Morgunblaðið - 17.12.2006, Blaðsíða 34

menntamál
34 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
É
g lít stolt til baka yfir
síðasta áratug, sem
hefur verið af-
skaplega við-
burðaríkur. Þegar ég
tók við starfi fræðslustjóra borg-
arinnar haustið 1996 var grunn-
skólinn að flytjast frá ríkinu til
sveitarfélaganna, sem tóku við
verkefninu af miklum myndarskap.
Á þessum eina áratug hefur það
takmark náðst að skólar í Reykja-
vík eru einsetnir með heitum mat í
hádeginu, stjórn skólanna hefur
styrkst til mikilla muna og mikil
umræða hefur hafist um breytta
kennsluhætti, í samræmi við breytt
samfélag.“
Dr. Gerður G. Óskarsdóttir,
sviðsstjóri menntasviðs
Reykjavíkurborgar, hefur ákveðið
að láta af embætti, eftir áratug í
starfi. Hún segist afar sátt við þá
ákvörðun. Nú hafi verið ákveðið að
gera þær breytingar að aðskilja
menntasvið og leikskólasvið. Sjálf
hafi hún stýrt sameiningu sviðanna
fyrir hálfu öðru ári og hún telji
þetta því góðan tímapunkt til að
skipta um starfsvettvang.
Gerður fer þó ekki langt, því hún
mun starfa á vegum Reykjavíkur-
borgar a.m.k. næstu tvö árin. Verk-
efnið verður viðamikil rannsókn á
tengslum leikskóla og grunnskóla
annars vegar og grunnskóla og
framhaldsskóla hins vegar. „Mér
finnst mjög gaman að starfa aftur
að rannsóknum, það hefur alltaf átt
vel við mig. Mér fannst spennandi
að kynnast leikskólunum og þegar
ég sá hve mikil kennsla fór þar
fram langaði mig að skoða hvernig
hún yfirfærist á námið í grunnskól-
unum og ég hef líka alltaf haft mik-
inn áhuga á tengslum grunnskóla
og framhaldsskóla. Skilin á milli
skólastiga eru að verða óljósari og
það á líka við um skil framhalds-
skóla og háskóla. Rannsóknin gerir
mér kleift að vera áfram í sambandi
við þá 40 grunnskóla og 80 leik-
skóla sem borgin rekur.“
Uppeldisstarf leikskólanna
Gerður segir leikskóla á Íslandi
vera einstaka. Þeir hafi byrjað sem
félagslegt úrræði, síðan var litið á
þá sem þjónustu, en nú séu þeir
óumdeilanlega uppeldisstofnanir.
„Það þekkist ekki annars staðar, að
frátöldum Norðurlöndunum, að
nær öll börn frá 18 mánaða aldri að
skólaskyldu séu á leikskóla allan
daginn og fái heitan mat í hádeginu.
Fyrir tíu árum áttu börn almennt
ekki kost á því að vera lengur en
hálfan daginn á leikskóla. Þeir voru
tvísetnir, rétt eins og grunnskól-
arnir. Uppbyggingin hefur verið
ótrúlega hröð og á leikskólunum er
unnið mikið uppeldisstarf. Leik-
skólakennarar eru núna að kenna
4–5 ára börnum efni sem ég kenndi
sjö ára börnum þegar ég byrjaði að
starfa sem kennari á sjöunda ára-
tugnum. Það má segja sem svo að
inntak uppeldisstarfsins á fyrstu
árum í grunnskóla hafi færst niður í
leikskóla og efni úr framhalds-
skólum færst niður í grunnskólana.
Sem dæmi get ég sagt að ég sjálf
byrjaði að læra ensku þegar ég var
í því sem nú er 9. bekkur. Börnin
mín byrjuðu að læra ensku 11–12
ára, en barnabarnið 9–10 ára. Þetta
á líka við um stærðfræði og móð-
urmál. Í ljósi þessa finnst mér ekki
óeðlilegt að nú sé talað um stytt-
ingu framhaldsskólans.“
Starfað á öllum skólastigum
Gerður hefur ávallt starfað að
skólamálum, allt frá því hún lauk
prófi frá Kennaraskóla Íslands árið
1964. Hún kenndi við grunnskóla í
tæp tíu ár og var skólastjóri og
skólameistari í önnur tíu ár. Þá tók
við áratugur sem háskólakennari,
að undanskildum árunum 1988–
1991 þegar hún var ráðunautur
menntamálaráðherra um uppeldis-
og skólamál. Gerður varð fræðslu-
stjóri Reykjavíkur árið 1996, en frá
breyttu skipulagi menntamála í
borginni fyrir hálfu öðru ári hefur
starfsheitið verið sviðsstjóri
menntasviðs.
Gerður nefnir einsetningu
grunnskóla sem einn af þeim áföng-
um, sem náðst hafa á undanförnum
áratug. „Fyrir aðeins áratug voru
nánast allir grunnskólarnir í
Reykjavík tvísetnir, sem þýddi að
einn bekkur var í kennslustofu fyrir
hádegi og annar eftir hádegi.
Skóladagurinn var miklu styttri en
nú er, sérstaklega hjá yngstu ald-
urshópunum, og þá var ekki boðið
upp á mat í skólunum. Núna eru all-
ir skólar einsetnir og skóladag-
urinn lengdist samkvæmt lögum
frá 1995 og nær fram yfir hádegið.
Heitur matur í hádeginu er nú í
boði í öllum skólum nema einum, en
það er tímabundið ástand. Þetta er
stórkostleg breyting. Núna finnst
öllum þetta sjálfsagt, en til að ná
þessum árangri þurfti m.a. að
byggja 60 þúsund fermetra á 5–6
árum. Borgin byggði við nánast alla
grunnskólana og þessu fylgdi að
laga nýbyggingar að breyttum tím-
um og kennsluháttum. Fyrsti
grunnskólinn sem byggður var á
nýrri öld, Ingunnarskóli í Graf-
arholti, er gott dæmi um þetta.“
Sjálfstæðir skólar
og styrkari stjórn
Gerður er stolt af öðru í skóla-
starfinu í Reykjavík undanfarinn
áratug. „Við höfum styrkt stjórnun
skólanna og aukið sjálfstæði þeirra.
Nú fá skólarnir ákveðinn fjárhags-
ramma í upphafi árs, sem þeir ráð-
stafa sjálfir innan ramma laga,
stefnumörkunar borgarinnar og
kjarasamninga. Samhliða þessu var
stjórnendum í skólunum fjölgað.
Áður var það svo, að einu stjórn-
endurnir voru skólastjóri og
aðstoðarskólastjóri, í skólum þar
sem mörg hundruð börn voru í
námi hjá tugum kennara. Þetta eru
stór fyrirtæki, sem velta mörg
hundruð milljónum. Núna hafa ver-
ið búnar til stöður millistjórnenda,
t.d. deildarstjóra yfir yngri deild-
um, unglingastigi og sérkennslu.
Þetta auðveldar allt þróunarstarf,
kennarar fá stuðning og unnt er að
taka betur á málum.“
Gerður segist hafa lagt sitt af
mörkum til að litið yrði á skóla-
stjóra grunnskólanna sem leiðtoga
skóla sinna. „Við höfum stutt þá
með mikilli símenntun, með um-
fangsmiklum námskeiðum í stjórn-
un og um leiðtogahlutverkið, um
starfsmannamál, fjármál og fleira.
Við höfum líka haldið stór nám-
skeið um innra mat á skólastarfi,
kennsluhætti og hegðunarmál og
lagt áherslu á að byggja upp vænt-
ingar til þeirra sem leiðtoga. Þessi
námskeið hafa gjarnan verið end-
urtekin fyrir aðstoðarskólastjóra
og deildarstjóra. Liður í að styðja
skólastjóra í leiðtogahlutverkinu
hefur einnig verið að skipuleggja
fundi þeirra og námsferðir til út-
landa. Það er mjög öflugur hópur
skólastjóra sem stýrir skólunum
okkar í Reykjavík.“
Þegar Gerður hóf störf sem
kennari þótti sjálfsagt að Ísland
væri um það bil tíu árum á eftir
öðrum og stærri þjóðum með nýj-
ungar í skólamálum. „Núna fullyrði
ég að við erum ekkert á eftir. Við
sjáum það skýrt á ferðum okkar er-
lendis að við erum langt frá því að
vera eftirbátar annarra og við erum
í forystu á mörgum sviðum, eins og
aðrar Norðurlandaþjóðir. Enda
fjölgar sífellt því erlenda skólafólki
sem kemur hingað til lands til að
fræðast um okkar skólakerfi. Það
er verið að vinna gríðarlega gott
starf úti í skólunum okkar.“
Breytingar í takt
við samfélagið
Þriðji þátturinn, sem Gerður
nefnir stolt eftir tíu ár sem fræðslu-
stjóri, er að hafa átt hlut að því að
ýta úr vör mikilli umræðu um
breytta kennsluhætti. „Grunnskól-
inn þarf að fylgja þróun samfélags-
ins og taka breytingum í takt við
hana. En áður en við gátum rætt
breytingar á kennsluháttum urðum
við að gera starfsaðstöðuna viðun-
andi, með einsetningu skólanna,
lengingu skóladagsins, betra skipu-
lagi yfirstjórnar skólanna og þar
Eigum að standa vörð um gott
Umtalsverðar breytingar hafa orðið á mennta-
málum grunnskólabarna á sl. árum. Gerður G.
Óskarsdóttir hefur komið að mörgum þessara
breytinga. Hún lætur nú af starfi sem sviðsstjóri
Menntasviðs Reykjavíkur eftir 10 ára starf.
Ragnhildur Sverrisdóttir ræddi við Gerði.
Morgunblaðið/Sverrir
Árangur Dr. Gerður G. Óskarsdóttir lítur stolt til baka yfir atburðaríkan áratug.
MasterCard
Mundu
ferðaávísunina!
Skógarhlí› 18 • 105 Reykjavík • Sími 595 1000 • Fax 595 1001
Akureyri sími: 461 1099 • Hafnarfjörður sími: 510 9500
E
N
N
E
M
M
/
S
IA
•
N
M
22
92
7
frá 29.990 kr.*
Beint morgunflug til Salzburg
Skíðaveisla
í Austurríki - Flachau - Zell am See
26. des. – 11 dagar AUKAFLUG
6. jan. – 12 dagar 11 sæti
18. jan. – 9 dagar SÍÐUSTU SÆTI
27. jan. – vika SÍÐUSTU SÆTI
3. feb. – vika SÍÐUSTU SÆTI
10. feb. – vika 5 sæti
17. feb. – vika SÍÐUSTU SÆTI
24. feb. – vika SÍÐUSTU SÆTI
Frá 29.990 kr.
Flugsæti með sköttum. Fargjald A.
67.990 kr.
vikuferð 27. jan.
Flug, skattar og gisting, m.v. 2 í herbergi
á gististað „án nafns“ við Zell am See,
27. jan., vikuferð með morgunmat.*
Áramótaferð - 26. des. – flugs
æti frá kr. 39.990*
18. janúar - 9 dagar – flugsæti
frá kr. 29.990*