Morgunblaðið - 09.12.2006, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 9. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MENNINGARVERÐMÆTI
Í fórum Ríkisútvarpsins er aðfinna mikil menningarverðmæti.Þar er um að ræða upplestur
skálda og rithöfunda 20. aldarinnar á
verkum sínum, upptökur á ýmsum
helztu viðburðum í lífi þjóðarinnar á
síðustu öld, ræður forystumanna
þjóðarinnar á tímamótum, upptökur
á flutningi verka tónskálda síðustu
aldar, leik tónlistarmanna o.fl. Sumt
af þessu er algerlega ómetanlegt.
Í Morgunblaðinu í gær kom fram,
að ekki er nægilega vel staðið að
varðveizlu þessara menningarverð-
mæta. Sumt er geymt á lakkplötum
og segulböndum. Ef þessar plötur og
bönd skemmast eru engin afrit til
nema að mjög takmörkuðu leyti.
Lakkið getur rýrnað og í sumum til-
vikum sprungið og jafnvel molnað af.
Segulböndin eru sum orðin mjög
stökk og límingar geta sprungið. Nú
er starfsmaður í hálfu starfi við að af-
rita gamlar lakkplötur á vegum safn-
adeildar RÚV.
Einn af tæknimönnum stofnunar-
innar, Hreinn Valdimarsson, segir í
samtali við Morgunblaðið í gær:
„… ég mundi halda, að það þyrfti
margar stöður, ef menn ætla að gera
þetta af einhverri alvöru. Bæði sé ég
fyrir mér að það þurfi mannskap til
að skrá niður það efni, sem í raun og
veru er til, og eins forgangsraða af-
ritunarferlinu með ástand og verð-
mæti efnisins í huga. Sömuleiðis er
ljóst, að tæknivinna yrði geysilega
mikil og tímafrek.“
Annar af tæknimönnum RÚV seg-
ir, að sú skrásetning, sem til staðar
er, sé mjög léleg.
Elín S. Kristinsdóttir, safnastjóri
hjá RÚV, segir, að almenna reglan sé
sú, að upptökur séu einungis geymd-
ar í einu eintaki.
Það er alveg ljóst af þessu, að mikil
menningarverðmæti eru í hættu og
að efna þarf til sérstaks átaks til þess
að koma í veg fyrir, að illa fari.
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir
menntamálaráðherra þarf að hafa
forystu um slíkt átak og beita sér fyr-
ir því að fjármunir verði tryggðir til
að tryggja framgang þess. Það er
ekki hægt að búast við því, að RÚV
geti lagt þá fjármuni fram úr rekstri
sínum, þótt stofnuninni sé gert skylt í
núverandi lögum að varðveita þetta
efni til frambúðar.
Í raun og veru þolir þetta verkefni
enga bið. Með því að tryggja varð-
veizlu þessa efnis erum við geyma
samtímasögu okkar fyrir kynslóðir
framtíðarinnar. Það er mikilvægt að
þær kynslóðir geti upplifað stofnun
lýðveldisins á Þingvöllum 17. júní
1944. Það er líka þýðingarmikið að
þær geti hlustað á Halldór Laxness
lesa verk sín. Eða fylgzt með þjóðhá-
tíðum á Þingvöllum 1930 og 1974.
Þess vegna þarf nú að taka til hendi
og koma skriði á mikilvægt starf til
þess að varðveita þjóðarsöguna.
Ríkisútvarpið hefur sérstöku hlut-
verki að gegna í samfélagi okkar, þótt
það gleymist of oft í hita augnabliks-
ins. Mikilvægir hlutar þjóðararfsins
eru í þess höndum.
DEILURNAR Í MIÐ-AUSTURLÖNDUM
Ein af hugmyndum Íraksnefndar-innar í Washington er sú, að
leita þurfi eftir víðtækri lausn á
deilumálum í Mið-Austurlöndum og
að friði verði ekki komið á í Írak nema
nágrannaríki á borð við Sýrland og
Íran komi þar við sögu. Ennfremur
að deilur Ísraela og Palestínumanna
verði settar niður.
Olmert, forsætisráðherra Ísraels,
hefur brugðizt við þessum hugmynd-
um á þann veg, að hann sé einfaldlega
andvígur því að tengja saman lausn
Íraksmálsins og aðrar deilur í Mið-
Austurlöndum.
Þó er það svo að telja verður næsta
víst að Íraksnefndin í Washington
hafi rétt fyrir sér. Þótt fulltrúar Pal-
estínumanna segi, að þeir njóti einsk-
is stuðnings frá öðrum arabaríkjum,
er ljóst, að sá stuðningur er fyrir
hendi í einhverri mynd. Sjálfsmorðs-
árásum í Ísrael hefur fækkað mjög
eftir að Saddam Hussein missti völd-
in í Írak og ekki var lengur um að
ræða sérstakar greiðslur til fjöl-
skyldna þeirra, sem tóku að sér
sjálfsmorðsárásir. Skæruliðar í Líb-
anon eru vel vopnum búnir vegna
þess, að það hentar hagsmunum bæði
Sýrlendinga og Írana að sjá þeim fyr-
ir vopnum. Ýmislegt bendir til að
hernaðarátök á milli skæruliða í Líb-
anon og Ísraelsmanna hafi blossað
upp þegar það voru miklir hagsmunir
Írana að beina athyglinni í aðrar átt-
ir, þegar mjög var að þeim þrengt
vegna viðleitni þeirra til þess að
koma upp kjarnorkuvopnum.
Það er áreiðanlega rétt, að friður
verður ekki tryggður í Mið-Austur-
löndum nema helztu ríki þar eigi hlut
að máli, en það fer jafnframt ekki á
milli mála, að Ísraelar telja slíkar
hugmyndir í Washington ekki þjóna
sínum hagsmunum. Hvers vegna
ekki? Eru það ekki hagsmunir Ísr-
aela að tryggja varanlega frið í þess-
um heimshluta? Varla líta Ísr-
aelsmenn svo á, að það sé í þeirra
þágu að framlengja átökin á þessu
svæði? Eða hvað?
Þegar síðast var gerð nánast úr-
slitatilraun til að koma á friði milli
Ísraela og Palestínumanna var hægt
að færa rök að því, að Arafat heitinn
hefði fórnað meiri hagsmunum fyrir
minni með því að bregða fæti fyrir
samkomulagið, sem Clinton var mjög
nálægt því að tryggja á síðustu dög-
um forsetaferils síns.
Það er erfitt að trúa því, að Ísr-
aelsmenn vilji að sagt verði um þá, að
þeir bregði fæti fyrir hugsanlegar til-
raunir til að ná víðtæku friðarsam-
komulagi í Mið-Austurlöndum.
Íraksnefndin í Washington hefur
unnið merkilegt starf. Vonandi reyn-
ist Bush, forseti Bandaríkjanna, opn-
ari fyrir hugmyndum nefndarinnar
en hann lætur í veðri vaka. Hann þarf
auðvitað að hafa hægri öflin í Banda-
ríkjunum með sér og repúblikönum,
þegar að því kemur að höggva á þenn-
an hnút. Þess vegna er skiljanlegt að
hann fari hægt í sakirnar. En það eru
pólitískir hagsmunir hans að ljúka
þessu máli.
AÐ UNDANFÖRNU hefur mik-
ið verið skrifað og rætt manna á
milli um kjör aldraðra. Nýverið
kom fram hjá formanni Félags
eldri borgara í Reykjavík að skerð-
ing á bótagreiðslum hjá Trygg-
ingastofnun ríkisins vegna annarra
tekna ellilífeyrisþega getur numið
allt að 60–65 %.
Fróðleg grein birtist í Morg-
unblaðinu hinn 21.
september sl. eftir
Sigurð Oddsson,
markaðsstjóra, undir
heitinu „Hvað vilja
eigendur lífeyrissjóð-
anna?“ Þar kom m.a.
fram sú spurning
hvort fólk vildi að líf-
eyrissjóður þess upp-
lýsti í hvaða fyr-
irtækjum hann ætti
hlutabréf og hverjir
sætu í stjórnum þess-
ara fyrirtækja fyrir
sjóðinn.
Mér fannst hins vegar vanta þá
spurningu hvort fólk vildi fá hærri
ellilífeyrisgreiðslur úr lífeyrissjóð-
unum.
Meðfylgjandi tafla sýnir lyk-
iltölur úr reikningum Lífeyrissjóðs
verslunarmanna árin 2000 til 2005.
Sjóðurinn er mjög öflugur en vel
má vera að meðaltölur allra lífeyr-
issjóða landsmanna yrðu þó nokkuð
frábrugðnar þessum tölum. Taflan
er því einungis til viðmiðunar.
Haustið 2003 var haldinn fundur
framkvæmdastjóra Landssambands
lífeyrissjóða, tryggingafræðings á
þess vegum og tveggja fulltrúa og
framkvæmdastjóra Félags eldri
borgara í Reykjavík. Lagðir voru
m.a. fram útreikningar trygginga-
fræðingsins á heildarframtíð-
arskuldbindingum Lífeyrissjóðs
verslunarmanna. Eru þessir út-
reikningar hans ít-
arlega birtir í árs-
skýrslum lífeyris-
sjóðsins. Ég treysti
mér ekki til þess að
vefengja þá en set aft-
ur á móti spurninga-
merki við forsendur
þeirra. Eru þessar
skuldbindingar ekki
ofmetnar? Og eru
framtíðartekjur líf-
eyrissjóðanna ekki að
sama skapi stórlega
vanmetnar?
Að fundinum lokn-
um sat eftir sú óþægilega tilfinning
að þar hefðu verið gefnar upplýs-
ingar sem í besta falli væru sumar
á misskilningi byggðar, í versta
falli í blekkingarskyni. Enda er hér
um ítök fárra aðila í ráðstöfun
gríðarlegs fjármagns að ræða, með
stjórnarsetu í þessum og hinum
fyrirtækjum og stofnunum og eng-
inn hægðarleikur að hrófla við því.
Eru iðgjaldagreiðendur í r
eiginlegu eigendur sjóðann
hafa þeir afsalað sér völdu
til ákvarðanatöku í lífeyris
unum til fámenns hóps fjár
manna sem nota ítök sín s
stjórnarmenn í lífeyrissjóð
að fjárfesta í ýmsum sjóðu
fyrirtækjum og það jafnve
að um hagsmunaárekstra g
ið að ræða?
Er það ekki einmitt það
urður Oddsson gaf í skyn
spurningu sinni?
Margt hefur áunnist í sk
málum landsmanna á unda
árum sem eldri borgarar n
einnig góðs af. Má nefna a
eignarskatts um sl. áramót
prósenta tekjuskatts hefur
og lækkar um næstu áram
prósentustig í viðbót. En e
isþegar greiða fullan tekju
Því ekki að skattleggja lífey
Eftir Torben Friðriksson » ...að heildareiglensku lífeyris
anna væri orðin hl
fallslega meiri en
olíusjóður Norðma
sem er nú talinn v
býsna þrútinn. Er
eðlilegt og er það n
synlegt?
Torben Friðriksson
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
„ÞETTA eru mikil vonbrigði. Það
er augljóslega ekki verið að hafa
hagsmuni umhverfisins að leið-
arljósi,“ segir Hildur Mar-
grétardóttir, íbúi í Álafosskvos,
um þá ákvörðun umhverf-
isráðherra að staðfesta úrskurð
Skipulagsstofnunar um að tengi-
braut frá Vesturlandsvegi um
Álafossveg og fyrirhugað Helga-
fellsland í Mosfellsbæ sé ekki lík-
leg til að hafa í för með sér um-
talsverð umhverfisáhrif og skuli
því ekki háð mati á umhverfis-
áhrifum.
Framkvæmdir við brautina
munu því samkvæmt upplýs-
ingum framkvæmdaaðila hefjast í
byrjun næsta árs og vonast land-
eigendur til þess að þær fari fram
í sem mestri sátt. „Til að svo megi
verða hafa verið gerðar umtals-
verðar breytingar á hönnun veg-
arins til að koma til móts við at-
hugasemdir og sjónarmið sem
fram hafa komið frá íbúum í
grennd,“ segir í upplýsingum frá
framkvæmdaaðilum, Helgafells-
byggingum ehf.
Tíu þúsund bílar
á sólarhring
Forsaga málsins er sú að
Helgafellsbyggingar og Mosfells-
bær tilkynntu fyrirhugaða tengi-
braut frá Vesturlandsvegi um
Álafossveg og Helgafellsland í
Mosfellsbæ samkvæmt lögum um
mat á umhverfisáhrifum. Fyr-
irhugað er að leggja tengibraut
frá hringtorginu á Vesturlands-
vegi um Álafossveg og inn í fyr-
irhugaða íbúðarbyggð í Helga-
fellslandi. Gert er ráð fyrir einni
akrein í hvora átt og er heild-
arlengd brautarinnar 2.340 m.
Gert er ráð fyrir 50 km/klst há-
markshraða frá Vesturlandsvegi
að hringtorgi í Helgafellslandi.
Umferðarspá gerir ráð fyrir að
þegar Helgafellsland er fullbyggt
verði umferð á kaflanum næst
Vesturlandsvegi um 10.000 bílar
á sólarhring en nálægt 4.000 bílar
á sólarhring á kaflanum við
hringtorg í Helgafellslandi þar
sem gert er ráð fyrir 30 km/klst.
Vegna hæðarmunar milli fyr-
irhugaðrar tengibrautar og tengi-
vegar við Álafosskvos þarf að
reisa 2–4 m háan og um 150 m
langan varanlegan stoðvegg á
móts við Álafosskvos.
Kærendurnir voru m.a. húseig-
endur, íbúar og hagsmunaaðilar í
Álfafosskvosinni. Ásgarður hand-
verkstæði og Hildur Mar-
grétardóttir f.h. húseigenda og
hagsmunaaðila í Álafosskvos s
og Brekkulands 4a gerðu þá
kröfu að tengibrautin yrði fær
núverandi skipulagssvæði. Kæ
endur Varmársamtökin og Guð
rún Ólafsdóttir, Ingi Ragnar
Pálmarsson og Ólöf Oddgeirs-
dóttir gerðu þá kröfu að hin
kærða ákvörðun yrði ómerkt o
að umhverfisráðherra úrskurð
framkvæmdina matsskylda.
Ekki tekið mið af
íslensku veðurfari
Kærendur sögðu m.a. að
hljóðútreikningar sem gerðir
væru samkvæmt samnorrænu
líkani tækju ekki mið af íslensk
veðurfari, svo sem áhrifum
ríkjandi vindátta og rigningar
hækkunar hljóðstigs. Einnig
gerðu þeir athugasemdir við sj
mengun og loftmengun frá ten
brautinni. Þá bentu þeir að auk
Tengibraut við He
þarf ekki í umhver
Tenging Umdeildur tengivegur Helgafellsverktaka frá Vesturland
Álafosskvosina í Mosfellsbæ. Á myndina vantar hljóðmanir. Íbúar
Íbúar í Álafosskvos
vilja tengibraut sem
leggja á um svæðið í
stokk undir Ásland,
en vegurinn á að
þjóna um 10 þúsund
bílum á sólarhring.