Morgunblaðið - 17.12.2006, Side 62

62 SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
menning
Í
síðasta eintaki Week-
endavisen voru sem oftar
ítarleg viðtöl við persón-
ur sem eru í eldlínu
myndlistarumræðunnar.
Í þetta skipti þá Brian
Mikkelsen menningar-
málaráðherra og Peter Bonde fram-
úrstefnumálara, þó ekkert samband
þar á milli.
Brian Mikkelsen hefur án efa
heiðurinn af að vera umdeildasti
menningarmálaráðherra Dana frá
stofnun ráðuneytisins fyrir 53 ár-
um, jafnframt sá sem hefur setið
lengst allra samfellt og virðist ekki
á leið út. Sem varaformaður íhalds-
flokksins og meðlimur samhæfing-
arráðsins svo og fjárhagsráðsins er
hann jafnframt langsamlega hæst
settur þeirra allra. Mikkelsen virð-
ist nokkurn veginn hafa tekist að
standa af sér óhjákvæmilegar og
grimmar árásir frá vinstri og telur
sig hafa náð þeim árangri að hafa
skapað jafnvægi á milli vinstri og
hægri afla, og orðar það svo: „Það
var mikilvægt að taka upp barátt-
una gegn þeim menningar-
yfirráðum sem voru til staðar. Það
er að segja, að ákveðnar skoðanir
væru betri en aðrar. Að maður væri
betri manneskja, ef maður hefði
ákveðnar vinstrisinnaðar skoðanir,
til dæmis að við ættum að hafa stóra
opinbera miðju. Þetta skoð-
anaeinveldi hefur verið rofið. Álit
mitt er, að baráttan gegn einræði
hinna réttu skoðana á menning-
arsviðinu sé unnin.“
Um þetta virðast landar hans í
listgeiranum þó fæstir sammála og
ei heldur skrifari, álítur samt að
ráðherrann sé á réttri braut í bar-
áttu sinni við skoðanaeinveldið, þó
ennþá allnokkuð í sigurinn. En hann
næst einfaldlega trauðla með því að
skera niður, þjappa stofnunum sam-
an og færa valdið í færri hendur,
eða til að mynda selja sjónvarps-
stöðina TV2, því síður koma á meiri
samhæfingu og einkavæðingu, fjöl-
breytnin skal fyrir öllu þegar um
skapandi athafnir er að ræða eins
og dæmin sanna. Það sem er ger-
legt varðandi sumar opinberar
stofnanir á alls ekki við í listum,
hins vegar þarf meira sjálfstæði ein-
stakra að koma til, lítið unnið með
mörgum einingum ef allir ganga út
frá því sama eins og víða er raunin,
einkum á Norðurlöndum. Og þótt
ekki komi það beinlínis listum við
má taka dæmi af dönsku póstþjón-
ustunni sem hefur stórversnað eftir
að hún var einkavædd. Pósthúsum
alls staðar fækkað, einkum í Kaup-
mannahöfn, til að mynda eru tvö
útibú horfin úr hverfinu úti á Ama-
ger hvar ég held alla jafna til þegar
ég er þar á ferð og aðalpósthúsið
tók ekki við bókapakka heim þegar
ég var síðast í borginni, vísaði
starfsfólkið mér á deildina á aðal-
járnbrautarstöðinni, hvar langar
biðraðir eru daglegt brauð!
Annars er ég ekki rétti maðurinn
til að fjalla um störf Mikkelsens, til
þess er ég ekki nægilega inni í mál-
um í augnablikinu, og þrátt fyrir að
umrædd grein sé afar upplýsandi,
jafnframt lærdómsríkt dæmi um yf-
irburði Dana um skelegga og gagn-
sæja rökræðu, skortir mig fleiri
staðbundna vinkla. Hér á heima-
slóðum þora fáir að láta ljós sitt
skína um ástand mála þótt þörfin á
opinskárri umræðu hafi aldrei verið
brýnni en einmitt nú um stundir,
ekki síst í ljósi mannaskipta um
stjórn Listasafns Íslands …
Viðtalið við Peter Bondenefnist: Málverkið semtalar og er ekki síðurhreinskilið og fróðlegt, til-
efnið sýning listamannsins í hinum
mjög svo erfiða 150 metra langa
grámóskulega listamöndli í Örkinni
við Ishøj. Nefnir framkvæmdina
„Hi Bob“, og um að ræða sex risa-
stór málverk sem hvert um sig er
4,5 x 12 m, eru með 12 ásettum plas-
maskermum og eðlilega stærstu
flekar sem listamaðurinn, fæddur
1958, hefur ráðist í að gera. Fram-
gangsmátinn er blönduð tækni eins
og hann getur fjölþættastur orðið;
grafít, hlutir, ljósmyndir, hljóð og
lifandi myndir, þannig að málverkin
nálgast lágmyndatæknina og högg-
myndalistina. Öllu ægir saman og
fagurfræðinni gefið langt nef í anda
lagsbræðra gerandans í tjáferlinu
eins og þeirra Pauls McCarthys og
hins nýlátna Jasons Rhoades.
Bonde hefur ritað brotabrot af við-
tölum sínum og viðræðum við þá á
flekana, jafnframt notar hann orðið
„fuck“ óspart eins og fleiri lista-
menn sem ganga út frá óheftu tjá-
flæði og dýrkun karlmennskunnar.
Sums staðar hefur hann málað með
tungunni og jafnvel blandað LSD í
málninguna ásamt því að skrifa gróf
skammaryrði á grunnflötinn. Hér
koma og vímuefni við sögu sem
Bonde mun ekki fráhverfur frekar
Af einu og öðru mikilvægu
Fastur fyrir Hart er sótt að Brian Mikkelsen, menningarmálaráðherra Dana, enda íhaldsþingmaður og ásakaður
um að vera fullmikið með niðurskurðarhnífinn á lofti. Hann hefur setið lengi í embætti og virðist ekki á leið út.
SJÓNSPEGILL
Bragi Ásgeirsson
Eftir Ingveldi Geirsdóttur
ingveldur@mbl.is
Rithöfundurinn SindriFreysson var að sendafrá sér ljóðabókina (M)orð & myndir. Þetta
er fyrsta ljóðabók Sindra í sjö ár en
síðasta ljóðabók hans Harði kjarn-
inn (njósnir um eigið líf), var til-
nefnd til Íslensku bókmenntaverð-
launanna árið 2000.
„(M)orð & myndir er þriðja ljóða-
bók mín og á milli þeirra allra hafa
liðið sjö ár, einhverra hluta vegna.
Elstu ljóðin í (M)orðum & myndum
eru að vísu líklegast tíu ára gömul.
Það eru hins vegar fimm eða sex ár
síðan ég fór að móta með mér hug-
myndir um ljóðabók sem væri
þemaverk, reist á tilteknum grunni,
og ósjálfrátt beindust augun að
dauðanum. Hann er einfaldlega svo
heillandi fyrirbæri, enda það eina
sem er sameiginlegt öllum mönnum.
Það er hins vegar ekki svo að ég sé
sérstaklega upptekinn af dauðanum,
ég held að það sé frumskilyrði til-
verunnar að lifa lífinu lifandi og hafa
dauðann meira í bakþankanum.
Umfjöllun um dauðann í bók-
menntum og listum er hins vegar
svo gríðarlega mikil frá upphafi
vega að ég þurfti góðan tíma til að
ákveða hvernig ég vildi nálgast efn-
ið, til að móta eigin tóntegund og
sýn. Sjö ár var meðgöngutíminn í
þessu tilviki, þótt auðvitað hafi ég
skrifað ótalmargt á meðan,“ segir
Sindri.
Hornreka dauði
Af hverju er umfjöllunarefnið
dauðinn?
„Það er ríkjandi sú sérkennilega
þversögn að tómhyggja nautn-
arinnar, sem brennimerkir samtím-
ann, hefur annars vegar gert dauð-
ann hornreka í daglegri tilveru
fólks, en hins vegar miðlægan í af-
þreyingarmenningunni. Þar er hann
sínálægur en í afskræmdri mynd.
Áður fyrr dó fólk heima hjá sér í
mörgum tilvikum og var kistulagt
þar, líkið þvegið, opin kista stóð yfir
nótt í stofunni o.s.frv., en þessi
kveðjustund er nær alfarið komin
inn á stofnun, sjúkrahús eða elli-
heimili, núna. Fyrir vikið verður
dauðinn fjarlægur og óhlutbundinn,
ekki ósvipað því að horft sé á hann í
gegnum sjónvarpsglerið eða tölvu-
skjáinn. Það er búið að vefja hann í
plast. Þetta er dauðinn á tímum
neytendanna. Dauðinn er orðinn
umsvifamikill atvinnurekandi, velt-
an óskiljanleg og arðurinn him-
inhrópandi. Ég held raunar að virð-
ing okkar fyrir dauðanum fari
þverrandi samfara því að lifendum
fjölgar, og offjölgunin er banvæn.
Mig langaði að eiga samtal um og
við dauðann í daglegum veruleika
okkar, að afhelga hann svo að segja
og bregða jafnframt á leik með þær
birtingarmyndir hans sem við
þekkjum best. Það er ekki heldur
verið að upphefja dauðann, aðeins
minna á að tilvist hans er eðlilegur
kafli í ævisögu allra manna. Raunar
má kalla dauðann einn helsta liðs-
mann lífsins, því án hans myndum
við ekki meta það til fulls.“
Tálgaður texti
Þú fékkst mjög góðar viðtökur við
Harða kjarnanum, býstu við jafn
góðum viðtökum við þessari?
„Mér er sagt að bókin njóti þess
heiðurs að vera alseinasta bókin
sem kemur út fyrir þessi jólin og
væntanlega er það táknrænt, svona
einsog dauðinn setur lokapunkt fyr-
ir aftan allt. Fyrirfram hef ég ekki
grænan grun um viðtökur verka
Bækur | Ljóðabók Sindra Freyssonar, (M)orð & myndir, er komin út hjá JPV
Dauðinn er einn helsti liðsmaður lífsins
Morgunblaðið/ÞÖK
Hugleiðing „Dauðinn er orðinn umsvifamikill atvinnurekandi, veltan óskiljanleg og arðurinn himinhrópandi.“