Morgunblaðið - 09.12.2006, Blaðsíða 28

Sápulaust Örtrefja-
klútar eins og Enjo er
með á sínum snærum
ná upp blettum, ryki
og öðrum óhrein-
indum án þess að
sápa komi við sögu.
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Jólapappír í kílómetratali og Ajax í lítrav-ís, jólatré sem gætu dekkað hálfanSprengisand og pakkar sem næðuhringinn í kring um jörðina ef þeim yrði
raðað saman. Víst er um að sá tími fer í hönd þar
sem neysla okkar eykst og allt hefur þetta áhrif
á jörðina sem við byggjum. Með einföldum að-
gerðum má þó draga úr neikvæðum áhrifum
hennar á umhverfið.
„Við getum gert heilmikið, til dæmis með því
að draga úr notkun hreingerningarefna við jóla-
þrifin,“ segir Sigurður Hafliðason, sem stýrir
Vistvernd í verki í Garðabæ. „Þar koma örtrefja-
klútarnir sterkir inn því þeir ná ótrúlega miklu
af blettum, ryki og öðrum óhreinindum án þess
að sápa komi við sögu. Þeir eru mjög vistvænn
valkostur við sápuna.“ Klútarnir eru þekktir
undir vörumerkinu Enjo og eru þeirrar náttúru
að nýta meðal annars rafmögnun til að safna
ryki og skít. Þannig er unnt að gera hreint án
nokkurra hreingerningarefna.
„Ef maður þarf að nota sápur skiptir miklu
máli að velja þvottaefni sem er umhverfismerkt
og takmarka svo það magn sem notað er,“ held-
ur Sigurður áfram. „Einhverra hluta vegna
höldum við alltaf að hlutirnir verði hreinni eftir
því sem við notum meira þvottaefni. Raunin er
hins vegar sú að maður þarf ekki mikið af því til
að gera hreint, Til dæmis er yfrið nóg að setja
einn tappa af Ajax í heila fötu af vatni til að efnið
dugi til og til að fá góða hreingerningarlykt í
húsið. Það er hvorki gott fyrir budduna né um-
hverfið að sturta úr hálfum brúsa í fötuna og það
merkilega er að það verður ekkert hreinna hjá
okkur heldur.“
Með umhverfið í huga um hátíðirnar
Morgunblaðið/RAX
Grænt og vænt Íslensku jólatrén eru umhverfisvænust að sögn Sigurðar sem bendir einnig á þann möguleika að búa til heimagert jólaskraut úr t.d. auglýsingabæklingum og öðru sem til fellur.
vistvænt
28 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Öðruvísi jólagjafir
Oft er gjafakort á tíma manns
mun verðmætari gjöf fyrir
þann sem þiggur en efnislegir
hlutir – og miklu umhverfis-
vænni. Hér eru hugmyndir að
nokkrum slíkum gjöfum.
 Vökunótt (fyrir yngra fólk-
ið)
Snjóhúsagerð, með eða án
gistingar
Dansnámskeið
Spilakvöld
Nudd (persónulegt eða úti í
bæ)
Klippikort á 5 eða 10 barna-
passanir
Gluggaþvottur
Leikhúsferð
Hellaskoðun
Aðstoð við heimasíðugerð
(eða aðra þjónustu sem þú ert
sérfróður í)
Tiltekt í geymslunni
Stjörnuskoðun
Söngur (saminn og/eða flutt-
ur af þér)
Ilmolíumeðferð
Gera má ráð fyrir að Íslendingar noti 3–4
milljónir metra af gjafapappír um jól en
hann hefur meira álag á umhverfi í för
með sér en flestar aðrar pappírsteg-
undir. Hann er yfirleitt litaður og
mikið unninn, hann er ekki hægt að
endurvinna og loks hefur hann
óvenjulega stuttan líftíma.
Góð ráð
 Farðu sparlega með pappírinn og
endurnotaðu gamlan pappír sem er
ekki illa farinn.
 Safnaðu öskjum, pappírspokum,
maskínupappír og þvíumlíku yfir árið.
Með svolitlu ímyndunarafli getur hann orð-
ið að skemmtilegum gjafapappír.
 Pakkaðu inn í dagblaða-
pappír eða litríka auglýs-
ingabæklinga.
 Leitaðu að endur-
unnum gjafapappír.
Heimagerður pappír
Auglýsingapésar,
dagblöð og annar papp-
ír sem til fellur er rifinn
niður í litla búta og
bleyttur í vatni. Í þessu er
hrært þar til úr verður eins
konar pappírsmauk sem síðan
er makað yfir grisju (bleyju,
viskustykki eða annað rakadrægt
efni). Látið þorna og volà – jólapapp-
írinn er tilbúinn. Hann er nokkuð þykkari en
venjulegur jólapappír en ákaflega persónu-
legur enda einstakur í veröldinni. Eins er
góð hugmynd að nota slíkan pappír í jólakort
og merkispjöld.
Fleiri hugmyndir að frumlegum jólapakkn-
ingum og persónulegum jólagjöfum er að
finna á www.landvernd.is/vistvernd
Öðruvísi pakkningar
Persónulegar gjafir
Þrifin eru þó ekki það eina sem fólk hugar að
þessa dagana og til að mynda eru gjafainnkaup of-
arlega á tossalistanum um þessar mundir. Fleira
getur þó talist til gjafa en hlutir, svo sem ýmiskon-
ar þjónusta, leikhús- og tónlistarmiðar og ekki síð-
ur persónulegu gjafirnar sem seint verða metnar
til fjár. „Amma og afi gætu t.d. gefið leikhúsferð
þar sem pössun er innifalin,“ segir Sigurður. „Það
þarf ekki endilega að vera flatskjár í pakkanum til
að gleðja þá sem okkur finnst vænt um. Oft er tími
manns það sem kemur öðrum best og þá er t.d.
hægt að útbúa falleg gjafakort til að stinga undir
tréð. Í raun er það bara ímyndunaraflið sem setur
okkur skorður í þessum efnum.“
Litla fólkið gæti þó þurft sína hörðu pakka. „Þá
er númer eitt að kaupa leikföng sem eru búin til á
Íslandi því mengun af flutningi þeirra er í lág-
marki,“ segir Sigurður og bætir því við að úrvalið
af íslenskum leikföngum sé meira en maður gæti
haldið. „Margir innlendir aðilar hafa ýmislegt
skemmtilegt fyrir börn á boðstólum. Mér dettur
til dæmis Krummagull í hug sem framleiðir bíla,
dúkkuvagna og alls konar leikföng.“
Þá bendir hann á að fólk hafi í huga við hvaða
aðstæður leikföngin eru framleidd. „Er hún fram-
leidd af tíu ára barni sem situr í ánauð í fjarlægu
landi eða gerð af fullorðnum höndum? Sennilega
vilja fæstir að eitthvað miður fallegt sé á bak við
leikföngin sem eiga að gleðja börnin þeirra.“
Hann bendir fólki á að leita upplýsinga um þessi
efni, t.a.m. hjá Neytendasamtökunum og á er-
lendum vefsíðum samtaka á borð við Barnahjálp
Sameinuðu þjóðanna, Unicef.
Íslensk lifandi jólatré
Flestum gjöfum þarf að pakka inn og því eru
ófáir metrarnir af jólapappír sem fara í ruslið á að-
fangadagskvöld. Sigurður kann ýmis ráð til þess
að draga úr pappírsflóðinu og þar er endurvinnsla
einna efst á blaði. „Til dæmis er hægt að leika sér
að því að pakka inn og skreyta með dagblöðum
eða öðrum pappír sem búið er að nota og hefði
annars farið í tunnuna. Börnin mín hafa til dæmis
klippt út jólasveinana á mjólkurfernunum og límt
á notaðan pappír og ömmu þeirra og afa þykir
óskaplega gaman að fá þannig skreytta pakka.
Hugmyndaflugið er einu skorðurnar.“
Þá segir hann lítið mál að búa til sinn eigin jóla-
pappír úr ýmsum blöðum sem falla til á heimilinu.
„Víst er nóg af auglýsingapésum sem koma inn
um lúguna hjá okkur sem má nýta í eigin heima-
gerðan pappír. Útkoman úr því getur orðið mjög
skemmtileg og litrík.“
Áður en pappírnum er svipt utan af pökkunum
er þeim stungið undir tré, sem geta verið mismun-
andi vistvæn, ef marka má Sigurð. „Best er að
kaupa íslensk jólatré. Þau hafa ekki verið flutt
langar leiðir og ekki er búið að dengja skor-
dýraeitri á þau í stórum stíl líkt og tíðkast víðast
hvar erlendis,“ segir hann.
Hann mælir ekki með gervitrjám vilji menn
hafa umhverfið í huga, jafnvel þótt þau endist ár
eftir ár. „Gervitré þurfa flutning frá verk-
smiðjustað auk þess sem alls kyns óæskileg efni
hafa verið notuð við framleiðslu þeirra. Íslensk lif-
andi tré hafa einfaldlega verið sett niður og fengið
að vaxa í rólegheitum þar til þau eru orðin falleg
jólatré. Og fyrir hvert íslenskt jólatré sem keypt
er má setja niður fjörutíu ný. Þannig styður mað-
ur um leið við bakið á íslenskri skógrækt.“
Endurnýtanlegt Upplagt er að pakka inn í
viskustykki, t.d. ef gefa á eitthvað í eldhúsið.
Skreytt er með piparkökumótum og merki-
miðinn er einn jólasveinanna á mjólkurfern-
unum. Borðann má svo nota sem hárband.
Morgunblaðið/Ásdís
Morgunblaðið/G.Rúnar
Fjör Tími fólks er oft mun verðmætari fyrir aðra en verald-
legir hlutir og þannig gæti ávísun á snjóhús og jafnvel gist-
ingu í því fallið vel í kramið hjá yngstu kynslóðinni.