Morgunblaðið - 16.12.2006, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
RÉTT fyrir jólahlé Alþingis voru
samþykktar breytingar á lögum um
almannatryggingar sem munu þegar
um áramótin hafa umtalsverð áhrif á
kjör elli- og örorkulífeyrisþega.
Með breytingunum er rík-
isstjórnin að standa við sinn hluta af
samkomulagi sem undirritað var af
fulltrúum ríkisstjórnarinnar og
Landssambands eldri borgara 19.
júlí síðastliðinn og vel það því í með-
höndlun þingsins voru gerðar breyt-
ingar sem bættu um betur.
Í samkomulaginu er komið til
móts við áherslur eldri borgara sem
hafa birst í þjóðfélagsumræðu síð-
ustu missera.
Þar ber einna hæst kröfur um að
aldraðir og öryrkjar geti stundað
launaða vinnu að einhverju marki,
án þess að það leiði um of til skerð-
inga á lífeyri almannatrygginga.
Með breyttum lögum geta aldraðir
og öryrkjar unnið sér inn 25 þúsund
krónur á mánuði án þess að það hafi
áhrif á lífeyri almannatrygginga.
Þá hafa tekjutengingar milli hjóna
við útreikninga lífeyris almanna-
trygginga verið gagnrýndar, en at-
vinnu- og lífeyristekjur annars mak-
ans gátu skert bætur þess makans
sem hafði með lægri tekjur. Með
nýjum lögum er alfarið skorið milli
lífeyristekna hjóna, þannig að tekjur
úr lífeyrissjóði hafa ekki áhrif á út-
reikninga tekjutryggingar hins mak-
ans og einungis 25% atvinnutekna
maka reiknast til skerðingar á bót-
um hins, í stað 50% áður. Þá er
skerðingarhlutfall bóta vegna ann-
arra tekna lífeyrisþegans lækkað úr
45% í 38,35% við útreikning tekju-
tryggingar.
Í nýjum lögum er opnað á að aldr-
aðir geti haft fjárhagslegt hagræði
af því að fresta töku lífeyris. Þannig
getur 67 ára einstaklingur hækkað
tekjur sínar frá almannatryggingum
um 0,5% fyrir hvern mánuð sem
hann frestar töku lífeyris frá TR eða
6% á ári, að hámarki 30% til 72 ára
aldurs. Þá var mætt kröfum um
minni áhrif útlausnar séreignarlíf-
eyrissparnaðar eða fjármagnstekna
á lífeyri almannatrygginga með því
að heimila að dreifa slíkum tekjum á
allt að 10 ár skv. ósk lífeyrisþegans.
Síðast en ekki síst voru greiðslur
almannatrygginga hækkaðar 1. júlí
2006 sem samsvaraði um 15 þúsund
krónum.
Til að skýra þessar breytingar og
áhrif þeirra á kjör aldraðra eru hér
sett fram nokkur dæmi. Hér eru tek-
in dæmi um áhrif á kjör aldraðra, en
sams konar breytingar verða einnig
á kjörum öryrkja. Dæmin eru ra-
undæmi, þ.e. þau endurspegla raun-
verulegar aðstæður tvennra hjóna
og eins einhleypings, sem treystu
mér fyrir fjárhagslegum aðstæðum
sínum. Aðstæður þeirra eru ólíkar
eins og dæmin sýna, en útreikningar
voru unnir af sérfræðingi Trygg-
ingastofnunar ríkisins. Í dæmunum
er miðað við að greiðslur úr lífeyr-
isjóðum, atvinnutekjur og fjár-
magnstekjur verði óbreyttar árin
2007 og 2008 til að fá samanburð á
áhrifum laganna. Því er ekki tekið
tillit til þess að heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytið hefur áætlað að
á árinu 2007 muni lífeyristekjur
hækka um 8%, atvinnutekjur 6,5%
og fjármagnstekjur um 17%. Raun-
verulegar tekjur lífeyrisþega eru því
hærri á árunum 2007 og 2008, en
dæmin segja til um.
Tölurnar tala sínu máli, en þær
sýna að um verulegar kjarabætur
fyrir aldraða og öryrkja er að ræða;
þær mestu sem um getur á síðari ár-
um. Um það verður varla deilt, en
dæmi nú hver fyrir sig. Ég fyrir mitt
leyti óska lífeyrisþegum landsins til
hamingju með árangurinn og sendi
þeim bestu jóla- og nýárskveðjur.
Veruleg hækkun hjá lífeyrisþegum
Ásta Möller skrifar um breyt-
ingar á almannatryggingum
sem varða kjör elli- og örorku-
lífeyrisþega
Höfundur er alþingismaður og vara-
formaður heilbrigðis- og trygginga-
nefndar Alþingis.
143.560Samtals hækkun milli áranna 2006 og 2008
2.041.2142.020.0881.897.654Samtals tekjur á ári
84.30182.54172.338Samtals
000Samanburðargreiðsla
006.535Sérstök viðbótafjárhæð
13.54513.14512.312Heimilisuppbót
45.92544.56529.360Tekjutrygging
24.83124.83124.131Ellilífeyrir
200820072006
1.020.6001.029.60085.800Samtals
9.00018.0001.500Fjármagnstekjur
1.011.6001.011.60084.300Lífeyrissjóðstekjur
Á áriÁ mánuði
330.844Samtals hækkun milli áranna 2006 og 2008
2.371.4182.349.0502.040.574Samtals tekjur á ári
81.81879.95454.248Samtals
000Samanburðargreiðsla
007.605Sérstök viðbótafjárhæð
12.97912.5566.652Heimilisuppbót
44.00842.56715.860Tekjutrygging
24.83124.83124.131Ellilífeyrir
200820072006
1.380.6001.389.600115.800Samtals
9.00018.0001.500Fjármagnstekjur
360.000360.00030.000Atvinnutekjur
1.011.6001.011.60084.300Lífeyrissjóðstekjur
Á áriÁ mánuði
40.59240.59240.592Samtals
12.0643.5230Samanburðargreiðsla
003.804Sérstök viðbótafjárhæð
3.69612.23812.657Tekjutrygging
24.83224.83124.131Ellilífeyrir
200820072006
2.392.000199.333
100.0008.333Fjármagnstekjur
2.292.000191.000Lífeyrissjóðstekjur a
Á áriÁ mánuði
527.119Hækkun milli áranna 2006 og 2008
4.533.3274.383.8904.006.208Samtals tekjur hjóna 1 á ári
125.111112.65881.184Samtals hjá báðum frá TR
137.852125.39993.925Tekjur maka b
84.51972.06640.592Samtals
000Samanburðargreiðsla
003.804Sérstök viðbótafjárhæð
59.68747.23512.657Tekjutrygging
24.83224.83124.131Ellilífeyrir
200820072006
640.00053.333
100.0008.333Fjármagnstekjur
540.00045.000Lífeyrissjóðstekjur b
24.83124.83124.131Samtals
000Samanburðargreiðsla
000Sérstök viðbótafjárhæð
000Tekjutrygging
24.83124.83124.131Ellilífeyrir
200820072006a.
4.984.120415.343Samtals
25.0002.083Fjármagnstekjur
1.037.52086.460Atvinnutekjur a
3.921.600326.800Lífeyrissjóðstekjur a
Á áriÁ mánuði
546.812Samtals hækkun milli áranna 2006 og 2008
6.920.0766.612.7886.373.264Samtals tekjur hjóna 2 á ári
93.83068.22248.262Samtals hjá báðum frá TR
136.499110.89191.631Tekjur maka b
68.99943.39124.131Samtals
000Samanburðargreiðsla
000Sérstök viðbótafjárhæð
44.16718.5600Tekjutrygging
24.83224.83124.131Ellilífeyrir
200820072006b.
810.00067.500Lífeyrissjóðstekjur b
Á áriÁ mánuði
»… um verulegarkjarabætur fyrir
aldraða og öryrkja
er að ræða; þær
mestu sem um getur
á síðari árum.
Einhleypur 1 – engar atv. tekjur Einhleypur 2, atvinnutekjur 30 þús/mán.
Hjón 1 maki a Hjón 2 maki b
Hjón 1 maki b Hjón 2 maki a
Ásta Möller
FRÓÐLEGT væri að vita hve
margar manneskjur Saddam Huss-
ein hefur sjálfur myrt. Fróðlegt
væri að vita hve marg-
ar manneskjur fyr-
irmenn þjóða í stríði
hafa sjálfir tekið af
lífi. Reglan er jú, að
þeir gefa bara skip-
anirnar og/eða fella
dómana. Þá hefur ekki
skort böðla til að
framkvæma skip-
anirnar.
Hins vegar tíðkast
það í mörgum löndum
að dauðadæma fólk
sem hefur framið eitt
eða fleiri morð að eig-
in frumkvæði. Það sjá kviðdómur
og dómarar oft um án þess að
þurfa sjálfir að framkvæma athöfn-
ina.
Fróðlegt væri að vita hve margar
manneskjur hafa gert sig meðsekar
um að dæma aðra til dauða.
Stríð eru hvað öflugasta aðferðin
til að slátra óteljandi
fórnardýrum í „auga
fyrir auga og tönn fyr-
ir tönn“ samfélögum.
Opinberar aftökur
hafa oft dregið að sér
marga skemmt-
anafíkla. Mann-
úðarstefnan (hum-
anisminn) gaf von um
breytt viðhorf. Sadd-
am og hans líkar
þekkja líklega ekki þá
stefnu. En þeir eiga
það sameiginlegt með
dómurum og kviðdóm-
endum að þeir þurfa ekki sjálfir að
framkvæma dómana. Það er mjög
áhrifamikil aðferð. Þeir sem fram-
kvæma skipunina kallast ekki
morðingjar. Þeir eru bara sam-
viskusamir starfsmenn. Fjarvera
hins eiginlega drápsmanns réttlætir
framkvæmdina.
Ég dáist að þjóðum sem hafa
lagt stefnu Gamla testamentisins á
hilluna.
Hér eigum við hlut að máli. Millj-
ónir kristinna manna, búddista,
múslíma og trúlausra eru vitni að
aftökum með sínu þegjandi sam-
þykki. Þögn okkar réttlætir drápin.
Annað er þó ekki óhugsandi.
Gætum við ekki beitt öðrum að-
ferðum en þegjandi samþykki og
létt þar með á okkar eigin þegjandi
þátttöku? Jú, það er mögulegt.
Mannúðleg meðferð hinna
dæmdu er hugsanleg og möguleg
með breyttum tíðaranda.
Það að endurhæfa morðingja á
þvingaðan en mannúðlegan hátt
gæti verið spennandi og lærdóms-
rík tilraun til siðbreytinga. Hugs-
anlegt væri að stofna endurhæfing-
arstöð þar sem ofbeldismenn væru
aldir upp á ný og þeim kennt að
bera virðingu fyrir lífi annarra. Ótt-
inn við að lenda á slíkri uppeldis-
og endurhæfingarstöð gæti orðið
víti til varnaðar gegn villidýrslegum
glæpum og haft þau áhrif að við,
hinn þögli fjöldi, séum ekki gerð
samsek um löghelguð morð.
PS
Þjóðir Vesturlanda hafa oft verið
rétt eins miskunnarlausar og mörg
austurlensk samfélög eru nú. Ein-
ræðisherrar og konungar hafa látið
fangelsa, pína og lífláta að vild. Á
gálgastöðum fóru fram vinsælar op-
inberar hengingar þar sem áhorf-
endur gátu verið viðstaddir.
Víkingarnir þyrmdu engu og
engum á ferðum sínum um heim-
inn.
Krossfararnir myrtu óhamið á
sínum kristnu krossferðum í Guðs
nafni. Hitler lét slátra gyðingum og
öðru fólki, sem honum geðjaðist
ekki að. Indjánaslátranir í Ameríku
hafa verið alþjóðleg skemmtiatriði í
kvikmyndahúsum. Kóreustríðið og
Víetnamstríðið voru stjórnmálalegs
eðlis. Stalín hafði óteljandi líf á
samviskunni.
Kynþáttahatur í Bandaríkjunum
hefur orðið óteljandi blökkumönn-
um að bana (t.d. Martin Luther
King). Það hefur ekki vantað laun-
morð og borgarastyrjaldir í okkar
veröld. Þessi listi gæti verið miklu
lengri.
Dauðarefsing er ennþá leyfileg í
sumum vestrænum löndum.
Þó gefur það von að mörg okkar,
sem búa á Vesturlöndum, trúa ekki
lengur á boðskap Gamla testament-
isins „auga fyrir auga og tönn fyrir
tönn“.
Gleðileg jól.
Annarra morð
Inga Birna Jónsdóttir fjallar
um mannúð og mannvonsku
» Það að endurhæfamorðingja á þving-
aðan en mannúðlegan
hátt gæti verið spenn-
andi og lærdómsrík til-
raun til siðbreytinga.
Inga Birna Jónsdóttir
Höfundur er rithöfundur, cand.mag.