Morgunblaðið - 04.12.2006, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. DESEMBER 2006 15
MENNING
FRÁBÆRTVERÐ
ÁÞREKTÆKJUM
Frábærar æfingar
fyrir þrek, fætur og
handleggi.
VERÐFRÁKR.
45.900
Kettler Marathon kr. 165.000
VERÐFRÁKR.
8.900
VERÐFRÁKR.
3.500
VERÐKR.
2.400VERÐFRÁKR.1.500
VERÐKR.
63.900 VERÐKR.
119.000
VERÐFRÁKR.
99.000
50kg lóðasett
kr. 14.500
Púði + hanskar
Hanskar
VERÐKR.
2.600
65 sm
75 sm
Markið • Ármúla 40 • 108 Reykjavík • Sími 553-5320 • Opnunartími verslunar: Mán. - fös. 10.00-18.00 Laugardaga 11.00-15.005%staðgreiðsluafsláttur
VERÐFRÁKR.
26.500
P
IPA
R
•
S
ÍA
•
60757
NÝJASTA skáldsaga Sölva Björns
Sigurðssonar, Fljótandi heimur, er
um margt sérkennilegt verk. Kem-
ur þar til sá vísindaskáldsögulegi
en um leið sálfræðilegi rammi sem
bókin notast við en söguþráðurinn
á sér stað á tveimur ólíkum stöðum
á tveimur ólíkum tímabilum, en
heimarnir tveir sameinast á vissan
hátt að lokum. Ekki síður sér-
kennileg er sú aðferðafræði sem
höfundur beitir við sköpun sögu-
heimsins en það gerir hann í náinni
samræðu við japanska skáldið Ha-
ruki Murakami, og það er í raun
eðli og umfang þessarar samræðu
sem vekur spurningar um hvers
konar bók er hérna á ferðinni.
Textatengsl eru með öðrum orð-
um ofarlega á baugi í bókinni en þó
með nokkuð óvanalegum hætti. Það
er orðin hálfgerð klisja að nefna
póstmódernisma endurvinnslustöð
bókmenntahefðarinnar, lýsa honum
sem eins konar speglasal þar sem
naflaskoðun höfundar breiðir úr
sér um rásir menningarsögunnar
þannig að allt virðist að lokum
hverfast um sjálfselskandi vitund
sem þó finnst tilvistin óbærileg og
leitar sér þess vegna skjóls í hýbýl-
um hins sundursprengda og síleit-
andi og síspyrjandi texta. Þessu
fylgir kannski ákveðin þreyta,
ákveðið fúllyndi í garð þeirra sem
komu í partíið á réttum tíma,
þeirra sem voru
módern en ekki
dæmdir til að vera á
eftir og of seinir,
póst. Einn af kost-
um Murakami er að
hafa í sínum skáld-
skap unnið bug á
þess konar þreytu
og beiskju og beita
þess í stað fyrir sig
afslappaðri og góð-
látlegri undrun yfir
því hvað enn er
margt óskiljanlegt í
heiminum og sög-
unni. Skáldsaga
Sölva er að vísu ekki
sérlega góðlátleg en hún nýtir sér
þann anda sem ræður ríkjum hjá
Murakami til að endurnýja það
sem að mörgu leyti eru orðnar
klisjur póstmódernismans.
Af því gefnu er rétt að minnast á
að samneyti Sölva við Murakami er
það náið að ég minnist þess ekki að
hafa beinlínis séð dæmi um slíkt
áður í íslenskri skáldsagnagerð.
Sölvi innlimar takta, einkenni,
sögufléttur og andrúmsloft jap-
anska höfundarins á máta sem tek-
ur hefðbundnum endurvinnslu-
hugmyndum í raun fram, hann
virðist bókstaflega setja sér það
markmið að skrifa skáldsöguna
sem Murakami kynni að hafa skrif-
að ef hann væri ungur íslenskur
höfundur.
Sölvi reynir ekki að fela þá stað-
reynd að í þessari bók bregður
hann sér í hlutverk sporgöngu-
manns en spurningin hlýtur þá að
vera hvort um eins konar pastís sé
að ræða eða hvort verkið sé sjálf-
stætt sköpunarverk sem
styðst við og stendur í
skrafi við aðrar bækur,
og geri það á gefandi og
spennandi hátt. Enda
þótt mér hafi framan af
ekki verið fullkomlega
ljóst hvert svarið yrði
við þessari spurningu
treysti ég mér til að
segja, þegar upp er
staðið, að tilraun Sölva
með Murakami sé vel
heppnuð og skemmtilegt
svar við þreytunni sem
ég nefndi hérna að ofan.
Bragðið sem Sölvi
beitir til að skáka póst-
módernískri kaldhæðni er nefni-
lega einlægni, en samskipti hans
við Murakami einkennast öðru
framar af ánægju yfir því að sá síð-
arnefndi skuli yfirleitt vera til.
Það er ekki ný hugmynd að
skáld sem koma fram á ritvöllinn
þurfi að takast á við bókmennta-
hefðina, forvera sína og öll meist-
araverkin sem mynda kennileiti
bókmenntasögunnar. Bandarískt
ljóðskáld, sem starfaði mestmegnis
í Englandi, gerði til að mynda þá
tilvistarkrísu unghöfunda að um-
fjöllunarefni sem felst í því að gera
sér grein fyrir bókmenntalegu
samhengi og þeirri sorglegu upp-
götvun að öll meistaraverkin hafa
þegar verið skrifuð. Að bæta sjálf-
um sér í þann flokk er sannkölluð
grettisglíma. En í staðinn fyrir að
berjast fyrir lífi sínu gerir Sölvi sér
leik að þessari rökvísi bókmennta-
landslagsins og skapar sína sögu í
skugga stíflunnar miklu.
Og hver er þá sú saga? Hún er
tiltölulega einföld. Ungur há-
skólanemandi, nýfluttur til Reykja-
víkur, kynnist og verður ástfanginn
af ungri, hálf-japanskri stúlku að
nafni Saiko (“psycho?) sem reynist
búa yfir dularfullri forsögu. Að
þessu leytinu til er frásögnin ást-
arsaga í nútímalegri Reykjavík, ut-
anaðkomandi kennileiti munu reyn-
ast íslenskum lesendum kunnugleg
en sú staðreynd að sögumaðurinn
er tiltölulega afslappaður karakter
sem hefur lítinn áhuga á lífsgæða-
kapphlaupinu en nýtur sín þess í
stað við að strauja skyrtur, elda
pasta og svara ókennilegum sím-
hringingum frá dularfullum konum,
segir sitt um að lesendur séu
staddir í Murakami-landi.
Að öðru leyti er fléttan langt í
frá einföld. Boðefnasambönd undir-
meðvitundarinnar koma við sögu,
bygging og eðli drauma, sem og
heila- og vitundarrannsóknir. En
það sem þó stendur upp úr er að
Sölva tekst glettilega vel að vinna
úr þeim mikla efnivið sem hann
leggur af stað með. Þetta felur í
sér allnokkurt afrek þar sem Sölvi
virðist hafa einsett sér að skapa
verk sem í raun ferðast handan
þess að vera sniðugt, eða bera
fyrst og fremst gáfum höfundar
fagurt vitni. Sagan sem liggur
verkinu til grundvallar, samband
Tómasar og Saiko, reynist hafa
bæði mannlegar og harmrænar
víddir þannig að að lestri loknum
getur lesandi ekki annað en verið
afskaplega sáttur við þá sér-
kennilegu samblöndu sem höf-
undur réttir fram.
Flóttamannabúðir í hliðartilveru
BÆKUR
Skáldsaga
Eftir Sölva Björn Sigurðsson,
Mál og menning. Reykjavík. 2006. 263
bls.
Fljótandi heimur
Sölvi Björn Sigurðsson
Björn Þór Vilhjálmsson
ÞÝSKA kvikmyndin Das Leben der
Anderen, eftir leikstjórann Florian
Henckel von Donnersmarck, var val-
in besta kvikmynd ársins þegar Evr-
ópsku kvikmyndaverðlaunin voru
veitt í Varsjá um helgina.
Ulrich Mühe, sem lék aðal-
hlutverkið í myndinni, var valinn
besti karlleikarinn en Penélope Cruz
var valin besta leikkonan fyrir leik
sinn í spænsku kvikmyndinni Volver
eftir Pedro Almodóvar, sem valinn
var besti leikstjórinn.
Von Donnersmarck fékk verðlaun
fyrir besta handritið fyrir Das Le-
ben der Anderen og Volver fékk
áhorfendaverðlaun.
Þá voru Roman Polanski veitt sér-
stök heiðursverðlaun fyrir ævistarf
sitt.
Reuters
Volver Penelope Cruz og Pedro
Almodovar með verðlaun sín.
Þýsk kvik-
mynd valin
mynd ársins