsunar. Kom þetta fram í Aftenposten.
Þessar yfirlýsingar hennar hafa ekki frið-
að mótmælendur í hennar eigin flokki og
öðrum samtökum, sem segja nú, að SV hafi
yfirgefið umhverfishugsjónina fyrir ríkis-
stjórnarvöld. Hafa þeir veifað spjöldum
með flokksmerki SV útötuðu í olíu.
Halvorsen
brigslað
um svik
Halvorsen
Gaf eftir varðandi
hreinsun í gasorkuverum
SVO virðist sem stórveldin séu að ná sam-
komulagi um refsiaðgerðir gegn stjórnvöld-
um í Norður-Kóreu vegna hugsanlegrar til-
raunar þeirra með kjarnorkuvopn fyrir
nokkrum dögum. Greiddi það götuna gagn-
vart Rússum og Kínverjum, að Bandaríkja-
menn krefjast þess ekki lengur, að gert sé
ráð fyrir heimild til hernaðaraðgerða.
Búist er við, að greidd verði atkvæði um
refsiaðgerðirnar í öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna í dag en sagt er, að þær heimili
eftirlit með öllum vöruflutningi til og frá N-
Kóreu. Ekki verður þó um að ræða bann við
vopnaflutningi öðrum en þungavopna.
Auk þessa hafa Japanar gripið til eigin
refsiaðgerða en þær fela í sér algert við-
skipta- og ferðabann og n-kóreskum skip-
um verður bannað að koma í höfn í Japan.
Enn er verið að kanna hvort N-Kóreu-
menn hafi í raun sprengt kjarnorku-
sprengju sl. mánudag en vísindamenn í Jap-
an, Kína og Suður-Kóreu hafa ekki fundið
nein merki um geislavirki frá sprengistaðn-
um. Bendir það ekki til, að um raunverulega
kjarnasprengingu hafi verið að ræða.
Samkomulag
um aðgerðir?
♦♦♦
BISKUPAR, prestar og þúsundir leikmanna
tóku í gær þátt í hátíð við skrín eða helgistað
Maríu meyjar í Fatima í Portúgal. Sagt er, að
þar hafi hún mánaðarlega og um nokkurra
mánaða skeið birst þremur börnum og fjár-
hirðum árið 1917. Síðan eru 89 ár en á hverju
ári safnast saman þúsundir manna í Fatima til
að minnast atburðarins. Trúa því margir, að
þar fái þeir bót ýmissa meina.
Reuters
Hátíð hinnar heilögu meyjar
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is
YFIRLÝSINGAR Sir Richards
Dannatts, yfirmanns breska her-
ráðsins, um að kalla eigi breska
herliðið í Írak heim hafa vakið
mikla athygli og ekki aðeins í Bret-
landi. Raunar neitar Dannatt því
að hann sé kominn upp á kant við
bresku stjórnina í þessu máli en
segist þó standa við allt, sem fram
kom í viðtali við hann í Daily Mail.
Dannatt sagði í gær í viðtali við
BBC að sum ummæli sín hefðu
verið oftúlkuð. Ekki stæði til að
breski herinn í Írak legði niður róf-
una og hypjaði sig heim. Hafa yrði
náið samband við Bandaríkjamenn
um framvinduna en hann ítrekaði
að erlent herlið, þar með það
breska, væri
óvelkomið í Írak
og yki á hætt-
una á hryðju-
verkum. Sagði
hann að það yf-
irlýsta markmið
að koma á raun-
verulegu lýð-
ræði í Írak væri
bara villuljós og
öllum fyrir bestu að átta sig á því.
Litið er á yfirlýsingar Dannatts
sem beina árás á stefnu Tony
Blairs, forsætisráðherra Bret-
lands, í málefnum Íraks enda er
það sagt einsdæmi á síðari tímum
að æðsti yfirmaður breska hersins
tjái sig með þessum hætti. Blair
vísaði því á bug í síðasta mánuði að
það væri betra fyrir Írak að Bretar
kæmu sér burt þaðan og sagði
bresku hermennina 7.200 vera þar
að ósk lýðræðislega kjörinnar rík-
isstjórnar og í umboði Sameinuðu
þjóðanna. Sagt er að Blair, sem var
í Skotlandi í fyrradag vegna við-
ræðna um Norður-Írlandsmálin,
hafi verið á „símafundi“ í alla fyrri-
nótt vegna þessa máls.
Íraksstefnan að
„hrynja saman“
Breskir andstæðingar Íraks-
stríðsins fögnuðu mjög ummælum
Dannatts og Sir Menzies Camp-
bell, leiðtogi frjálslyndra demó-
krata, sagði að Íraksstefna ríkis-
stjórnarinnar væri að „hrynja
saman“. Sagði hann að margir
háttsettir menn innan hersins
hefðu ávallt efast um hana.
Miklar vangaveltur eru um yf-
irlýsingar Dannatts og efast sumir
um að hann fái haldið embætti
sínu. Doug Henderson, fyrrver-
andi hermálaráðherra og banda-
maður Gordons Browns fjármála-
ráðherra, getur sér til um að
Dannatt hafi áður látið skoðanir
sínar í ljós við yfirmenn sína, þá
líklega Tony Blair, en ekki hafi
verið á þær hlustað. Vegna þess
hafi hann ákveðið að viðra þær op-
inberlega.
Sir Richard Dannatt, sem er
mjög trúrækinn, hefur áður gagn-
rýnt stjórnvöld og hann sakar þau
um að hafa ekki staðið vörð um
kristna trú í Bretlandi. Vegna þess
hafi skapast þar „siðferðilegt
tómarúm“, sem hafi leyft íslamskri
öfgastefnu að blómstra í landinu.
Ummælin talin árás á Íraks-
stefnu bresku stjórnarinnar
Richard Dannatt
Blair á „símafundi“ í alla fyrrinótt vegna yfirlýsinga Sir Richards Dannatts
Dhaka, Ósló. | Muhammad Yunus,
„bankastjóri fátæka mannsins“, og
Grameen-banki hans hlutu í gær
friðarverðlaun Nóbels fyrir að hafa
hjálpað snauðu fólki í Bangladesh
með litlum lánum. Þegar Yunus
fagnaði tíðindunum sagði hann að
þau væru mikil hvatning í barátt-
unni gegn fátækt um allan heim.
Yunus, sem er menntaður hag-
fræðingur, fæddist í borginni Chitta-
gong árið 1940 og er af efnuðu fólki
kominn. Segir hann að móðir sín hafi
haft mikil áhrif á sig í æsku en hún
mátti ekkert aumt sjá og lét engan
tómhentan frá sér fara.
Hugmyndin um bankann vaknaði
eftir að Yunus hafði rætt við konu,
sem gerði bambusstóla, en hann
komst að því að þegar hún hafði
greitt milliliðunum fyrir bambusinn
var afrakstur hennar sjálfrar lítill
sem enginn. Yunus setti saman lista
yfir 42 manneskjur í sömu stöðu og
fann út að heild-
arupphæðin, sem
þær þurftu, var
innan við 1.900
ísl. kr. Gaf hann
fólkinu þá pen-
inga og bankinn
var farinn af stað.
Nú eru banka-
stofnanir á borð
við Grameen-
bankann reknar víða um heim en
starfsemi þeirra er með öfugum for-
merkjum miðað við aðrar fjár-
málastofnanir. Lántakendur setja
enga tryggingu fyrir lánunum og
þau eru framlengd ef þörf krefur.
Það er sem sagt engin trygging fyrir
því að lánin verði endurgreidd önnur
en geta lántakenda og heiðarleiki.
Það heyrir hins vegar til undantekn-
inga að lán séu ekki greidd og mikið
er um að lántakendur hjálpi hver
öðrum við að standa í skilum. Lán-
takendur hjá banka hans eru nú 6,61
milljón og 97% þeirra eru konur.
Stanley Fischer, fyrrverandi aðal-
hagfræðingur Alþjóðabankans, seg-
ir að smálánin geri fólki kleift að
hjálpa sér sjálft en víða í Asíu til
dæmis er algengt að vextir hjá milli-
liðum séu hærri en lánið sjálft.
Norsku Nóbel-
nefndinni hrósað
Búist hafði verið við að einhver,
sem staðið hefði framarlega í frið-
arviðræðum, hreppti verðlaunin og
því kom úthlutunin mörgum á óvart,
ánægjulega á óvart segja margir
fréttaskýrendur, sem hrósa norsku
Nóbelnefndinni fyrir að hafa breikk-
að það svið, sem verðlaunin taki til.
Þegar Ole Danbolt Mjøs, formað-
ur norsku Nóbelnefndarinnar,
skýrði frá verðlaununum, sagði hann
að Yunus hefði mikla hæfileika sem
brautryðjandi og hefði tekist að gera
hugsjón sína að veruleika.
„Við trúum því að fátækt eigi ekki
heima í siðuðu samfélagi. Hún á
hvergi heima nema á safni,“ sagði
Yunus, friðarverðlaunahafi Nóbels.
„Fátækt á heima á safni“
Muhammad Yunus, „bankastjóri fátæka mannsins“, fær friðarverðlaun Nóbels
Í HNOTSKURN
» Muhammad Yunus stofn-aði Grameen-bankann
1976 en talið er að nú séu
10.000 smálánastofnanir um
allan heim.
» Áætlað er að starfsemiþeirra nái til þriggja millj-
arða manna og hafi bætt kjör
500 milljóna.
» Mikla athygli vekur aðstarfsemin skilar hagnaði
og afskriftir eru litlar.
Muhammad Yunus
MARK R. Warner, fyrrverandi rík-
isstjóri í Virginíu, tilkynnti öllum að
óvörum í fyrradag að hann myndi
ekki keppa eftir því að verða forseta-
efni demókrata í kosningunum 2008.
Kvaðst hann ekki vilja leggja það á
fjölskyldu sína.
Fram að þessu var það talið víst að
Warner tæki þátt í forkosningabar-
áttunni og var litið á hann sem helsta
keppinaut Hillary Rodham Clinton
öldungadeildarþingmanns. Þótti
hann hampa nokkuð ýmsum gildum
repúblikana og taldi demókrötum
fyrir bestu að fara dálítið bil beggja.
Var hann búinn að safna um 480
millj. ísl. kr. í kosningasjóð og var
tíður gestur í þeim ríkjum þar sem
fyrstu forkosningarnar verða.
Sagt er að Warner hafi ákveðið
þetta m.a. með tilliti til dóttur sinnar
en hún er sykursýkisjúklingur. Lík-
legt þykir að Evan Bayh, öldunga-
deildarþingmaður fyrir Indiana,
muni hagnast á ákvörðun Warners.
Warner
hættir við