Morgunblaðið - 13.12.2006, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
INGIBJÖRGU Sólrúnu Gísla-
dóttur varð tíðrætt um traust í
Keflavíkurræðu sinni nú um dag-
inn. Þar benti hún alþjóð á að
þingflokki Samfylkingarinnar væri
ekki treystandi. Tölu-
verður kurr virðist
hafa verið í þing-
flokknum eftir þessi
ummæli og margir
tekið þau til sín. Sum-
ir, eins og t.d. Björg-
vin G. Sigurðsson, eru
sannfærðir um að for-
maðurinn hafi rétt fyr-
ir sér, en þjóðin hafi
bara rangt fyrir sér.
Hún muni fljótlega sjá
að sér og treysta
flokknum til ábyrgð-
arstarfa með góðum
árangri í kosning-
unum í vor.
Gamalt vín á nýjum belgjum
Nú ætla ég ekki að draga úr
þeim orðum Ingibjargar að þing-
flokki Samfylkingarinnar sé ekki
treystandi enda hlýtur hún að
þekkja sitt heimafólk. Óskir henn-
ar um að batnandi mönnum sé best
að lifa er hennar brýning til þess
fólks sem kosningar eftir kosn-
ingar hefur skipað lista fyrir þenn-
an flokk og viðhengin sem runnu
inn í hann. Samfylkingin hefur
enda aldrei verið annað en gamalt
vín á nýjum belgum og nú er meira
að segja farið að slá í belgina.
Árinni kennir illur ræðari
Mín spurning er hins vegar sú
hvort ekki sannist hér hið forn-
kveðna, að árinni kenni illur ræð-
ari? Getur verið að almenningur
treysti einfaldlega ekki Ingibjörgu
Sólrúnu til að leiða Samfylkinguna
og hvað þá ríkisstjórn? Flokkurinn
hefur dalað verulega síðan hún tók
við formennsku og það þarf ekki að
minna nokkurn mann á hvernig
hún sprengdi R-listann í Reykja-
vík. Það gerði hún til að svala eigin
metnaðargirnd og gekk svo með
forsætisráðherra í maganum í fjóra
mánuði. Blekkingarnar sem kjós-
endum var boðið upp á í þeim
farsa öllum hafa
kannski ekki minnst
að segja um hvers
vegna fólk treystir
ekki Samfylkingunni.
Ingibjörg ber
ábyrgð á Kára-
hnjúkum
Fleira spilar sjálf-
sagt inn í. Þannig
hefur ávallt verið erf-
itt að henda reiður á
stefnu Samfylking-
arinnar. Hún skellir
yfirleitt málum fram
með upphrópunum og
látum en dregur svo strax í land,
er eiginlega bæði með og á móti og
saltar svo málin í nefnd. Þannig
hafa svokallaðir framtíðarhópar
Samfylkingarinnar víst unnið árum
saman að stefnumótun hennar án
þess að nokkuð bóli á niðurstöðum.
Og þó, eitthvað kom frá þeim um
umhverfismál. En daginn eftir kom
í ljós að þingflokkurinn var ekki
einu sinni sammála um stefnuna og
þingmenn fóru að rífast um álver
hér og virkjanir þar fréttatíma eft-
ir fréttatíma. Svo hefur sjaldnast
fylgt sögunni að atkvæði Ingibjarg-
ar Sólrúnar í borgarstjórn Reykja-
víkur réði því að farið var í fram-
kvæmdir við Kárahnjúka. En því
vill hún af einhverri ástæðu bara
gleyma.
Mun hennar tími koma?
Kannski hitti Ingibjörg Sólrún
sjálf naglann á höfuðið þegar hún
nefndi í viðtali eftir Keflavíkurræð-
una sína að Verkamannaflokkurinn
hefði ekki náð sér á strik fyrr en
Blair leiddi hann inn í ríkisstjórn
og demókratar ekki rétt úr kútnum
fyrr en Bill Clinton varð forseti.
Það væri kannski ráð fyrir Sam-
fylkinguna að finna sér öflugan
leiðtoga sem getur leitt hana inn í
ríkisstjórn, eða a.m.k. skammlaust
í gegn um kosningar. Annars er ég
hrædd um að tími Samfylking-
arinnar muni aldrei koma.
Dómur Ingibjargar
Eygló Harðardóttir fjallar um
Samfylkinguna og Keflavík-
urræðu formannsins
»Nú ætla ég ekki aðdraga úr þeim orð-
um Ingibjargar að þing-
flokki Samfylking-
arinnar sé ekki
treystandi enda hlýtur
hún að þekkja sitt
heimafólk.
Eygló
Harðardóttir
Höfundur er varaþingmaður Fram-
sóknarflokksins í Suðurkjördæmi.
Þ
egar ég fékk fyrir
nokkru að handleika í
bókasafni Ragnars
Fjalar Lárussonar
danska guðsorðabók,
sem séra Hálfdán Helgason áritaði
til séra Odds á Miklabæ, rifjaðist
upp fyrir mér, að í eina tíð eignaðist
ég nokkrar bækur með áritunum,
sem ég hélt upp á. Þetta byrjaði allt
af tilviljun; ég var sem oftar stadd-
ur í fornbókaverzlun og fletti ljóða-
bókum, þegar ég rakst á eina, sem
ég hafði verið á höttunum eftir.
Þegar ég opnaði hana varð fyrir
mér áritun frá karli til konu, þar
sem hann játaði henni fölskvalausa
ást sína og bað hana að gera sig að
hamingjusamasta manni heims með
því að ganga með sér æviveginn.
Það var eitthvað við þessa bón-
orðsáritun, sem snart mig, en um
leið velti ég því fyrir mér, hvernig
stæði á því að fólk léti svo persónu-
lega hluti frá sér. Ég færði þetta í
tal við bóksalann, sem sagði algengt
að seljendur væru ekki handhafar
áritananna og væru ekkert alltaf að
fletta eða glugga í bækur áður en
þeir settu þær á sölu. Og jafnvel
þótt menn rækju augun í einhverjar
áritanir, þá stöðvuðu þær ekki söl-
una. Stöku dæmi væri um, að menn
rifu síðuna með árituninni úr og
seldu bókina svo, en það væri auð-
vitað umtalsverð skemmd á bókinni
með tilheyrandi verðlækkun.
Þetta samtal varð til þess að í
næstu ferðum gerði ég mér far um
að opna bækur, líka þær sem ég
hefði annars látið kjurar, og athuga,
hvort í þeim fælust einhver skrifuð
skilaboð. Með tímanum rak ým-
islegt á þessar fjörur mínar; marg-
ar áritanir og misjafnar. Þetta voru
auk ástarjátninga og vináttuvotta,
kveðjur af alls konar tilefni, afmæl-
um og heiðursdögum ýmiss konar,
árangri í námi, leik og starfi og
stundum hafði viðkomandi einfald-
lega skotið upp kollinum í huga gef-
andans, þegar hann hafði viðkom-
andi bók í höndunum.
Ég man til dæmis sérstaklega
eftir bók, sem amma gaf augastein-
inum sínum og í árituninni bað hún
honum allrar blessunar á lífsins
vegi. Þessi kveðja kallaði fram í
hugann Ömmubæn með rödd Al-
freðs Clausen; Vertu alltaf sanni,
góði drengurinn – og gerir enn í
hvert sinn sem ég rifja hana upp.
Það var ekki einasta ánægja fólg-
in í því að lesa áritanirnar og freista
þess að lesa úr þeim einhverja sögu,
heldur var líka gaman að hafa upp á
fólkinu og kynnast raunverulegri
sögu þess. Oftar en ekki voru við-
komandi horfin af heimi, en þó ekki
fjær í tímanum en svo að ýmsum
upplýsingum mátti safna í hús.
Ég minnist sérstaklega annarrar
bókar; sú hafði að geyma áritun frá
skipstjóra til konu sinnar. Þegar
hann rakst á bókina í verzlun fyrir
vestan, kom eiginkonan upp í hug-
ann og hann keypti bókina, ritaði í
hana einkar fallega ástar- og sakn-
aðarkveðju og sendi konu sinni suð-
ur. Skömmu eftir að þessi bók barst
mér í hendur átti ég tal við kunn-
ingja minn á öldurhúsi og sagði
honum þá frá bókinni og árituninni í
henni. Þegar við höfðum slitið talinu
og kunningi minn var á burt, kom til
mín ungur maður og spurði, hvort
hann hefði heyrt rétt að ég hefði
nefnt þessi tvö nöfn í máli mínu, en
rétt er að geta þess að konan hét
tveimur nöfnum og öðru sjaldséðu
og að eiginmaður hennar ritaði fullt
nafn sitt undir kveðjuna og stað-
setti sig um borð í skipi sínu. Ég
sagði manninum að hann hefði tekið
rétt eftir og þá spurði hann um til-
efni þess að ég hafði nefnt þessi
nöfn, en honum hafði ekki tekizt að
hlera allt samtalið! Ég spurði af
hverju hann vildi vita það og þá
sagði hann, að afi hans og amma
hefðu heitið þessum nöfnum og af-
inn verið skipstjóri. Ég sagði hon-
um þá frá bókinni og þótti honum
greinilega gaman að sögunni, en lét
þess jafnframt getið að honum
þætti miður að móðir hans og systk-
ini hennar hefðu ekki haldið þessari
bók eftir, þegar þau létu lungann úr
bókasafni gömlu hjónanna frá sér
eftir andlát ömmu hans, þá var afi
hans dáinn fyrir nokkrum árum. Á
endanum bauð ég þessum unga
manni að koma til mín á Morg-
unblaðið, þá vorum við til húsa í Að-
alstræti, og þegar hann leit við, gaf
ég honum bókina, sem innsiglaði
svo fallega ástina milli ömmu hans
og afa. Ég hef sjaldan séð mann
verða jafnglaðan og þennan þegar
hann skundaði burt með bókina
undir hendinni. Hann vildi hins veg-
ar ekki opinbera þetta bókamál
okkar og bar við tillitssemi við móð-
ur sína og systkini hennar. Ég féllst
á það þá og segi þess vegna söguna
nú nafnlausa.
En það voru ekki allar áritarar
dánir, þegar ég eignaðist bæk-
urnar. Eina ljóðabók fann ég, þar
sem eitt af höfuðskáldum okkar
hafði ritað kveðju til erlends vinar
og bauð hann velkominn til Íslands.
Kveðjan var eitthvað á þá leið, að
engan vissi skáldið betur að bókinni
kominn en þennan vin sinn. Hann
hafði bókina þó ekki lengur hjá sér
en nokkra daga. Þá þurfti hann að
leysa gest sinn út með gjöf og hvað
annað varð hendi hans næst um
borð í skipi við Ingólfsgarð en ljóða-
bókin frá skáldinu góða. Hann árit-
aði bókina áfram til þessa vinar síns
og þar með varð hún mér kær-
komnari en margar aðrar og ein-
faldar í roðinu.
Dæmi man ég um bók með þrem-
ur áritunum og hafði hún þá gengið
mann fram af manni í sömu fjöl-
skyldu en einhvern veginn borizt
burt af heimilinu og hafnað hjá
fornbókasalanum. Ef ég man rétt
þá skipti bókin um hendur á tylli-
degi í lífi nýja eigandans og fólust í
áritununum frómar óskir um far-
sæla framtíð.
Því er hér sagt frá eftir minni, að
í fyllingu tímans flutu þessar bækur
frá mér. En minningin um árit-
anirnar lifir.
Vertu alltaf
sanni, góði
drengurinn
» Áritanir í bókum segja sína sögu, oft mjögpersónulega og skemmtilega. Sumar bækur
eru ekki einfaldar í þessu roðinu, heldur geyma
tvær áritanir og dæmi þekkir Viðhorfshöfundur
til þriggja áritana bóka og stöku fleiri.
freysteinn@mbl.is
VIÐHORF
Eftir Freystein Jóhannsson
Heyrst hefur: Þeir þekkja hvorn annan.
RÉTT VÆRI: Þeir þekkja hvor annan.
OFT FÆRI BEST: Þeir þekkjast.
Gætum tungunnar
ÞAÐ leikur enginn vafi á að það
er svokallað „innflytjendamál“ sem
er eitt af brýnustu umræðuefnum í
íslenska þjóðfélaginu nú til dags.
Það vantar ekki menn sem eru vilj-
ugir að tjá sig um
stöðu innflytjenda í
blöðum, sjónvarpi, út-
varpi og á ýmsum
málþingum og mig
minnir að umræðu-
röðin „Vannýtt vinnu-
afl“ sé ennþá í gangi í
ReykjavíkurAkademí-
unni. Það virðist eng-
um vera sama um
málið og enginn vill
láta útlendinga eiga
sig – þó að það séu til
ólíkar skoðanir á því
hvernig samskipti Ís-
lendinga við þessa óvæntu ná-
granna sína helst eigi að vera.
Samt er eitt vafasamt við þessa
margrómuðu umræðu: Þótt inn-
flytjendur frá ýmsum löndum séu
mjög áberandi í íslenska þjóðfélag-
inu, í skólum, á vinnumarkaði og á
mörgum sviðum daglega lífsins –
eru þeir ekki sýnilegir í fjöl-
miðlum. Og með því á ég ekki við
lögreglufréttir um átök taílenskra
unglingahópa einhvers staðar í
Breiðholti heldur einmitt fjölmiðla-
efni sem tengist „innflytjenda-
málum“. Við höfum nú ekki enn
séð t.d. grein í Mogga um sam-
skipti Íslendinga og innflytjenda
eða um erlent vinnuafl á íslenskum
vinnumarkaði sem er samin af
manni af erlendum uppruna. (Þau
innflytjendapresturinn Toshiki
Toma og kvenréttindakappinn
Amal Tamimi fá víst að tjá sig en
þau eru þó í sæmilega háum stöð-
um í samfélaginu, þ.e.a.s. í útvöld-
um minnihluta; en það sem vantar
eru einmitt skoðanir „venjulegra“
innflytjenda.) M.ö.o.
þeir sem umræðan
snýst um fá ekki að
tjá sig í málunum og
eiga e.t.v. að sætta sig
við hið lítilláta hlut-
verk þolenda þegar
um framtíð þeirra og
örlög er að ræða.
Þannig verður um-
ræðan ekki ósvipuð
hverri annarri um-
ræðu um stöðu mál-
leysingja, t.d. um
vandamál íslenskra
gæludýra. En ég geri
samt ekki ráð fyrir því að allir inn-
flytjendur séu alveg mállausir. (Og
það þarf heldur ekki að vera mikil
tungumálamanneskja til þess að
kvarta yfir óréttlæti eða segja frá
lífsreynslu sinni.)
Skilaboð mín eru svona: Það er
ekki hægt að halda áfram um-
ræðunni um „innflytjendamál“ –
sama hvort hún tengist vinnumark-
aði eða daglegum samskiptum –
nema spyrja þá álits sem viðkom-
andi umræða snýst um. Svo mikið
veit ég að það hefur aldrei átt sér
stað nein skoðanakönnun meðal
innflytjenda sem mundi leiða það í
ljós hvaða vonir þeir binda við að
hafa flust til Íslands; hvort þær
vonir hafa nokkuð ræst í veru-
leikanum og hvers konar samfélagi
þeir helst vilja búa í; hvort þeir
vilja helst láta innlima sig í hér-
lenda menningarsamfélagið eða
byggja upp svokallaða alþjóða-
menningu hér á landi. Það væri
alls ekki vitlaust að leggja þess
konar spurningar fyrir innflytj-
endur (e.t.v. á fleiri tungumálum)
til að fá réttari og nákvæmari
mynd af innflytjendahópnum.
Það skiptir líka máli að innflytj-
endahópurinn er alls ekki eins-
leitur og ekki hafa þeir allir flust
hingað til lands af frjálsu vali eða
vegna hrifningar á íslenskri menn-
ingu. Fyrir bragðið hentar sama
lausn á tilteknum vandamálum
ekki eins vel fyrir þá alla. Ein-
staklingar af erlendum uppruna
geta verið jafn misjafnir og löndin
sem þeir koma frá og þetta mun
gera innlegg þeirra í umræðuna
enn skemmtilegri og áhrifaríkari.
Það er áríðandi að fá innflytj-
endurna til að tjá sig. Það er ekki
hægt að komast að neinni sóma-
samlegri niðurstöðu í umræðunni á
annan hátt.
Meira um inn-
flytjendamál
Olga Markelova fjallar
um málefni innflytjenda » Það er áríðandi að fáinnflytjendurna til
að tjá sig. Það er ekki
hægt að komast að
neinni sómasamlegri
niðurstöðu í umræðunni
á annan hátt.
Olga Markelova
Höfundur er rithöfundur
af erlendum uppruna.