Morgunblaðið - 22.12.2006, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TEKJUÞRÓUN ÞEIRRA
HÆSTU OG LÆGSTU
Kjararáð hefur úrskurðað umlaun þingmanna, ráðherra ogembættismanna. Þessi hópur
fær um 6% launahækkun samtals, 3,6%
frá 1. okóber og 2,9% til viðbótar um
áramót. Þetta er um það bil tvöfalt
meiri hækkun samanlagt en flestir al-
mennir launamenn fá um áramótin.
Kjararáð tekur enda tillit til launa-
skriðs í úrskurði sínum og miðar við
launavísitölu en ekki einvörðungu
taxtahækkanir á vinnumarkaði.
Þetta er allt öðruvísi ákvörðun en sú,
sem vakti miklar deilur fyrir ári, en þá
úrskurðaði kjaradómur, sem þá var,
sömu hópum hækkanir sem voru tvö-
faldar á við hækkun launavísitölu og
þar af leiðandi algjörlega úr takti við
þróunina á almennum vinnumarkaði.
Morgunblaðið hvatti þá til að lögum um
kjaradóm yrði breytt og tryggt að úr-
skurðir hans fylgdu betur almennri
launaþróun í samfélaginu.
Í nýjum lögum, þar sem kjaranefnd
og kjaradómi er steypt saman í eina
nefnd, kjararáð, eru skýrari fyrirmæli
en í eldri lögunum um að taka beri mið
af hinni almennu launaþróun og það
var þörf breyting. Þar var sömuleiðis
afnumin sú víxlverkun, sem virtist geta
orðið milli gamla kjaradómsins og
kjaranefndarinnar, sem miðuðu sig
iðulega hvort við annað í launahækk-
unum.
Rökin fyrir því að opinber nefnd
ákvarði laun kjörinna fulltrúa og æðstu
embættismanna er að þetta fólk hefur
ekki samningsrétt eins og flestir aðrir
launþegar. Alþingismenn og dómarar
geta ekki farið í verkfall til að knýja
fram kjarabætur. Enn fremur er með
þessu fyrirkomulagi tekinn sá kaleikur
af þingmönnum að þurfa að ákveða
laun sín sjálfir. Á meðan það tíðkaðist,
drógust þeir ýmist aftur úr launaþró-
uninni eða fengu ógurlegar skammir
fyrir að hækka laun sín í stórum stökk-
um. Núverandi fyrirkomulag, að nefnd
sérfræðinga úrskurði um laun þing-
manna og embættismanna, er skárra
en að þeir séu látnir ákveða laun sín
sjálfir.
Hins vegar hljóta aðrir hópar, sem
ekki njóta neins samningsréttar um
kjör sín, að velta fyrir sér hvort það sé
réttmætt að þingmenn og embættis-
menn njóti launaskriðsins, sem verður
í samfélaginu, en ekki þeir sjálfir.
Þetta á ekki sízt við um aldraða og ör-
yrkja, sem þiggja bætur frá ríkinu.
Forsvarsmenn þeirra hafa margoft
bent á að bætur hafi dregizt aftur úr al-
mennri launaþróun, jafnvel þótt kaup-
máttur þeirra hafi aukizt. Með því hef-
ur bilið á milli þeirra, sem lifa á
bótunum, og annarra í samfélaginu
auðvitað breikkað.
Með þessu er ekki verið að segja að
neitt sé athugavert við það hvernig
laun kjörinna fulltrúa og embættis-
manna eru ákvörðuð. Það er að sjálf-
sögðu nauðsynlegt að laun þeirra fylgi
almennri launaþróun í landinu, meðal
annars til þess að hæft fólk fáist frekar
til þessara starfa. En þingmenn og ráð-
herrar, sem gegna hæstu embættum
landsins verða að gæta þess að vera
ekki sakaðir um hræsni þegar þeir
verja þær ákvarðanir sínar að bætur
tekjulægstu hópanna, sem þiggja
framfæri sitt að öllu leyti eða hluta frá
skattgreiðendum án þess að eiga um
það samningsrétt, séu ákvarðaðar með
öðrum hætti.
SÁTT UM VEGGJALIST?
Veggjakrot er vandamál í borginni.Skemmdarvargar með úðabrúsa
hafa skemmt opinberar byggingar
jafnt sem einkaeignir, leiktæki barna,
nánast hvern einasta síma- og raf-
magnskassa í heilu hverfunum, spenni-
stöðvar og girðingar. Veggjakrotið er
sóðaskapur og gildir þá einu hvort
krotararnir eru drátthagir eða ekki. Ef
þeir biðja ekki um leyfi fyrir krotinu er
það skemmdarverk, ekki list. Menn
geta verið þeirrar skoðunar að Sinfóní-
an skapi frábæra list en ef hún byrjaði
allt í einu að spila af öllum kröftum í
friðsælu íbúðarhverfi um miðja nótt
myndu hinir sömu væntanlega frekar
líta á það sem truflun á almannafriði en
listsköpun. Það sama á við um veggja-
krotið; sumt af því er bara ljótt, annað
ber meiri hæfileikum vitni en er samt
bara krot af því að það er á röngum
stað og í röngu samhengi.
Reykjavíkurborg hefur stundum
reynt að semja um að mála mætti á
ákveðna veggi í eigu borgarinnar, í von
um að annað yrði þá fremur látið í friði.
Það hefur ekki gengið eftir. Starfsmað-
ur gatna- og eignaumsýslu borgarinnar
segir í samtali við Morgunblaðið í gær:
„Reynslan er sú að ef þú leyfir þetta á
tilteknu svæði er það ekki virt og fer út
um allt.“
Stefna borgarinnar er því að líða
ekki veggjakrot, hreinsa það helzt inn-
an sólarhrings frá því að það uppgötv-
ast og kæra skemmdarvargana ef til
þeirra hefur sézt.
Listamaðurinn Ómar Ómar segir í
viðtali í Morgunblaðinu í gær að þessi
stefna hafi valdið því að ljótt krot og
óvandað hafi færzt í vöxt. Jafnframt
finni hann fyrir uppreisnarhugarfari
meðal þeirra sem stundi það að úða á
veggi. „Mér finnst það mikil list og
hæfileikar komin í graffiti í dag, að mér
finnst það synd ef áfram verður litið á
það sem ómennsku einhvers krakka-
lýðs og smánarblett á borginni. Það er
það alls ekki,“ segir hann.
Ómar Ómar leggur til að komið verði
upp aðstöðu fyrir „graffara“ með hæfi-
leika á fjölförnum stöðum þannig að al-
menningur geti notið þess sem þeir
gera. Jafnvel að steyptir verði sérstak-
ir veggir þar sem veggjalistamenn fái
að spreyta sig. Nýmælið í tillögum Óm-
ars er að innan samfélags veggjalista-
manna hvetji fólk hvað annað til að
sýna ábyrgð og úða ekki nema þar sem
það er leyft. Ef það tekst er til mikils
unnið.
Það er spurning hvort svolítið um-
burðarlyndi geti ekki farið saman með
hinni hörðu stefnu borgarinnar í þessu
máli sem Morgunblaðið styður raunar
heils hugar. Mætti ekki reyna að skil-
greina afmörkuð svæði þar sem fólk
með myndlistarhæfileika fær að
spreyta sig, gegn því að mjög hart
verði tekið á því, bæði af hálfu borg-
arinnar og lögreglu – og ekki síður inn-
an samfélags veggjalistamanna – að
krotað verði í leyfisleysi á eigur borg-
aranna?
D
avíð Oddsson, formað-
ur bankaráðs Seðla-
banka Íslands,
kynnti í gær ákvörð-
un bankans um að
hækka stýrivexti um 0,25 prósent-
ur í 14,25%. Þetta er sjöunda
vaxtahækkun bankans á þessu ári
og sú átjánda frá því að bankinn
hóf að hækka vexti í maí 2004. Á
síðasta vaxtaákvörðunardegi bank-
ans þann 3. nóvember sl. hélt bank-
inn hins vegar stýrivöxtum
óbreyttum.
Davíð sagði að ákvörðun banka-
stjórnarinnar í gær bæri að skoða í
ljósi greiningar í Peningamálum
sem gefin var út 2. nóvember sl., en
sú greining hefði bent til þess að
peningalegt aðhald hefði ekki verið
nóg til þess að verðbólgumarkmið
bankans næðist á næstu tveimur
árum. „Á þeim tíma var þó ákveðið
að fresta vaxtahækkun að sinni í
ljósi þess að stýrivextir væru orðn-
ir töluvert háir og að verðbólgu-
horfur hefðu batnað verulega frá
því um miðbik ársins. Bætt var við
vaxtaákvörðunardegi í dag. Ef til-
tækar upplýsingar nú gæfu ekki
tilefni til annars yrðu stýrivextir
hækkaðir,“ sagði Davíð.
Minni verðbólga framan af
að gefnu stöðugu gengi krónu
Davíð sagði verðbólgu hafa
hjaðnað frá því að Seðlabankinn
birti spá sína í nóvember og hún
væri mun minni en horfur hefðu
verið á um miðbik ársins.
„Að gefnu tiltölulega stöðugu
gengi krónunnar eru nú horfur á
nokkru minni verðbólgu framan af
spátímanum en fólst í nóvember-
spánni. Þessi þróun er ekki síst ár-
angur aðhaldssamrar pen-
ingastefnu sem mun halda áfram
að hafa þau áhrif sem henni er ætl-
að. Eigi að síður er það mat banka-
stjórnar að verðbólguhorfur til
lengri tíma hafi ekki batnað um-
fram það sem spáð var í byrjun
nóvember. Verðbólga er enn langt
yfir markmiði bankans og þótt úr
henni dragi talsvert á komandi
mánuðum eru enn horfur á að hún
verði yfir markmiði næstu tvö árin,
ekki síst ef horft er framhjá bein-
um áhrifum fyrirhugaðrar lækk-
unar neysluskatta á fyrri hluta
næsta árs,“ sagði Davíð.
Gríðarleg spenna á vinnu-
markaði og metviðskiptahalli
Í máli Davíðs kom fram að met-
viðskiptahalli og gríðarleg spenna
á vinnumarkaði kynni að þýða að
verðbólguþrýstingur og fram-
leiðsluspenna hefðu verið vanmetin
það sem af er ári.
„Innlend eftirspurn virðist hafa
vaxið álíka hratt á þriðja ársfjórð-
ungi og gert var ráð fyrir í spá
Seðlabankans í nóvember. Vís-
bendingar eru um að einkaneysla
kunni jafnvel að vaxa hraðar á yf-
irstandandi ársfjórðungi en þeim
þriðja. Gríðarleg spenna er á
vinnumarkaði og virðist hún hafa
aukist í byrjun vetrar. Við-
skiptahallinn sló enn eitt met á
þriðja fjórðungi ársins og litlar lík-
ur eru á umtalsverðum bata á þeim
fjórða. Því stefni í meiri við-
skiptahalla á árinu í heild en spáð
var í nóvember. Viðskiptahallinn
Verðbólga yfir m
Seðlabankans næ
Verðbólguhorfur ekki batnað Davíð Oddsson seðlabankastjóri
fram það sem spáð var í byrjun nóvember og enn horfur á að hú
Stýrivextir Seðlabank-
ans voru hækkaðir í
gær. Kristján Torfi
Einarsson hlýddi á
rökstuðning bankans
fyrir hækkuninni á
blaðamannafundi.
STÝRIVAXTAHÆKKUN Seðla-
bankans vakti blendin viðbrögð á
markaði í gær. Gengi íslensku
krónunnar veiktist um 1,4% í gær
og fór gengisvísitalan úr 125,1
stigi í 126,8 stig, en venjulega
styrkist krónan í kjölfar vaxta-
hækkana Seðlabankans.
Beat Siegenthaler, sérfræð-
ingur hjá fjármálafyrirtækinu TD
securities í Lundúnum, segir í við-
tali við fréttastofu Bloomberg
hættu á að aðgerðir Seðlabankans
ýti undir harða lendingu og efna-
hagskreppu, og það kunni að
skýra hvers vegna krónan veikist
þrátt fyrir aukinn vaxtastuðning.
Hækkunin kom greiningarað-
ilum á óvart en meirihluti þeirra
höfðu spá óbreyttu vaxtastigi. Af
þeim 8 greinendum sem frétta-
stofa Bloomberg fylgist með spáðu
6 óbreyttum vöxtum. Af greining-
ardeildum viðskiptabankanna
þriggja var greiningardeild Kaup-
þings sú eina sem spáði 25 punkta
hækkun. Allar deildirnar telja að
stýrivextir hafi náð hámarki, verð-
bólgumarkmiðinu verði náð fyrir
árslok 2007 og að stýrivextir taki
að lækka um miðbik næsta árs.
„Óskynsamleg“ og „röng“
ákvörðun að hækka vexti
Þrátt fyrir að greiningardeild
Kaupþings hafi reynst sannspá tel-
ur deildin hækkunina vera „óskyn-
samlega“. Vísbendingar séu um að
verulega sé að draga saman í hag-
kerfinu og því skapi hækkunin nú
hættu á mjög erfiðri aðlögun í hag-
kerfinu enda ljóst að áhrif vaxta-
hækkana komi ávallt fram með
töf. Þá séu verðbólguhorfur góðar
að mati deildarinnar og v
hafi dregið úr verðbólguþ
að undanförnu. Telur dei
framt að núverandi vaxta
nægjanlega mikið til þess
verðbólgu niður að 2,5% m
bankans á næsta ári.
Greining Landsbankan
óbreyttu stýrivaxtastigi o
hækkun vaxta nú vera „r
ákvörðun“. Segir deildin
merki vera um að kólnun
kerfinu sé þegar komin fr
Peningamálum sem komu
byrjun síðasta mánaðar h
bankinn fært rök fyrir va
un, en hafi þó metið stöðu
ig að nægjanlegar líkur v
14% vextir dygðu til að ná
verðbólgu. Síðan þá hafi
allar hagtölur bent til þes
kerfið sé að kólna töluver
en Seðlabankinn reiknað
Greining Glitnis segir h
vaxta vera í takti við það
Seðlabankinn var búinn a
upphafi nóvember og sé a
því til þess fallin að undir
trúverðugleika bankans.
deildin að ekki sé vanþör
sem bankinn hafi sagt í og
skilaboð hans hafi oft ver
misvísandi í þessu vaxtah
unarferli. „Í ljósi þess er e
að útiloka að bankinn hæ
frekar, þótt við teljum þa
legt,“ skrifar Greining G
Morgunkorni bankans í g
Auk greiningardeildar
þings spáði Danske Bank
punkta hækkun stýrivaxt
ir bankinn frekari hækku
lega ef gengi krónunnar
frekar á næstunni.
Vaxtahækkun veku
blendin viðbrögð