Morgunblaðið - 21.12.2006, Blaðsíða 23

aðventan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. DESEMBER 2006 23
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Jólin 1975 voru með eftirminnilegramóti hjá Kolbrúnu Baldursdóttur.Undir borðhaldinu á aðfangadagþurfti nokkrum sinnum að samhæfa
heimilisfólk í glasalyftingum, ekki af því að
menn væru hrifnir af því að skála, heldur til
að forða fína sparidúknum frá jólablandinu.
Jörðin undir húsi fjölskyldunnar lék nefni-
lega á reiðiskjálfi.
Kolbrún, sem þá var 15 ára, bjó ásamt
fjölskyldu sinni í Aðaldal í Þingeyjarsýslu
og vikurnar fyrir jól höfðu jarðskjálftar ver-
ið tíðir enda Kröflugos í aðsigi sem síðan
braust út þann 20. desember. „Mér er þetta
mjög minnisstætt,“ segir hún. „Það heyrðist
sérstakur þytur í jörðinni á undan skjálft-
unum sem voru nógu kröftugir til að maður
vaknaði hressilega á nóttinni við þá, á
fleygiferð í rúminu. Eiginlega eru undur að
húsin stóðu uppi, því það hristist allt og
skalf.“
Hún segir enn meira hafa gengið á í
Reykjahlíðarhverfinu. „Þar undir varð land-
ris og hverfið hækkaði heilmikið út af hrauni
sem safnaðist undir því. Svo pompaði það
allt niður þegar fór að gjósa. Í kjölfarið, eða
í byrjun árs 1976 varð svo mjög stór skjálfti
á Kópaskeri svo fólkið á þessum svæðum
hefur upplifað þessi jarðskjálftajól enn
sterkar en ég.“
„Lyfta allir!“
Aðaldalur er í um 50 kílómetra fjarlægð
frá Kröflu en engu að síður fannst vel fyrir
skjálftunum þar eins og Kolbrún lýsir. „Á
aðfangadagskvöld var búið að dekka upp
langborð í stofunni með fínasta sparidúkn-
um og þegar sest var til borðs var haldinn
smá fyrirlestur um hvernig menn skyldu
haga sér við máltíðina þessi jólin. Málið var
að lyfta malt- og appelsínglösunum svo ekki
skvettist á dúkinn þegar færi að titra. Tvisv-
ar undir máltíðinni var kallað: „Lyfta allir!“
þegar hvinurinn kom og við héldum sam-
viskusamlega á glösunum og biðum þess að
skjálftinn gengi yfir. Maður var náttúrulega
orðinn vel æfður í þessu því það hafði geng-
ið á með skjálftum í margar vikur á undan.“
Þó Kolbrún hafi upplifað marga skjálfta í
gegn um tíðina, ekki síst vegna þessa tíma-
bils, segir hún fara um sig í hvert sinn sem
hún verður vör við að jörð bærist. „Mér
finnst það mjög óhuggulegt því maður veit
aldrei hversu stór skjálftinn verður. Og
sennilega venst maður þessu aldrei.“
Skjálfandi borðhald á jólunum
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jarðskjálftajól Kolbrún Baldursdóttir segir
að jólin þegar Krafla gaus hafi óneitanlega
verið heimilisfólkinu eftirminnileg.
Tvisvar undir máltíðinni var kall-
að: „Lyfta allir!“ þegar hvinurinn
kom og við héldum samvisku-
samlega á glösunum og biðum
þess að skjálftinn gengi yfir.
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Segja má að Sævar HelgiBragason sé með stjörnur íaugum flesta daga, endahefur hann verið forfallinn
stjörnuskoðari frá barnæsku. Hann
ætlar líka að sameina áhuga og at-
vinnu því hann stefnir að því að verða
reikistjörnufræðingur og vill helst
komast út í geim.
Sævar Helgi segist hafa hrifist af
stjörnunum þegar hann sá Satúrnus í
fyrsta sinn, „það flottasta sem ég
hafði séð um ævina“, segir hann.
Hann var þá mikill áhugamaður um
fótbolta, en stjörnufræðin bættist við
og tók smám saman yfirhöndina. Að-
spurður af hverju, segir hann að hon-
um hafi einfaldlega fundist vísindin
svo miklu skemmtilegri. Vísindin
eiga og enn huga hans allan, en hann
stundar nú nám í jarðeðlisfræði og
stefnir einbeittur að því að verða
reikistjörnufræðingur, sem kallar á
nám í Bandaríkjunum þar sem rann-
sóknir á því sviði eru lengst komnar
og bestu háskólarnir að hann segir.
Á réttum aldri
Nú eru stjörnurnar langt í burtu
og maður myndi telja litlar líkur á
hann eigi eftir að komast nær þeim
en hann er í dag, en hann segir að því
sé öðru nær. „Ég verð á réttum aldri
þegar farið verður til tunglsins
næst,“ segir hann og kímir, „og líka
þegar stendur til að fara til Mars.“
Annars segir hann það engu skipta
þó hann komist aldrei til þeirra
stjarna sem hann dreymir um að
rannsaka, rannsóknirnar sjálfar séu
svo skemmtilegar.
Ekki er bara að Sævar Helgi sé
sjálfur að læra jarðeðlisfræði heldur
er hann líka að kenna; kennir
stjörnufræði í Menntaskólanum í
Reykjavík og eðlisfræði við Borg-
arholtsskóla. Ekki er mikill aldurs-
munur á honum og nemendunum, en
hann segir það aldrei hafa skipt máli,
„nemendurnir taka allir mark á mér
þó ótrúlegt sé“, segir hann og hlær
við.
Eins og getið er stefnir Sævar
Helgi á nám vestan hafs, en það nám
segir hann að muni taka nokkur ár,
líklega sex til sjö ár, og í framhaldinu
geri hann ráð fyrir að að starfa þar
ytra í lengri eða skemmri tíma.
Draumurinn sé þó að geta starfað að
slíkum rannsóknum við háskóla hér á
landi, að íslenskur háskóli taki þátt í
alþjóðlegum stjarnfræðirannsóknum.
Aðspurður hvort hann telji að líf sé
að finna í alheiminum segist hann svo
sannarlega vona það. „Það væri
hundleiðinlegt að vera einir í alheim-
inum. Ég hef trú á að við eigum eftir
að finna líf á öðrum reikistjörnum og
það verður mesta vísindauppgötvun
okkar tíma.“
Ekki dýrt að byrja
Sævar Helgi og félagar hans halda
úti vefsíðu með upplýsingum um
stjörnuskoðun og -fræði, stjornu-
skodun.is, og þar selja þeir sjónauka
sem þeir flytja inn. Hann segir ekki
ýkja dýrt að byrja á stjörnuskoðun
og sýnir blaðamanni sjónauka frá Ce-
lestron sem hann segir góðan fyrir
byrjendur á þessu sviði og kosti ekki
nema um 10.000 krónur. „Það má svo
ekki gleyma því að sjónaukar sem
notað má við stjörnuskoðun eru líka
fínir í að skoða landslag, fugla og svo
má telja. Það nota líka margir ljós-
myndarar slíka sjónauka til að taka
myndir úr mikilli fjarlægð,“ segir
hann og mælir einnig með hugbúnaði
sem fæst í verslunum Ormsson,
Starry Night, sem hann segir gefa
góða mynd af stjörnuhimninum og
vera gott hjálpartæki fyrir byrjendur
og lengra komna, en hann notar
Starry Night einmitt við kennslu.
Hann sýnir síðan blaðamanni hvernig
sá hugbúnaður virkar, hvernig skoða
má skoða stjörnurnar án þess að fara
út úr húsi ef svo má segja, en einnig
komast að því að maður er e.t.v. ekki í
því stjörnumerki sem maður hélt.
Til að skoða stjörnurnar utan dyra
verða menn síðan helst að fara út úr
þéttbýli til að losna við ljósmengun.
Sjálfur segist Sævar Helgi helst fara
til Þingvalla til að skoða stjörnurnar,
en hann fer líka í Kaldársel skammt
utan við Hafnarfjörð enda sér hann
þar suðurhimininn lausan við öll
borgarljós og þar er nóg að skoða.
Með stjörnur í augunum
Morgunblaðið/Ásdís
Forfallinn Sævar Helgi Bragason fékk snemma áhuga á stjörnunum.