Morgunblaðið - 18.12.2006, Blaðsíða 4

4 MÁNUDAGUR 18. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SAMNINGAMENN Íslands í þeim
viðræðum, sem í hönd fara um ör-
yggis- og varnarmál við fjögur
grannríki, leggja mikla áherzlu á að
ekki sé verið að biðja um varanlega
viðveru herafla á Íslandi eða fara
fram á að þessi ríki komi í stað
Bandaríkjanna í vörnum Íslands.
Viðræðurnar gangi fyrst og fremst
út á að finna sameiginlega hags-
muni Íslands, Noregs, Danmerkur,
Bretlands og Kanada á Norður-
Atlantshafi og byggja samstarf á
þeim sameiginlegu hagsmunum.
Ekki aukin fjárútlát
„Það er enginn að tala um var-
anlega viðveru herafla hér á landi,“
segir Grétar Már Sigurðsson, ráðu-
neytisstjóri utanríkisráðuneytisins.
„Við förum heldur ekki fram á það
að fyrra bragði að ríkin taki að sér
einhverjar nýjar skuldbindingar
gagnvart Íslandi eða þurfi að leggja
út í fjárútlát vegna samstarfs við
okkur.“
Á meðal þess, sem rætt verður í
viðræðunum, sem hefjast í dag,
bæði við Dani og Norðmenn, er
hvernig aðstaða á Íslandi geti sam-
nýtzt NATO-ríkjunum við Norður-
Atlantshaf. Þar á meðal eru rat-
sjárstöðvarnar fjórar og fjar-
skiptakerfi þeim tengd, auk aðstöðu
fyrir herflugvélar á Keflavík-
urflugvelli. Íslenzkir embættismenn
segjast hafa orðið varir við að hjá
þeim, sem starfi við það í ná-
grannaríkjunum að vinna úr rat-
sjárupplýsingum, sé eftirspurn eftir
ratsjármerkjum héðan. Það sé þess
vegna reynandi að skapa samstöðu
um það á meðal þessara ríkja að
tala fyrir því innan Mann-
virkjasjóðs Atlantshafsbandalagsins
að stöðvarnar verði reknar áfram.
Fullgilt NATO-ríki
Í þessu skyni meðal annars hefur
Ísland ákveðið að ganga í Mann-
virkjasjóðinn. Íslenzk stjórnvöld
hafa aldrei átt aðild að sjóðnum og
ekki greitt í hann neina peninga.
Bandaríkin hafa komið fram sem
„gistiríki“ gagnvart sjóðnum hvað
varðar þær framkvæmdir, sem
hann hefur fjármagnað hér á landi.
Þar á meðal eru ratsjár-
stöðvakerfið, olíubirgðastöðin í
Helguvík, ýmis búnaður og bygg-
ingar á Keflavíkurflugvelli, þar með
talin sprengjuheldu flugskýlin, og
svo flugbrautirnar sjálfar á vell-
inum.
Eftirlit færist nær Íslandi
Markmiðið með viðræðunum er
meðal annars að reyna að tryggja
eftirlit úr lofti á hafsvæðinu um-
hverfis Ísland. Norðmenn hafa lýst
sig reiðubúna að stækka eftirlits-
svæði eftirlitsflugvéla sinna. Danir
hafa bent á það, eins og fram kom í
Morgunblaðinu í gær, að eftirlits-
flugvélar þeirra séu þegar mikið á
ferðinni við Ísland vegna verkefna
sinna við Grænland.
„Öll ríkin, sem um ræðir, eru
með einhvers konar varnartengda
starfsemi á Norður-Atlantshafi,“
segir Sturla Sigurjónsson, ráðgjafi í
utanríkismálum í forsætisráðuneyt-
inu. „Spurningin er hvort hægt er
að endurskipuleggja þá starfsemi
þannig að hún færist nær Íslandi
en allir njóti góðs af.“
Ekki í hlutverki beiðandans
Sturla undirstrikar að Ísland vilji
ekki vera í hlutverki beiðandans í
viðræðunum. „Við viljum reyna að
sannreyna hvort ekki sé um sam-
eiginlega hagsmuni að ræða, sem
geti leitt til aukins samstarfs,“ seg-
ir hann.
Á meðal þess, sem getur verið
um að ræða, er að ríkin skiptist á
meiri upplýsingum, að Íslendingar
geti til dæmis fengið upplýsingar
frá eftirlitsflugvélum og skipum ná-
grannaríkjanna, en einnig verði
hægt að miðla í auknum mæli þeim
upplýsingum, sem íslenzk varðskip
og flugvélar Landhelgisgæzlunnar
afla.
Þarf að sýna NATO-flaggið
Sturla segir að hér verði ákveðin
varnartengd verkefni á frið-
artímum, sem Íslendingar muni
sinna sjálfir með borgaralegum
starfsmönnum. Undir það flokkist
til dæmis efld landhelgisgæzla, sér-
sveit lögreglu, upplýsingaöflun og
-miðlun, almannavarnir, mengunar-
eftirlit, eftirlit úr lofti, leit og björg-
un. Önnur verkefni séu þess eðlis
að Ísland ráði ekki við þau eitt og
sér og þar vonist menn eftir sam-
starfi við aðra. Eitt af því sé að
geta sent orrustuþotur á loft ef
þörf krefur, og sé þá helzt horft til
Norðmanna og Breta.
„Það er mikilvægt að geta áfram
sýnt NATO-flaggið á svæðinu um-
hverfis Ísland,“ segir Sturla. Hann
nefnir að þáttur í því sama séu æf-
ingar herflugvéla frá NATO-ríkjum
hér á landi.
Ekki beðið um varanlega
viðveru herafla á Íslandi
Morgunblaðið/RAX
Sameiginleg aðstaða Eitt af því, sem rætt verður í viðræðum um varnarmál við nágrannaríkin, er hvernig þau
geti nýtt aðstöðu fyrir herflugvélar á Keflavíkurflugvelli. Norðmenn skoða öryggissvæðið á morgun.
Í HNOTSKURN
» Fyrsti fundur íslenzkra ogdanskra hátt settra emb-
ættismanna um varnar- og ör-
yggismál verður haldinn í
Kaupmannahöfn í dag.
» Í dag koma ennfremur tilÍslands norskir embættis-
menn, sem munu kynna sér
þann öryggisviðbúnað, sem er
fyrir hendi hér á landi. Þeir
munu einnig skoða öryggis-
svæðið, sem Íslendingar bjóða
öðrum NATO-ríkjum til af-
nota á Keflavíkurflugvelli.
Fréttaskýring | Samn-
ingamenn Íslands í
varnarviðræðunum við
fjögur grannríki segja
Ísland ekki verða í hlut-
verki beiðandans. Ólaf-
ur Þ. Stephensen skrif-
ar um viðræðurnar,
sem hefjast í dag.
FRAMBOÐSLISTI Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs til
alþingiskosninga í Norðaust-
urkjördæmi var
samþykktur á
Akureyri í gær.
Alþingismenn-
irnir Stein-
grímur J. Sig-
fússon og
Þuríður Back-
man leiða
listann, sem
samanstendur af
20 manns.
Næst á listanum koma Björn
Valur Gíslason sjómaður, Dýrleif
Skjóldal sundþjálfari, Ingibjörg
Hjartardóttir rithöfundur, Jó-
hanna Gísladóttir skólastjóri, Jón
Kristófer Arnarson garðyrkju-
fræðingur, Klara Sigurðardóttir
skrifstofumaður, Þórunn Ólafs-
dóttir nemi og Berglind Hauks-
dóttir nemi. Heiðurssæti listans
skipar Málfríður Sigurðardóttir,
fv. alþingismaður.
Listi VG í Norð-
austurkjördæmi
samþykktur
Steingrímur J.
Sigfússon
NÝ SKOÐANAKÖNNUN, sem
Capacent Gallup hefur gert á Norð-
urlandi, leiðir í ljós að 58,2% íbúa
eru hlynnt byggingu álvers á Bakka
við Húsavík. Alls reyndust 27,7%
andvíg áformum um álver en 14,1%
svarenda voru hlutlaus. Þetta kem-
ur fram í tilkynningu Alcoa Fjarða-
áls frá í gær.
Ef aðeins er horft til viðhorfa
Húsvíkinga kemur í ljós að 75,8%
íbúa eru hlynnt hugsanlegu álveri
en 17,9% andvíg. Tæplega 900
manns tóku þátt í könnuninni á
Norðurlandi en hún er ein þriggja
sem Capacent Gallup hefur unnið
fyrir Alcoa Fjarðaál. Í annarri
könnun, sem Capacent Gallup fram-
kvæmdi á Mið-Austurlandi, kemur í
ljós að 82,2% íbúa eru hlynnt bygg-
ingu álvers í Reyðarfirði.
Hlynnt bygg-
ingu álvers
HÆSTIRÉTTUR staðfesti á föstu-
dag úrskurð Héraðsdóms Reykja-
víkur um að 21 árs maður sæti
gæsluvarðhaldi til 20. desember
vegna gruns um að hann hafi
nauðgað 13 ára stúlku. Maðurinn
var í vikunni dæmdur í þriggja ára
fangelsi fyrir að nauðga 14 ára
stúlku á síðasta ári.
Gæsluvarð-
hald staðfest
ELDRI borgarar hittust á fjölmenn-
um fundi í gærdag til að ræða mögu-
leika á framboði til næstu alþingis-
kosninga. Umræður stóðu yfir í á
fjórða tíma og var að lokum ákveðið
að fresta afgreiðslu tillagna fram í
janúar.
Samþykkt var að sérstök nefnd
fengi það hlutverk að taka saman til-
lögur fyrir þingframboð en nefndina
skipa Arndís Björnsdóttir, Kristján
Guðmundsson og Sveinn Guðmunds-
son.
Flokkur eins málefnis
Sveinn Guðmundsson segist bjart-
sýnn á að efnt verði til framboðs
enda hafi eldri borgurum lítið orðið
ágengt í baráttu sinni fyrir betri
kjörum. „Fjármálaráðherra vill bíða
fram á næsta kjörtímabil og það er
óásættanlegt,“ segir Sveinn.
Þótt Samtök eldri borgara hafi
verið í framvarðasveit í baráttunni
fyrir bættum hag aldraðra myndu
samtökin sem slík ekki koma að
framboðinu þar sem þau eru ekki
stjórnmálasamtök. Sveinn segist þó
vonast til samstarfs við samtökin,
ekki síst við að koma á tengslum við
fólk úti á landi sem gæti boðið sig
fram.
Eldri borgarar telja margir að
enginn stjórnmálaflokkur sinni mál-
efnum þeirra nægilega vel og þá síst
ríkisstjórnarflokkarnir.
„Ef af samstarfinu verður yrðum
við flokkur eins málefnis og heil-
brigðrar skynsemi. Fengjum við
þingfylgi væri auðvelt fyrir aðra
flokka að semja við okkur,“ segir
Sveinn.
Hyggja á þingframboð í vor
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Stefna á þing Aldraðir eru orðnir uggandi yfir að enginn stjórnmálaflokk-
ur taki þeirra mál upp á sína arma og hyggja þeir á þingframboð.
Umræðum eldri
borgara var frest-
að fram í janúar