Morgunblaðið - 17.12.2006, Qupperneq 46

46 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞEGAR ferðast er um landið er
varla sá staður þar sem ekki eru
einn eða fleiri útlendingar við störf.
Af hverju er svo komið? Ég tel að
það sé þannig komið af nokkrum
ástæðum. Í fyrsta lagi er of mikil
þensla samfara röngum áherslum.
Hvað á ég við með því? Oft hafa góð-
ar hugmyndir orðið að víkja fyrir
duttlungum misviturra
stjórnmálamanna. Ég
get séð að nýliðun í
ferðagreinum gæti átt
sér stað með m.a. þeim
hætti að börnum og
unglingum væru
snemma gefin tækifæri
til að kynnast heimi
ferðamanna.
Þetta má gera með
ýmsum hætti.
Sumarið er vissulega
aðal ferðamannatíminn
og einnig sá tími sem
vinnuskólar eru starf-
andi í borgum og bæjum landsins.
Þar sem eru söfn, s.s. við
Glaumbæ, Laufás, Skóga, Árbæj-
arsafn og víðar, mætti leyfa ein-
hverjum tugum barna og unglinga
að vera ferðafólki til aðstoðar og
fróðleiks, m.a. með því að þau yrðu
klædd þjóðlegum búningum og
myndu þannig með nærveru sinni og
viðmóti skapa fallegt og skemmti-
legt myndefni sem væri í stíl við um-
hverfið. Skipulagið yrði þannig að
ávallt yrðu einhverjir til staðar við
bílaplön og aðra aðkomu að söfnum
til þess að bjóða ferðamenn vel-
komna og sömuleiðis að kveðja þá
formlega þegar söfnin væru yfirgef-
in.
Viðkomandi börn og unglingar
yrðu á launum frá vinnuskólum en
að auki er ég viss um að það yrði
ekki óalgengt að ferðamenn létu
eitthvert þjórfé af hendi rakna til
þeirra.
Varðandi eldri nemendur vinnu-
skólanna mætti vinna eftirfarandi
skipulag: Víðast hvar er sumarið að-
al álagstíminn í ferðamannavinnunni
eða hefur allavega verið hingað til og
þá sérstaklega er annasamt hjá
rútubílstjórum.
Við skulum taka vinnudag rútubíl-
stjóra sem er á ferð um landið með
35 manna hóp. Bílstjórinn vinnur frá
klukkan 07.30 við undirbúning akst-
urs, hlaða inn ca 50 þungum töskum
og hefja svo akstur. Yf-
irleitt eru eknir um 300
kílómetrar á dag með
stoppum. Komið er í
náttstað og þá hefst
töskuburður og að hon-
um loknum er farið á
þvottaplan, rútur þrifn-
ar og er vinnudagurinn
hugsanlega búinn um
kl. 20.00 og er þá sest
að snæðingi. Dag eftir
dag og hring eftir hring
um landið, alveg fram á
haust. Oft eru leið-
sögumenn og bílstjórar
sendir í burtu frá hópum sínum af
skipuleggjendum ferða og hótela og
þá tekur við akstur sem gæti staðið
fram til kl. 21.30 í þann náttstað sem
mönnum er skipað að halda til. Sé
veður slæmt og gluggar óhreinir yfir
daginn gæti það þýtt að skola þurfi
af bílum nokkrum sinnum á dag.
Þreyta gerir vart við sig, öryggi og
gæði þjónustunnar minnkar.
Ég sting upp á að með því að
bjóða einhverjum tugum unglinga að
vera aðstoðarmenn í rútubílum á
sumrum og taka hluta álags af bíl-
stjórunum þá sé hægt að ala upp
jafnvel albestu framtíðarstarfs-
mennina innan ferðaþjónustunnar.
Unglingarnir kynnast landi og þjóð
með skemmtilegum hætti, gera
gagn og fá ágætis kaup. Ég hef oft
hugsað um þetta þegar maður sér
tíu til tuttugu unglinga liggjandi í
kringum nokkurra fermetra stór
blómabeð á umferðareyjum í
Reykjavík með I-pod-spilara og
GSM-símatengingar hangandi á eyr-
unum og hrífur liggjandi allt í kring.
Væri nú ekki skemmtilegra fyrir
einhver þeirra að fá að kynnast land-
inu með þeim hætti sem ég lýsti áð-
an?
Hvernig yrði þetta skipulagt?
Ferðaskrifstofur, hótel, rútufyr-
irtæki og allir þeir sem koma að
skipulagningu í ferðaþjónustunni
taki sig saman og stuðli að þessu
ásamt vinnuskólum viðkomandi
byggðarlaga. Þá mætti setja ein-
hverjar upphæðir af nýju landkynn-
ingarpeningunum til þess að styrkja
framtíðarinnviðina með þessum
hætti.
Það er hægt að skrifa endalaust
um þennan málaflokk enda eru tæki-
færin alls staðar. Auka þarf víðsýni
og menn þurfa að sýna þor – þora að
vera þjóðlegir. Það er ekkert „púkó“
við það að hvetja til þess að gamlar
hefðir séu dregnar fram í dagsljósið.
Það er það sem vantar sárlega inn í
ferðaþjónustuna. Allt er gott í bland,
en við megum passa okkur á því að
verða ekki allt of alþjóðavædd í af-
þreyingunni fyrir erlenda sem inn-
lenda ferðamenn. Með því að gefa
börnum og unglingum aukin tæki-
færi með þessum hætti þá ölum við
upp góða íslenska starfskrafta og
þurfum ekki lengur að leita logandi
ljósi að starfsmönnum um allan heim
til þess m.a. að afgreiða pylsur og
Prins Póló á Vopnafirði.
Nýliðun í ferðaþjónustunni
Friðrik Á. Brekkan
fjallar um ferðaþjónustuna »… við megum passaokkur á því að verða
ekki allt of alþjóðavædd
í afþreyingunni fyrir er-
lenda sem innlenda
ferðamenn.
Friðrik Á. Brekkan
Höfundur er leiðsögumaður
og ráðgjafi.
MATTHÍAS Johannessen er
með virtustu skáldum Íslands.
Hann er kunnur að miklu menn-
ingarstarfi og farsælum ferli sem
ritstjóri mesta fjöl-
miðils Íslandssög-
unnar í fjóra áratugi,
Morgunblaðsins. Sem
slíkur hefur hann
mótað viðhorf og
skoðanir margra kyn-
slóða Íslendinga, ef
það er rétt sem oft er
haldið fram að kyn-
slóðabilið sé áratugur
þá er hér um að ræða
fjórar kynslóðir.
Matthías, sem
fæddur er árið 1930,
heldur því fram í út-
varpsviðtali á Rás 1 laugardaginn
9. desember að hann hafi fæðst
undir dönskum fána. Í fljótu
bragði gæti virst sem svo að
Matthías hefði litið dagsins ljós í
Kaupmannahöfn, en svo mun ei
vera. Hér er því sennilega á ferð-
inni sú innrótaða söguskoðun
Hriflu-Jónasar, að Ísland hafi ver-
ið nýlenda sem hrifsaði til sín
sjálfstæði hinn 17. júní 1944 undir
verndarvæng Bandaríkjanna. Svo
skilvirkur hefur þessi heilaþvottur
hins mikla áróðursmeistara frá
Hriflu verið að jafnvel eitt af höf-
uðskáldum 20. aldarinnar og
mesti ritstjóri Íslands trúir þessu
enn.
Ísland var vissulega hluti
danska ríkisins fram til 1. desem-
ber 1918. Þann dag varð Ísland
frjálst og fullvalda ríki til jafns
við Danmörku – við öll önnur full-
valda ríki heims. Þegar hjálendur
ríkja fá stöðu fullvalda ríkis er
það jafnan móðurríkið sem stað-
festir það með ýmsu sniði, nema
hjálendan hafi byggt upp öflugan
her og rifið sig laust í blóðugri
styrjöld. Danir staðfestu fullveldið
með stofnun sendiráðs í Reykja-
vík árið 1919 og í framhaldi af því
var sendiráð Kon-
ungsríkisins Íslands
opnað í Kaupmanna-
höfn.
Við lestur skjala
um umfjöllun danska
ríkisþingsins kemur í
ljós að danskir hægri
menn voru ósáttir við
þá skerðingu á full-
veldi Dana sem sam-
bandslagasamning-
urinn hafði í för með
sér. Aðskilinn rík-
isborgararéttur og ís-
lenskt ríkisfang kon-
ungsfjölskyldunnar ásamt dönsku.
Það sem hins vegar fór mest fyrir
brjóstið á andstæðingum sam-
bandslaganna í Danmörku var
ákvæðið um að konungserfðir
væru umfjöllunarefni tveggja full-
valda þjóðþinga, danska rík-
isþingsins og Alþingis Íslendinga.
Það hefur hvorki gerst fyrr né
síðar í danskri sögu að ákvörðun
um ríkiserfðir þjóðhöfðingjans
væri flutt úr landi.
Stefna Íslendinga var ákveðin
af Alþingi og skyldi byggja á hlut-
leysi um aldur og æfi. Dönum var
falið að sinna utanríkisþjónustu á
grundvelli ákvarðana Alþingis og
fengu greitt fyrir það. Skjald-
armerki Íslands var komið fyrir á
dönsku sendiráðunum og sendi-
herrar Dana afhentu tvískipt
trúnaðarbréf viðkomandi þjóð-
höfðingjum.
Það er hins vegar augljóst að
allur almenningur gerði sér litla
grein fyrir hvað í fullveldinu fólst,
stofnun sjálfstæðs íslensks rík-
isvalds, sem á stríðsárunum stofn-
aði fjögur sendiráð erlendis fyrir
lýðveldisstofnunina auk sendiráðs-
ins í Kaupmannahöfn frá 1920.
Samkvæmt þjóðarrétti er aug-
ljóst að ekkert ríki hefði tekið við
sendiráðum Íslendinga nema
vegna þess að landið var fullvalda,
að konungurinn hafði sýnt fullan
skilning á heimköllun sendiherra
Íslands frá Kaupmannahöfn og
útnefningu hans í stöðu rík-
isstjóra. Þetta kemur fram í
ávarpi Sveins Björnssonar á Al-
þingi við embættistöku rík-
isstjóra. Jafnframt er augljóst að
hefði ekki komið til lýðveld-
isstofnunar 17. júní 1944 hefði
Konungsríkið Ísland getað gengið
í Sameinuðu þjóðirnar 1946 eða
1947. Stjórnvöld höfðu gert milli-
ríkjasamninga á 4. áratugnum við
Ítali, hafnað samningum við Þjóð-
verja um loftumferð og varn-
arsamning við Bandaríkin 1941
svo nokkuð sé nefnt.
Því miður hefur þessum kafla
Íslandssögunnar ekki verið sinnt
sem vert væri og þess vegna eru
ranghugmyndir ríkjandi á borð
við þær sem ungir menn mynduðu
sér í kringum 1940, eins og dæm-
in sanna.
Matthías og danski fáninn
Borgþór S. Kjærnested skrifar
um útvarpsviðtal við Matthías
Johannessen » Því miður hefurþessum kafla Ís-
landssögunnar ekki ver-
ið sinnt sem vert væri...
Borgþór S. Kjærnested
Höfundur er leiðsögumaður og
áhugamaður um sagnfræði og þjóða-
rétt.
EINU sinni enn er boðað að rýra
eigi þjónustuna við borgarbúa með
hækkun á sorphirðugjaldi. Á árum
áður var greiddur fast-
eignaskattur til borg-
arinnar sem stóð undir
öllum þjónustugjöld-
um fyrir þá þjónustu
er borgarbúar fengu.
Fundinn hefur verið
upp tekjustofn hjá
borginni sem nefndur
hefur verið sorphirðu-
gjald. Ekki vantar
hugmyndaflugið enda
tókst að koma þessu í
gegn og síðan að
hækka þetta gjald
jafnt og þétt án þess
að lækka fast-
eignaskattana á móti
eins og eðlilegt væri að
gera þar sem sorp-
hirðugjaldið var þar
innifalið. Fast-
eignaskatturinn er
ákveðið hlutfall af
matsverði fasteignar
og því var erfitt að ná í
aukatekjur á þann
hátt en fasteignaskatt-
urinn hefur hækkað á
hverju ári við hækkun
á matsverði eigna.
Var þá farið að
hrópa að „þeir eigi að greiða sem
menga“ eða eins og FROS-brosið
Gísli M. Baldursson orðaði það í
fréttagrein Morgunbl. 2. nóv. 2006
„sá sem mengar beri kostnaðinn“ er
hann tilkynnti um enn eina hækk-
unina á sorphirðugjaldi.
Spyrja má G.M.B. hvort hafin sé
söfnun fyrir nýrri heimsreisu stjórn-
enda borgarinnar og því þurfi að
hækka sorphirðugjaldið.
Varðandi slagorðið „þeir eiga að
borga sem menga“ ættu borgaryf-
irvöld að snúa sér að því að sinna
þörfum borgaranna betur en gert er.
Má þar benda á sóðaskapinn og
mengunina sem verður af dreifingu
á öllum þeim ruslpósti sem flæðir yf-
ir borgarana og þar með talið
Fréttablaðið og Blaðið. Þessum
ósóma er hellt yfir borgarbúa án
þess að óskað sé eftir því.
Það á ekki að vera kvöð á borg-
arbúum að taka við þessu rusli og
ósvífni að krefjast þess að hver
borgarbúi eigi að standa í því að
segja sig frá þessum ósóma. Borg-
aryfirvöld ættu að sjá sóma sinn í því
að banna alla dreifingu á ruslpósti til
borgaranna nema viðkomandi íbúi
hafi sérstaklega óskað eftir því, við
útgefendur á ruslpósti, að fá slíkar
sendingar. Yfirvöldum borgarinnar
á ekki að vaxa það í augum að banna
óæskilegan ruslpóst frekar en að
banna hundahald í borginni. Aðrir
en þeir sem óska eftir því að fá ruslið
eiga kvaðalaust að vera lausir við
þennan ósóma. Síðan eiga borgaryf-
irvöld að snúa sér að réttum aðilum,
sem eru útgefendur og sendendur á
ruslpósti, og krefja þá um greiðslu
fyrir þann kostnað er til verður
vegna þess hluta sorpsins.
Er það svo að yfirvöld (borg-
arfulltrúar allra flokka) vilja ekki
styggja ruslpóstsútgefendur af því
að þeir greiða í kosningasjóði?
Svo virðist sem kjörnir fulltrúar í
borgarstjórn séu ekki í sambandi við
nútímann. Þeir hafa ráðist í að
kaupa rándýran búnað til að vigta
sorp sem lendir í sorptunnum en
hafa ekki hugsað út í það hvernig
þeir eigi að ná til þeirra sem hafa
verið fosrsjálir og komið fyrir kvörn-
um við niðurföll úr vöskum og hakka
allan lífrænan úrgang
svo og glerílát. Lífrænn
úrgangur (matvæli) er
það sem vegur þyngst í
sorpinu.
Þar sem hluti af sorpi
fer í gegnum skolpkerfi
borgarinnar gjald-
frjálst ættu borg-
arfulltrúar að hugsa um
það að láta hirða sorp
er til fellur án þess að
mismuna borgurunum í
skattheimtu.
Hafa borgarfulltrúar
verið svo forsjálir að
láta koma fyrir kvörn-
um við eldhúsvaska
heimila sinna þegar
þeim hugkvæmdist ný
skattpíning?
Hvernig ætla skattp-
íningastjórar borg-
arinnar að framfylgja
slagorði sínu um að þeir
borgi sem menga?
Hvað ætla þeir að gera
til að sundurliða hverjir
menga meira en aðrir í
íbúðablokk með 50
íbúðum þar sem eru
tveir íbúar í einhverjum
íbúðanna og 6-8 manns í sumum? Á
að deila sorphirðingarkostnaði niður
á hausana eða lappirnar?
Borgaryfirvöld ættu að sjá sóma
sinn í að bæta þjónustu við borg-
arana hvað sorphirðu varðar. Borg-
aryfirvöld eiga að koma á kerf-
isbundinni hirðingu á flokkuðu sorpi
eins og pappír, fernum og öðru sem
óskað er eftir að sé aðskilið frá öðru
sorpi.
Varla getur það verið mikið mál
að skipuleggja ár fram í tímann og
tilkynna borgarbúum hvenær slík
hirðing fari fram t.d. einu sinni í
mánuði við hverja götu. Borgararnir
mættu svo koma umræddu flokkuðu
sorpi, vel frá gengnu (hnýtt utan um
það eða í plastpokum), við sorptunn-
ur þann dag sem hirðing á þessari
tegund sorps fer fram.
Sú krafa borgaryfirvalda að flokk-
uðu sorpi sé skilað til sorphirð-
ingastöðva er fáranleg og heimsku-
leg. Þessi krafa leggur þær kvaðir á
fólk að það eigi bifreið til þess að
flytja þetta affall frá heimilisrekstri
til sorphirðingastöðva. Þótt borg-
arfulltrúar í vel launuðum störfum
eigi bifreiðar og geti sinnt þessu (af-
fallsflutningum á sorphirð-
ingastöðvar) þá er það ósvífni að
krefjast þess af t.d. eldra fólki að
það sinni svona vitleysu. Ef borg-
arfulltrúar sjá ekki sóma sinn í því
að bæta þjónustuna við borgarana
en gera ekkert nema hækka álögur
ættu þeir að leita sér að annari vinnu
því þeir eru ekki menn til að sinna
því sem þeir buðu sig fram til að
framkvæma, þ.e. að sinna þörfum
borgaranna en ekki eigin velferð. Er
sérstaklega bent á að það er ekki
kvöð á borgarfulltrúum að sitja út
kjörtímabil ef þeir eru ekki mann-
eskjur til að sinna þeim kvöðum og
skyldum sem hvíla á kjörnum
fulltrúum.
Skattlagning og
sorphirða
Kristján Guðmundsson fjallar
um þjónustu borgaryfirvalda
Kristján Guðmundsson
» Borgaryf-irvöld ættu
að sjá sóma sinn
í því að banna
alla dreifingu á
ruslpósti til
borgaranna
nema viðkom-
andi íbúi hafi
sérstaklega ósk-
að eftir því...
Höfundur er fyrrverandi skipstjóri.
Fréttir í tölvupósti