Morgunblaðið - 22.12.2006, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HERRA Sigurður Jónsson og Guð-
mundur Sigurðsson Selfossi.
Eftir ykkur birtist grein hér í
blaðinu þriðjudaginn 19. þ.m. undir
fyrirsögninni „Umferðaröryggi er
nauðsyn, ekki munaður“. Þar talið
þið mikið um „hámarksöryggi“ og
fordæmið það að „leggja peningalegt
mat á öryggi“.
Það væri fróðlegt að heyra frá ykk-
ur hvernig þið ætlið að komast fram
hjá þeirri aðferð að „leggja pen-
ingalegt mat á öryggi.“
Ef ekki má nota tölulegar stað-
reyndir og leggja mat á hvað það
kostar í krónum og aurum að bjarga
mannslífum á leiðinni Reykjavík –
Selfoss, heldur verður að byggja dýr-
asta mögulega veg og bjarga með því
útreiknuðum fjölda mannslífa, þá
hlýtur að vakna sú spurning, hvar
þessi röksemdafærsla endar.
Eiga þessi rök bara við um leiðina
Reykjavík – Selfoss, eða á hún við
austur að Hvolsvelli eða Vík í Mýr-
dal? Á röksemdafærslan ekki við líka
á leiðinni upp að Flúðum, eða niður á
Stokkseyri og Eyrarbakka?
Ég er sem sagt að spyrja hvar heil-
ög réttlæting á að fá „fyllsta öryggi“
taki enda og hvar það fólk muni búa á
landinu sem yrði þá að sætta sig við
rök tölfræðinnar. Ég gef mér það að
þið séuð ekki að biðja um að allir veg-
ir landsins verði lagðir 2+2 með lýs-
ingu.
Ennfremur er á það að líta að það
tekur töluvert mikið lengri tíma að
fullgera 2+2 veg, en 2+1 veg, eink-
um og sér í lagi þar sem 2+1 veg-
urinn austur fyrir fjall er – skilst
manni – nánast tilbúinn til útboðs.
Þessi tímamunur er líklega talinn í
árum frekar en mánuðum. Þá vaknar
spurningin um þá sem munu farast í
umferðarslysum á Hellisheiði á þeim
mismunatíma. Eru þeir þá bara fórn-
arkostnaður? Ég bý á Kjalarnesi, þið
nefnið það að rök ykkar eigi við um
Vesturlandsveg líka. Þar hafa orðið
umferðarslys og við þeim þarf að
sporna. Ég þarf að aka um þann veg
daglega og hef því hugsað mikið um
þessi mál. Ég sé ekki skynsemina í
því að bíða eftir 2+2 ef hægt er að fá
2+1 á komandi ári! Það þarf að auka
öryggi strax. Og má þá einu gilda
hvort rætt er um leiðina austur fyrir
fjall eða upp í Borgarfjörð. Ég get
ekki hugsað mér að leika þá rúss-
nesku rúllettu að heimta tvöföldun og
bíða síðan eftir umhverfismati, hönn-
un og öllu því ferli og horfa á fórn-
irnar færðar á meðan. Fórnir sem
mætti komast hjá. Í því sambandi
finnst mér það skipta máli að fórna
eins fáum og mögulegt er. Já –
kannski verður mér fórnað næst.
Ég vil auka umferðaröryggið til
muna strax, jafnvel þótt ég viti að til
sé enn öruggari aðferð, Aðferð sem
er bara ekki hægt að beita strax.
Því spyr ég ykkur ágætu félagar:
Af hverju er betra að bíða, tíma sem
kostar einhvern ótiltekinn fjölda
mannslífa, eftir „fyllsta öryggi“ ef
hægt er að fá 90 til 95% af því besta,
einum 5, 7, já eða jafnvel enn fleiri
mannslífum fyrr og eru þá var-
anlegur skaði og örkuml á mismuna-
tímanum ótalin?
Svarið við þessari spurningu má
færa yfir á Vesturlandsveg og skiptir
mig því máli.
ÞÓR JENS GUNNARSSON,
Esjugrund 23, Kjalarnesi.
Vegabætur og
hámarksöryggi
Frá Þór Jens Gunnarssyni:
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
Kæru sjúkraliðar. Þegar hátíð ljóss
og friðar er handan við hornið með
kærleika sínum og yl, óska ég þess að
sjúkraliðar sem skrifað hafa í blöðin
og á netið á móti sjúkraliðabrúnni láti
pennann síga. Ég er orðlaus yfir þeim
skrifum og þeirri gagnrýni sem kom-
ið hefur fram þegar sjúkraliðabrúin
er annars vegar. Ekki hafa öll skrifin
verið jafn málefnaleg og hafa þau því
miður ratað á síður opinberra miðla
og eru sum skrifin hvorki stéttinni
eða þeim sem skrifaði þau til sóma.
Ég get tekið undir það að nauðsyn-
legt er að raddir allra heyrist en ræða
þarf um efnið á málefnalegan hátt en
ekki með níðskrifum sem er engum
til góða. Sjúkraliðastéttin er þekkt
fyrir samstöðu sína í gegnum árin,
með kjarki, dugnaði og þori hafa
sjúkraliðar lagt á brattann og hvergi
kvikað.
Kæru sjúkraliðar, horfum fram á
veginn og slíðrum sverðin. Á nýju
ári getum við komið saman og rætt
málefnin á skynsaman og málefna-
legan hátt.
Að lokum óska ég sjúkraliðum öll-
um gleðilegra jóla og farsældar á
komandi ári, bæði í leik og starfi.
MARGRÉT ÞÓRA
ÓLADÓTTIR,
sjúkraliði.
Sjúkraliðabrúin
Frá Margréti Þóru Óladóttur:
Á NÆSTA ári verð-
ur margs að minn-
ast. Þá verða m.a.
60 ár liðin frá því að
menntamálaráðu-
neytið f.h. ríkissjóðs
tók við Nátt-
úrugripasafninu af
Hinu íslenska nátt-
úrufræðifélagi „til
fullrar eignar og
umráða ásamt sjóði þeim, að fjárhæð
kr. 82.396,21 er félagið hefur myndað
í því skyni að reisa safninu hús, svo og
bækur, áhöld, skjöl og allt annað, er
safninu hefur fylgt og fylgir“.
Samningur um Náttúrugripasafnið
var undirritaður 16. júní 1947 af Ey-
steini Jónssyni þáverandi mennta-
málaráðherra. Fjármunirnir sem af-
hentir voru, hafa verið umtalsverðir.
Má t.d. geta þess að tímakaup verka-
manna var þá um 9 kr. Þannig að
sjóðurinn góði hefur verið um and-
virði 9.000 vinnustunda eða um 4–5
árslauna! Í þá tíð voru laun alþing-
ismanna mjög svipuð launatöflum
verkamanna, öfugt sem nú er.
Einkennilegt má það vera, að
samningur sem þessi virðist ekki
halda betur en komið hefur á daginn.
Safninu var jú komið fyrir í húsnæði
sem þótti sjálfsagt gott og gilt á þeim
tíma. Nú á dögum þykir það með öllu
ófullnægjandi og aðstæður ekki í
neinu samræmi við kröfur nútíma-
safna. Starfsemi Náttúrustofnunar
hefur miðast við allt of naumar fjár-
veitingar á liðnum áratugum. Þannig
hefur ekki verið unnt að sinna þess-
um málum betur á þeim bæ, engir
fjármunir til að tryggja nægjanlega
góð geymsluskilyrði.
Ríkisstjórninni er til mikils vansa
hversu Náttúrufræðistofnun og Nátt-
úrugripasafninu er illa sinnt af fjár-
veitingavaldinu. Á þessu þarf að ráða
þegar bót!
GUÐJÓN JENSSON,
forstöðumaður bókasafns og leið-
sögumaður, Mosfellsbæ.
Safnið sem gleymdist
Frá Guðjóni Jenssyni:
Guðjón Jensson
ÁLVERI fylgir mikil mengun og
er lýti á umhverfi. Hafnfirðingar
urðu fyrir því óláni að
álver var staðsett við
bæjardyr þeirra, þar
sem fegurst var. Síðan
grúfir nær sífellt
mengunarský yfir fólk-
inu og grasið er gul-
leitt. Það versta er að
börnin skuli þurfa að
lifa við þetta og full-
orðnir skuli láta það yf-
ir sig ganga að venjast
óþverranum. Og ekki
bara það. Með uppsögn
starfsmanna rétt fyrir
starfslok spara eig-
endur álversins í
Straumsvík sér nokkr-
ar milljónir og nýta
óttann við ögun. Nú
eiga Hafnfirðingar
þess kost að losna við
allan óþverrann. Ef
þeir veita álverinu
brautargengi verður
bærinn með menguðustu stöðum
landsins, fyrir svo utan falska at-
vinnuöryggið. Ég vona að þeir láti
ekki óttann leiða slíkt ólán yfir sig
og börn sín.
Íslendingar eru nú útlendum auð-
hringum leiðitamastir flestra þjóða.
Vesaldómur stjórnvalda birtist í
vítaverðu sinnuleysi þegar verja
þarf menningu okkar, trú, siðvenjur
og lög. Þrjátíu þúsund útlendingar
eru hér í vinnu eða atvinnuleit. Of
margir, á of skömmum tíma, en svo
stórt hlutfall þekkist hvergi nema
hér í smáríkinu. Það eru öfgar og
ofstæki að úthrópa fólk rasista sem
hvetur til umræðu um slík mál. Við
eigum að setja reglur á okkar for-
sendum. Þá vita allir að hverju er
gengið. Íslendingar
vilja gera vel við fólk-
ið, en ráða ekki við
skipulagsleysið, eins
og ljóst er. Það er
ótrúlegt ábyrgðarleysi
sem blindar íslensk
stjórnvöld í þessum
efnum. Sjálfumglaðir
þingmenn virðast ekki
vita hvað er að gerast
í þjóðfélaginu og sýn-
ast uppteknir af eigin
hagsmunum. Allir
muna eftirlauna-
frumvarpið. Þegar
þjóðinni loks ofbauð
græðgin sneri for-
sætisráðherrann
blaðinu við, sagði
þetta of langt gengið
og kvaðst mundu laga
ósvinnuna. Nokkru
seinna lýsti hann yfir
að breyting stæðist
ekki lög og þjóðin yrði að skilja það.
Annað varð upp á teningnum þegar
lífeyrissjóðirnir skáru niður
greiðslur til aldraðra. Þá fékk þjóð-
in staðfest að fátækir hafa minni
rétt en ríkir og að fegra má lygi með
valdi. Sagan segir okkur að vera sí-
fellt á verði um það sem vinnst.
Græðgi og valdhroki er fylgifiskur
manna. Hófleg vinna göfgar fólk og
það er hún sem skapar auðinn. Ekki
verðbréfabraskarar og okrarar.
Hjálmar Jónsson frá Bólu fékk í
fátækt sinni og örbirgð að finna fyr-
ir valdi og hroka síns tíma. Skáldið
mikla Bjarni Thorarensen var
æðsta vald í Norðlendingafjórðungi
og lét Hjálmar finna fyrir því. Ekki
veit ég hvort Hjálmar kvað fyrri
vísuna:
Það er dauði og djöfuls nauð,
þá dygða snauðir fantar
safna auð með augun rauð
er aðra brauðið vantar
er það gleði andskotans
umboðslaun og gróði
fémunir þá fátæks manns
fúna í ríkra sjóði.
(H.J.)
Í hugmyndafæð sinni og andlegri
fátækt hafa stjórnvöld innleitt ál-
æði. Á sama tíma og þau eru að full-
komna mesta skemmdarverk Ís-
landssögunnar á umhverfinu hefja
þau hvalveiðar og leiða þar með at-
hygli þjóðarinnar frá stóru máli að
minna. Þar eins og í hinu málinu er
vitið víðs fjarri. Auk þess að vekja
upp drauga egna þau viðskiptaþjóð-
irnar gegn sér. Hafin er veiði á
stærstu og meinlausustu skepnu
jarðar og sem lengst er að vaxa og
er í mestri hættu. Háhyrninga,
grimmustu og stærstu rándýr jarð-
ar, má ekki veiða vegna tilfinn-
ingasemi. Líklegt er að þeir drepi
þó fleiri langreyðar en maðurinn,
fyrir utan aðrar lífverur sjávar.
Rembingur Bandaríkjamanna í
málinu er athyglisverður þegar haft
er í huga að þeir eru mesta hval-
veiðiþjóð veraldar. Bretar þora ekki
einu sinni að nefna það, þótt þeir
mikli sig við okkur.
Álver, Hafnfirðingar
og menning
Albert Jensen fjallar um álver,
menningu og hvalveiðar
» Í hugmynda-fæð sinni og
andlegri
fátækt hafa
stjórnvöld inn-
leitt álæði.
Albert Jensen
Höfundur er trésmíðameistari.
UNDANFARIN ár hafa virkj-
anasinnar á Íslandi komið málum
sínum fram í krafti yfirburða
valda, fjármagns og aðstöðu. Ís-
lensk stjórnvöld eru nú sér á báti
er þau draga að staðfesta svo-
nefndan Árósasáttmála sem felur í
sér skyldu stjórnvalda til að
styrkja þá sem vilja kryfja til
mergjar umdeil-
anlegar stjórnvalds-
aðgerðir og koma
upplýsingum og skoð-
unum um þær á fram-
færi. Umhverfisvernd-
arfólk hefur réttilega
kvartað yfir þessu og
sjálfur upplifði ég það
undanfarin ár hvernig
framkvæmdastjórar
og umráðamenn fjár-
muna forðuðust yf-
irleitt eins og heitan
eldinn að tengjast eða
koma nálægt við-
fangsefnum mínum sem gátu snert
virkjanamál. Nefndu sumir „við-
skiptaumhverfi“ í því sambandi.
Svipuð viðbrögð fengu aðrir kvik-
myndagerðarmenn sem höfðu
áhuga á skyldum verkefnum. Á
síðustu mánuðum hef ég hins veg-
ar fundið fyrir auknum stuðningi
almennings og án hans hefði mér
ekki tekist að brúa þann kostnað
sem fylgdi því að fara með fólk um
áhrifasvæði Kárahnjúkavirkjunar í
sumar og haust og leggja í útgerð
báts, bílgarma, flugvéla og þyrlu
við kvikmyndatökur eystra. Ég á
þessu fólki það að þakka að tókst
að ljúka við myndatökur fyrir
myndina „Örkin“. Í lok þessa verk-
efnis var skuldastaðan orðin slík
að útlitið var dökkt framundan
varðandi gerð kvikmyndar um til-
urð Hálslóns. Þegar samningur
náðist við Landsvirkjun um að hún
keypti slíka mynd af mér og tæki
með því þátt í kvikmyndagerðinni
urðu margir hissa. En þá verður
að hafa í huga að Landsvirkjun
hafði varið hátt á sjötta tug millj-
óna í að kaupa heimildamynda-
þætti af tilurð mannvirkja Kára-
hnjúkavirkjunar en ekki hafði
verið hugað að því að taka bita-
stæðar myndir af því hvernig
stærsta manngerða fyrirbæri
virkjunarinnar, Hálslón, varð til.
Myndefnið í myndina „Örkin“ er
einstætt og ekkert getur komið í
staðinn fyrir það. Mig
grunar að sumir hafi
ekki áttað sig á því
sem Friðrik Soph-
usson forstjóri tók
fram af þessu tilefni
að Landsvirkjun væri
í eigu allra lands-
manna, – einnig
þeirra sem væru and-
vígir virkjuninni.
Þetta var mikilsverð
skilgreining. Úr því að
Landsvirkjun getur
átt viðskipti við mig
geta framkvæmda-
stjórar og aðrir umráðamenn fjár-
magns ekki borið „viðskiptaum-
hverfi“ við þegar ég og aðrir
dagskrárgerðarmenn leitum til
þeirra um viðskipti. Ég hef heyrt
því haldið fram að andófsmaður
eins og ég megi ekki tengjast vald-
höfunum á þann hátt sem samn-
ingurinn um gerð myndarinnar
„Örkin“ felur í sér. Ef það er svo
má ég að sjálfsögðu ekki heldur
þiggja styrk úr neinum sjóðum
þess ríkisvalds sem stendur að
Kárahnúkavirkjun, – til dæmis
ekki úr Kvikmyndasjóði. Ég hef
reyndar ekki fengið krónu úr þeim
sjóði. Ég mætti þá heldur ekki
þiggja laun fyrir vinnu hjá RUV
sem er á forræði þessa sama rík-
isvalds. Á sama hátt ættu þá um-
hverfisverndarsamtök að hafna
framlögum úr ríkissjóði og leggjast
gegn því að Íslendingar undirriti
Árósasáttmálann um stuðning rík-
isvaldsins við almannasamtök. Ég
hef ekki orðið þess var að um-
hverfismálasamtök hafi látið fram-
lög til sín úr ríkissjóði hafa áhrif á
baráttu sína vegna náttúruvernd-
ar- og umhverfismála. Krafan um
að andófsfólk sé algerlega óháð
ríkisvaldinu er í raun krafa um það
að svipta það snautlega litlum
framlögum þess ríkisvalds sem á
að vera í þjónustu allra lands-
manna. Slík höfnun myndi veikja
þessa stoð lýðræðislegrar umfjöll-
unar enn meir en orðið er. Á vef-
síðunni „hugmyndaflug.is“ í maí sl.
lýsti ég þeim kröfum sem ég gerði
til myndarinnar um Örkina og við
þær mun ég standa. Ég mun líka
berjast áfram gegn þeim mismun á
fjármagni, völdum og aðstöðu
deiluaðila, sem ríkt hefur í þessum
málum alltof lengi, – og berjast
fyrir því að við Íslendingar förum í
meðferð vegna virkjanafíknar okk-
ar. Nú hefur sá hluti lands okkar
sem mótast af átökum elds og íss
verið metinn af færum kunn-
áttumönnum erlendis sem eitt af
sjö undrum veraldar. Meira að
segja Yellowstone í Bandaríkj-
unum hefur ekki fengið slíkan
gæðastimpil en við ætlum samt að
hjálpa Bandaríkjamönnum til að
varðveita sín undur ósnortin en
fórna stærri og meiri undrum okk-
ar lands í staðinn svo að þeir geti
haldið áfram orkubruðli sínu. Við
höfum ekki efni á að hafna neinni
liðveislu til baráttunni fyrir heiðri
okkar gagnvart mannkyni og
óbornum kynslóðum sem fram-
undan er.
Skref til að jafna leikinn
Ómar Ragnarsson skrifar um
samning sinn og Landsvirkj-
unar um gerð kvikmyndar hans
» Á sama hátt ættu þá umhverfisvernd-
arsamtök að hafna
framlögum úr rík-
issjóði...
Ómar Ragnarsson
Höfundur er fréttamaður.