Morgunblaðið - 17.12.2006, Page 44

44 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÝLEGA vakti ég athygli á því,
með grein í Morgunblaðinu, að við
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir fluttum
frumvarp til laga á Al-
þingi um að banna
hvalveiðar árið 1988.
Tilefnið var þetta arfa-
vitlausa leyfi Einars
Guðfinnssonar sjáv-
arútvegráðherra um
að leyfa hvalveiðar að
nýju. Nú eru fyrstu af-
leiðingarnar að skila
sér, fólk í ferðaþjón-
ustu hefur þegar orðið
fyrir búsifjum í þessu
sambandi. Þá hefur
hundruð milljóna
markaðsstarf í Banda-
ríkjunum með landbúnaðarvörum
verið ónýtt. Whole Foods Market
verslanakeðjan gefur tóninn og hef-
ur með því gefið á bátinn fyr-
irmyndarlandið Ísland sem útflytj-
anda á landbúnaðarvörum og fiski.
Við umhverfissinnar erum ekki
hissa á þessari ákvörðun. Tap ís-
lenskra fyrirtækja, vegna hvalveiða
1988, hafa aldrei verið reiknuð út og
eins og ég benti á í fyrri grein
minni hér í blaðinu gerði sú útgerð
út af við lagmetisiðnaðinn. Barnaleg
rök sjávarútvegsráðherra eru sorg-
leg. Ómerkilegur þjóðrembingur í
málflutningi hans og
utanríkisráðherra hafa
því miður ekki nokkuð
að segja þegar um
þessi mál er fjallað er-
lendis. Afleikur sjáv-
arútvegsráðherra í
sambandi við takmark-
að bann á togveiðum á
úthöfum er einn angi
af þekkingarleysi þess-
ara ráðamanna á al-
þjóðasamfélaginu. Í
stað þess að taka for-
ystuna á þessum vett-
vangi, eins og við gerð-
um í 200 mílunum á sinni tíð, leikur
ráðherrann okkur út í horn og gerir
landið áhrifalaust. Sama má segja
um utanríkisráðherra Valgerði
Sverrisdóttur, þegar hún í viðtali
við erlenda fjölmiðla segir, að þeir
sem vilji vernda hvali byggi það á
tilfinningum en ekki á kaldri pen-
ingahyggju. Elsku Valgerður, lífið
er byggt á tilfinningum, hvernig
yrði um ástina ef tilfinningar væru
ekki þar að baki? Ég segi bara að
tilfinningar eru uppspretta mannlífs
á jörðinni og margt hið göfugasta,
sem gert hefur verið, á upptök hjá
tilfinningaríku fólki. Kæru ráð-
herrar, hættið að verja vitleysuna
og takið ykkur heldur friðarstaf í
hönd. Leitið heldur ráða hjá tilfinn-
ingaverum en tilfinningalausum
gróðapungum, eins og forveri sjáv-
arútvegsráðherra nefndi ákveðna
stétt manna. Ég held að það vanti
mannúð og mildi í íslensk stjórn-
mál.
Hvalveiðibann eða veiðar ?
Hreggviður Jónsson
fjallar um hvalveiðar » Leitið heldur ráðahjá tilfinningaverum
en tilfinningalausum
gróðapungum, eins og
forveri sjávarútvegs-
ráðherra nefndi
ákveðna stétt manna.
Hreggviður Jónsson
Höfundur er fyrrverandi þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
FRIÐBERT Traustason hagfræð-
ingur og formaður SÍB spyr í Morg-
unblaðinu 12. september: „Hver á líf-
eyrissjóðinn minn?“ Hann svarar
sjálfur: „Þeir eru eign
hvers og eins“, og skrif-
ar: „Með aðild að sjóðn-
um tryggja sjóðfélagar
ekki eingöngu eftirlaun
sín, þegar þeir hætta á
vinnumarkaði, heldur
einnig bætur vegna
hugsanlegrar skerð-
ingar á starfsorku,
makalífeyri fyrir eft-
irlifandi maka og
barnalífeyri fyrir börn-
in“.
Þannig ætti þetta að
vera en er því miður
ekki svona. Það er nefnilega þannig
að við fáum ekkert úr sjóðnum eftir
að við förum yfir móðuna miklu.
Verra er að maki okkar fær í flestum
tilfellum aðeins helming þess sem við
hefðum fengið mánaðarlega í lífeyri
og það aðeins í 18 mánuði. Sjóðirnir
eiga sig því sjálfir og stela oftast
stórum hluta framlags okkar og
stundum öllum. Þetta eru stór orð,
sem hver og einn getur staðfest með
útreikningi á framlagi sínu og sér þá,
hverskonar svikamylla sjóðurinn er.
Dæmi eru um að menn hafi fallið frá
gildum sjóði án þess að þeirra nán-
ustu fengju krónu úr sjóðnum.
Hækkun skatta? Mér þykir í
meira lagi langsótt að sjóðasöfnunin
hafi lækkað tekjuskatt. Er einhver
munur á 10% tekjuskatti og því að
greiða 10% launaskatt af öllum
tekjum í einhvern sjóð sem kannski
greiðir okkur eitthvað til baka ein-
hvern tíma seinna?
Ávöxtun sjóðanna? Ekki veit ég
hvort Árni Magnússon hannaði 90%
lánshlutfall á eldhúsborðinu heima
hjá sér líkt og Friðbert segir Ólaf Jó.
hafa hannað verðtrygginguna. Af-
leiðingarnar eru skelfilegar fyrir
unga fólkið sem reyndi að eignast
þak yfir höfuðið eftir síðustu kosn-
ingar. Fyrst gleypti verðbólgan eigið
framlag þeirra og til að bæta gráu of-
an á svart keppast fjármálastofnanir
við að tala niður íbúðaverðið. Þannig
að nú eiga þau minna
en ekki neitt í „eigin“
húsnæði. Margir tapa
öllu sínu. Á sama tíma
græða bankarnir og líf-
eyrissjóðirnir sem aldr-
ei fyrr á verðbólgunni
og verðtryggingunni.
Margir vilja eiga
sjóðina – tekjutrygg-
ingar ellilífeyris TR og
skerðingar. Það er al-
veg ljóst að með 10%
greiðslu af öllum laun-
um sínum ætti launþegi
að eiga lífeyrissjóðinn
„sinn“. Sjóði, sem stjórnað er af mis-
vitrum mönnum, er sjá enga aðra
ávöxtunarleið en útlán á okurvöxtum
og hlutabréfakaup. Oft skapa þessir
stjórnarmenn sjálfum sér ákveðin
völd með stjórnarsetu í fyrirtækjum
sem sjóðurinn á hlut í. Með starfs-
lokasamningum sem þeir gera hver
við annan og vafasömum fjárfest-
ingum mætti halda að þeir teldu sig
eiga sjóðina skuldlaust.
Með skerðingu grunnlífeyris til
þeirra sem greitt hafa í lífeyrissjóð
er ríkið búið að slá eign sinni á sjóð-
ina. Það kann að vera rétt að vissir
stjórnmálamenn telji lífeyrissjóðina
skulda samfélaginu hjúkrunarheimili
en ekki rétt að: „Einstaka menn eru
alveg bit á því að eignir almennra
sjóðsfélaga skuli ekki notaðar til að
bæta hag þeirra sem lítið sem ekkert
hafa lagt inn til sjóðanna“.
Friðbert skrifar áfram: „ … ein-
staklingar áberandi og vinsælir í um-
ræðunni … “, og á þá við Helga í
Góu. Helgi hefur verið óþreytandi að
benda á aðbúnað aldraðra með þeim
árangri að nú vita pólitíkusarnir af
gamla fólkinu. Hann hefur líka sýnt á
myndrænan hátt hvernig sjóðirnir
gætu breytt stöðunni án þess að
finna mikið fyrir því. Lítið er um
svör frá sjóðunum önnur en að skv.
lögum um þá megi þeir helst ekki
eiga neitt annað en skrifstofubúnað.
Í því sambandi er rétt að benda á að
ólíkt Biblíunni eru lög um lífeyr-
issjóði mannanna verk sem má
breyta. Þeim ber beinlínis að breyta
sé það til hagsbóta fyrir sjóðsfélag-
ana. Ég hef skrifað og gagnrýnt líf-
eyrissjóðina en aldrei svo mikið sem
gefið í skyn að sjóðirnir væru í skuld
við samfélagið. Í Blaðinu 13.12. 2005
benti ég á hvernig mætti ávaxta þá
betur og um leið bæta kjör sjóðs-
félaganna.
Síðan ég skrifaði það sem er hér á
undan í september, hefur ríkið rænt
mig lífeyri!
Síðan ég skrifaði þetta í sept-
ember, hefur það gerst að Frjálsi
lífeyrissjóðurinn hefur ranglega
skert greiðslu til mín.
Hjá sjóðnum átti ég frjálsa „sér-
eign“ 658.766 kr. lausa til útgreiðslu.
„Séreignin“ er mikið til vegna
ávöxtunar sjóðsins sem var 77.930
kr. árið 2005 og meiri fyrstu 10 mán-
uði þessa árs. Mér var bent á að
taka þetta út fyrr en seinna, ef ég
ætlaði ekki að láta ríkið hirða
stærsta hlutann. Ég sótti um út-
greiðslu og 31.10. 2006 fékk ég
launaseðil frá Frjálsa lsj. með eft-
irfarandi texta: Ellilífeyrir
656.153,00 –240.939 = 415.214 kr.
laun alls. (240.939 er 36,72% stað-
greiðsla). Er löglegt að skattleggja
fjármagnstekjur með 36,7% í stað
10%?
Þeir eru örugglega margir sem
hafa lent í hliðstæðri skerðingu.
Fæstir nenna að eyða tíma og pen-
ingum í að reyna að fá þetta leiðrétt.
Hvernig væri að lífeyrissjóðirnir
ynnu þessa vinnu fyrir sjóðfélag-
ana? Þeir hafa fjármagnið til þess
og nóg af starfsfólki eftir nýlegar
sameiningar sjóðanna.
Spurt var í september: „Hver
á lífeyrissjóðinn minn?“
Sigurður Oddsson fjallar um
lífeyrissjóði »… við fáum ekkertúr sjóðnum eftir að
við förum yfir móðuna
miklu. Verra er að maki
okkar fær í flestum til-
fellum aðeins helming
þess …
Sigurður Oddsson
Höfundur er verkfræðingur.
NÚ ÞEGAR aðventan er hafin og
hátíð ljóss og friðar nálgast finna
margir hvernig eft-
irvæntingin vaknar,
eftir tíma vonar, friðar
og eindrægni. Birting-
armyndir eftirvænt-
ingar okkar geta verið
með ýmsum hætti og
flestar eru þær já-
kvæðar, en einnig eru
of margir sem finna
mikinn kvíða og
streitu heltaka sig,
vegna alls umstangs-
ins sem hið ytra jóla-
hald krefst og finna til
vanmáttar til að tak-
ast á við það allt. Ýmis
úrræði eru fyrir hendi
til að fá aðstoð, svo
sem hjá sálfræðingum
og prestum, en of
margir grípa því mið-
ur til áfengisdrykkju
eða neyslu annarra
vímugjafa eins og
lyfja og ólöglegra
vímuefna. Þetta á því
miður ekki síst við um
börn og unglinga.
Sú forvarnavinna
sem unnin er meðal
ungmenna þessa lands
af sérfróðu fólki svo
sem hjá SÁÁ og samtökunum
„Hættu áður en þú byrjar“ – Ma-
rita-verkefninu er afar mikilvæg og
einnig er það mikilvægt að umræða
sé vakandi um þennan mikilvæga
málaflokk dag frá degi og ekki síst
nú í aðdraganda jólahátíðar.
Á fyrsta stigi forvarna er lögð
áhersla á að minnka líkur á að fé-
lagsleg vandamál komi upp og þar
er heilbrigt fjölskyldulíf grundvall-
aratriði. Áfengisneysla eða önnur
vímuefnaneysla gengur þvert gegn
slíkum markmiðum og allt of margir
eiga sárar endurminningar frá jól-
um vegna vímuefnaástands ástvina.
Í nýlegum rannsóknum hefur
komið í ljós að reykingar og vímu-
efnaneysla ýmiss konar eykst mjög
meðal unglinga sem eru á fyrsta ári
í framhaldsskóla. Enda er vitað að
félagaþrýstingur er mikill á þessu
aldursskeiði. Á síðustu tíu árum hef-
ur verið mikil aukning í notkun
ólöglegra vímuefna, svo sem kanna-
bis og amfetamíns, einnig á kókaíni
og ecstasy-töflum, ekki síst meðal
ungs fólks, afleiðingarnar eru oft
geigvænlegar, jafnvel eftir aðeins
fyrstu neyslu.
Ef barn hefur leitað í áfengi eða
önnur vímuefni þarf að leita svara
við því hvers vegna barnið, sem
hugsanlega býr við kjöraðstæður,
að því er best verður séð, hefur leit-
að í einhvers konar lífsflóttaefni,
sem vímuefnin eru. Jákvæð sam-
skipti foreldra og barna þeirra eru
afar mikilvægur forvarnaþáttur og
minnkar stórlega líkur á því að ein-
hvers konar vímuefnaneysla komi
upp. Það er grundvallaratriði að for-
eldrar gefi sér tíma til samfélags við
börn sín, séu vinir þeirra og hlusti á
þau, heyri hvað brennur á. Þetta
veitir börnum öryggiskennd og
byggir upp traust þeirra til foreldra
sinna.
Prestar kirkju Jesú Krists fá svo
meðvitað tækifæri til að nálgast
börnin og foreldra þeirra með for-
varnir gegn vímuefnum þegar að
fermingarfræðslunni kemur.
Hvernig þessi möguleiki er nýttur
byggist á því að prestar hafi vilja til
að sinna forvarnamálum af alvöru
og hafi aflað sér þekkingar á þessu
sviði og leggi þannig fram krafta
sína með öflugum hætti gegn þeim
sölumönnum dauðans, sem fíkni-
efnasalarnir ótvírætt
eru.
Að fermingu lokinni
þarf kirkjan einnig að
fylgja börnunum eftir
inn í umbrotaár ung-
lingsáranna og þar eru
ýmsir möguleikar í
stöðunni.
Sem fyrrverandi lög-
reglumaður til tæps
aldarfjórðungs er und-
irritaður vel meðvit-
aður um hvílík hætta
vofir yfir hvað varðar
fíkniefnaneyslu ung-
menna.
Við upphaf starfs
sem sóknarprestur
ákvað undirritaður því
að setja fram nýjan
möguleika frá hendi
kirkjunnar til styrktar
fjölskyldum þessa
lands, einmitt ekki síst
árið eftir fermingu.
Ársafmæli ferming-
arinnar
Á hverju ári var
fermingarbörnum árs-
ins á undan boðið til
samveru í kirkjunni með foreldrum
sínum og prestum kirkjunnar. Þar
voru vináttubönd endurnýjuð og
efnt til samtals um lífið og til-
veruna, en er það ekki einmitt í
samtalinu sem möguleikinn til
framþróunar og jákvæðrar upp-
byggingar liggur? Í ársafmælið
mætti öll árin einhver frá for-
varnadeild lögreglunnar eða toll-
gæslu og fræddi viðstadda um ým-
islegt í sambandi við forvarnamálin.
Var oft ýmsum brugðið, bæði for-
eldrum og börnum, vegna þess að
fræðslan var hispurslaus og mark-
viss. Þarna var talað tæpitungu-
laust um þessi mál og stálkruml-
unni lýst sem grípur
vímuefnaneytandann og fjölskyldu
hans heljartökum og sleppir
ógjarnan taki sínu fyrr en í fulla
hnefana.
Stóð greinarhöfundur fyrir Ma-
rita-forvarnaverkefninu sem sam-
starfsverkefni kirkjunnar, bæj-
arfélagsins, lögreglunnar og
Garðaskóla. Kom það glöggt fram
hve mikilvægt er að þessir aðilar
snúi bökum saman í forvörnum
gegn vímuefnum.
Í reglulegum ferðum mínum í
miðbæ Reykjavíkur á föstudags- og
laugardagskvöldum kom í ljós að í
hverjum árgangi reyndist þörf á að
aðstoða einhver ungmenni úr
hremmingum vímuefnanna.
Nauðsynlegt er að kirkjan komi
meira að forvarnastarfinu almennt
og fylki sér enn frekar til samstarfs
við aðra á því sviði.
Þegar um er að ræða áfengis- og
vímuefnavanda í fjölskyldum þá
kemur hann ekki síst í ljós um
jólahátíðina þegar vonirnar eru svo
miklar og því vonbrigðin mikil þeg-
ar út af bregður.
Sameinumst í því að leitast æv-
inlega við að bægja stálkrumlu
vímuefnaneyslunnar frá fjöl-
skyldum okkar góða lands, sem og
nú á aðventunni og á helgri jólatíð.
Gleðileg vímulaus jól.
Jólin, börnin og
vímuefnavandinn
Hans Markús Hafsteinsson
fjallar um vímuefnavanda og
forvarnir
Hans Markús
Hafsteinsson
» Sameinumstí því að leit-
ast ævinlega við
að bægja stálkr-
umlu vímu-
efnaneyslunnar
frá fjölskyldum
okkar góða
lands, sem og nú
á aðventunni og
á helgri jólatíð.
Höfundur er héraðsprestur.
Sagt var: Aukningin nemur þrjátíu pró sent.
RÉTT VÆRI: … nemur þrjátíu prósentum.
(þ.e. þrjátíu hundraðshlutum.)
Gætum tungunnar
Fréttir á SMS