Morgunblaðið - 23.12.2006, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2006 31
ALÞJÓÐLEGA matsfyrirtækið
Standard & Poor’s hefur lækkað
lánshæfiseinkunnir ríkissjóðs Ís-
lands fyrir langtímaskuldbind-
ingar í erlendri mynt í A+ úr
AA- og fyrir skammtímaskuld-
bindingar í erlendri mynt í A-1
úr A-1+. Um leið var lánshæf-
iseinkunnin fyrir langtímaskuld-
bindingar í íslenskum krónum
lækkuð í AA úr AA+ en ein-
kunnin fyrir skammtímaskuld-
bindingar var staðfest A-1+. Að
mati Standard & Poor’s eru horf-
ur stöðugar.
Í frétt Standard & Poor’s sem
birt er á vef Seðlabanka Íslands
segir að lækkunin endurspegli
minnkandi aðhald í ríkisfjár-
un á áætluðum tekjum eru
þensluhvetjandi áhrif sem verða
við þessar breytingar, þ.e. í sam-
anburði við upphaflegt fjárlaga-
frumvarp, í heild 13,6 ma.kr. eða
sem samsvarar 1,2% af áætlaðri
landsframleiðslu.“ Sérfræðingar
S&P telja að frekari slökun á að-
haldi muni verða til þess að
kynda enn frekar undir ofhitn-
uðu hagkerfi og auka líkur á
harðri lendingu. Þensluhvetjandi
ríkisfjármál og spenna á vinnu-
markaði skapi hættu á að verð-
bólguþrýstingur magnist enn.
Þetta gæti leitt til frekari vaxta-
hækkana, en fyrir vikið yrði að-
lögunarferlið sársaukafyllra og
efnahagslífið raskaðist meira en
ella. Þeir segja ennfremur að
möguleiki á alvarlegum sam-
drætti í efnahagslífinu sé fyrir
hendi. Erlend fjárþörf landsins
sé ein sú mesta meðal ríkja sem
hafa lánshæfismat. Hún stafi af
mikilli erlendri skuldabyrði um
gervallt hagkerfið, ásamt mikl-
um viðskiptahalla.
ójafnvægi sem skapast hefur síð-
an útlána- og fjárfestingaþenslan
hófst fyrir tveimur árum. Enn-
fremur leiðir vaxandi þátta-
tekjuhalli sem fram kom í nýleg-
um gögnum um greiðslujöfnuð
til þess að horfur fyrir við-
skiptahallann og hreina erlenda
stöðu þjóðarbúsins versna þegar
fram í sækir.“
Góðar hagvaxtarhorfur
Tekið er fram að aftur á móti
sé lánshæfismatið stutt af stöð-
ugu og sveigjanlegu stjórnkerfi,
mikilli hagsæld og góðum hag-
vaxtarhorfum til lengri tíma litið,
svo og lágum og minnkandi
skuldum ríkissjóðs vegna um-
talsverðs afgangs á síðustu
þremur árum. „Við afgreiðslu
fjárlaga 2007 voru samþykktar
breytingar frá upphaflegu frum-
varpi sem minnka áætlaðan af-
gang um 0,5% af landsfram-
leiðslu í 1% af landsframleiðslu
fyrir árið 2007. Eftir leiðréttingu
vegna hagsveiflunnar og hækk-
málum í aðdraganda þingkosn-
inganna 2007. Breytingar við af-
greiðslu fjárlaga 2007 séu
þensluhvetjandi á sama tíma og
brýn þörf sé á að draga úr þjóð-
hagslegu ójafnvægi sem stafi af
óhóflegri innlendri eftirspurn.
Á skjön við peningastefnuna
„Þessi þensluhvetjandi stefna
er æ meira á skjön við stefnuna í
peningamálum sem hefur knúið
Seðlabankann til að auka enn
frekar aðhald sitt, eins og hækk-
un stýrivaxta um 0,25 prósentur
hinn 21. desember ber vitni. Þar
með aukast líkur á harðri lend-
ingu íslenska hagkerfisins, þegar
dregur úr því þjóðhagslega
„Þensluhvetjandi stefna“
Standard & Poor’s segir lækkun lánshæfis-
mats ríkissjóðs endurspegla minnkandi
aðhald í ríkisfjármálum í aðdraganda þing-
kosninganna sem fram fara næsta vor.
og hugsanlega einnig tæki og tól til smíðavinnu. Þá
rann inn í gamlan Chevrolet Camaro sem sonur
Ólafs ætlar að gera upp.
Í skemmunni voru einnig kindur en þær hafði
Ólafur flutt í fjóshlöðuna aðfaranótt fimmtudags.
Það var eins gott því um morguninn var vatnið
komið undir kvið á fénu en það hefði staðið enn
dýpra í skemmunni.
Ekki búið að kaupa jólagjafir
Meðan flóðið stóð sem hæst var ófært að Auðsholti í
Hrunamannahreppi. Steinar Már Steinarsson,
fjórtan ára íbúi á bænum, sagði í samtali við Frétta-
vef Morgunblaðsins í gær að það hefði verið nokkuð
óþægileg tilfinning að vera lokaður inni vegna
vatnavaxta undanfarna daga, þar sem hann vissi að
foreldrar hans voru ekki búnir að kaupa jólagjafir
og matur var orðinn af skornum skammti á heim-
ilinu. Í gær var orðið fært frá bænum á stórum bíl-
um og voru foreldrar Steinars Más einmitt í inn-
kaupaleiðangri þegar blaðamaður Mbl.is náði tali af
honum í gær.
g
a,
ar.
st
Morgunblaðið/RAX
aðan flutu m.a. um 100 heyrúllur.
Morgunblaðið/RAX
a háspennumöstrin blaut í fæturna.
ið Hvítá
AÐ MATI greiningardeildar Landsbankans
eru skilaboðin frá Standard & Poor’s til
stjórnvalda óvenju skýr og greinilegt að
lánshæfisfyrirtækið hefur verulegar
áhyggjur af því að efnahagslegt ójafnvægi
geti valdið ríkissjóði búsifjum af einhverju
tagi. Þetta sé sérlega áhugavert í ljósi þess
að skuldir ríkissjóðs eru tiltölulega litlar.
Greining Kaupþings banka bendir á að
Standard & Poor’s hafi breytt horfum í nei-
kvæðar í júní í sumar og því hafi hættan á
lækkun lánshæfismatsins legið í loftinu. Í
því ljósi hefðu stjórnvöld átt að róa að því
öllum árum að reyna að styrkja fremur en
veikja forsendur fyrir lánshæfismati lands-
ins á síðustu mánuðum. Það sé nú ljóst að
það hafi ekki verið gert og aðhaldsleysi í
fjárlagagerð hafi nú kallað fram lækkun
lánshæfismatsins.
Ingólfur Bender, forstöðumaður grein-
ingar Glitnis, segist telja að lækkun láns-
lenskra efnahagsmála og hversu háðar hag-
stærðir eins og gengi krónunnar séu mati
og viðhorfi erlendra fjárfesta og matsaðila.
„Áhersla S&P á slakann í ríkisfjármálum í
tengslum við fjárlögin 2007 undirstrikar
þetta viðhorf mjög vel og ætti að vera
stjórnvöldum viðvörun um þær takmark-
anir sem alþjóðavæddur fjármálamarkaður
setur á heimatilbúnar lausnir.“
hæfismatsins muni hafa mjög neikvæðar af-
leiðingar fyrir íslenskt hagkerfi og
spurning sé hvort þetta kunni hugsanlega
einnig að hafa áhrif á lánshæfi íslensku
bankanna. Það sé afskaplega slæmt upp á
allan kostnað af fjármögnun þeirra erlendis
og geti haft neikvæð áhrif á vöxt þeirra.
Í Vegvísi Landsbankans segir að þessi at-
burðarás staðfesti breytt umhverfi ís-
Ríkisfjármálin fá falleinkunn
Morgunblaðið/Jim Smart
ÞAÐ KEMUR frekar á
óvart að Standard & Po-
or’s (S&P) skyldi lækka
lánshæfiseinkunnir rík-
issjóðs Íslands, ekki síst
þegar horft er til þess að
ekki er nema um vika síð-
an að Moody’s staðfesti
lánshæfismat ríkissjóðs.
Ómögulegt að segja til um
hvaða áhrif þetta muni
hafa á lánskjör ríkissjóðs
en fyrir liggur að staða hans er góð
og lánsfjárþörf lítil.
Þetta segir Árni M. Mathiesen
fjármálaráðherra sem jafnframt
bendir á að S&P hafi frekar átt það
til að breyta matinu en aðrir; þannig
sé ekki nema um ár síðan matsfyr-
irtækið hækkaði lánshæfismatið.
Lá alltaf fyrir
Spurður um það álit Standard &
Poor’s að verið sé að slaka á klónni í
ríkisfjármálunum segir fjár-
málaráðherra það vera rétt. „Það er
vegna þess að við teljum að það
verði 6% samdráttur í þjóð-
arútgjöldum á næsta ári og þetta
eru fjárlög næsta árs en ekki þessa
árs eða síðasta árs þar sem hag-
vöxtur hefur verið mikill, öfugt við
horfur á næsta ári.“
Árni segir algerlega ómögulegt
að segja til um hvaða áhrif lækkun á
lánshæfismatinu muni hafa. „Það er
markaðurinn sem ákveður það hver
áhrif á vexti og á gengi verða.“
Árni bendir á að af þeim 13,6
milljarða slaka í ríkisfjármálum sem
Standard & Poor’s fjalli um séu ríf-
lega níu milljarðar vegna lækkunar
á virðisaukaskatti og vörugjaldi, þ.e.
til að lækka matarverð.
„Þetta hefur legið fyrir
allt kjörtímatímabilið og
var kosningaloforð
stjórnarflokkana. Hluti
af stjórnarandstöðunni
var líka með þetta sem
kosningaloforð og þetta
var samþykkt með öll-
um greiddum atkvæð-
um, enginn var á móti
og enginn sat hjá í þingi.
Þannig að það var mjög eindreginn
vilji þingsins að fara í þessa aðgerð
enda matvælaverð hjá okkur með
því hæsta sem gerist í Evrópu. Þeg-
ar svoleiðis er í pottinn búið er auð-
vitað erfitt við því að gera þótt að-
ilar úti í heimi horfi á þetta öðrum
augum en við gerum.“
Engar „kosningaafgreiðslur“
Fjármálaráðherra segir Standard &
Poor’s tala um kosningar en í fjár-
lagafrumvarpinu hafi ekki verið um
neinar „kosningaafgreiðslur“ að
ræða. Þegar horft sé fram hjá lækk-
un matvælaverðs renni afgangurinn
af umræddum 13,6 milljörðum til
heilbrigðis- og menntamála.
Árni minnir á að þessi ákvörðun
hafi verið tímasett á þeim tíma kjör-
tímabilsins þar sem um verði að
ræða samdrátt í þjóðarútgjöldum.
„Hins vegar fara Standard &
Poor’s mjög jákvæðum orðum um
það sem við höfum verið að gera síð-
ustu ár. Og þetta er ekki slæmt láns-
hæfismat út fyrir sig. Við teljum að
það að lækka matvælaverðið eigi
frekar að styrkja hagkerfið og gera
það samkeppnishæfara og koma
fljótt í ljós, m.a. í minni verðbólgu.“
Ómögulegt að
segja til um áhrifin
Á FUNDI með blaða- og frétta-
mönnum í gær sagði Geir H.
Haarde forsætisráðherra að
ákvörðun Standard & Pooŕs (S&P)
væri bæði óheppileg og óvænt,
ekki síst í ljósi þess að í síðustu
viku hefði matsfyrirtækið Moodýs
staðfest hæstu lánshæfiseinkunn
ríkissjóðs, einmitt á grundvelli
þess að staða ríkisfjármála væri
sterk. Hann kvaðst algjörlega
ósammála forsendum S&P.
Tímasetningin valin
Geir sagði að stóra breytingin sem hefði orðið frá
fjárlagafrumvarpi til samþykktra fjárlaga hefði verið
að í fjárlögum hefði verið gert ráð fyrir að virð-
isaukaskattur af matvælum yrði lækkaður og fleiri að-
gerðum til að lækka matvælaverð.
Benti hann á að þingmenn allra flokka hefðu sam-
þykkt þessa breytingu. Lækkun matarverðs hefði verið
undirbúin í fjögur ár og tímasetningin hefði verið valin
með tilliti til hagsveiflunnar en á næsta ári myndi
hægja á eftirspurn í hagkerfinu
Aðspurður sagði Geir að engin viðbrögð yrðu af hálfu
ríkisstjórnarinnar vegna lækkaðs lánshæfismats S&P
„Við bregðumst ekkert við því að öðru leyti en því að
við munum halda áfram að stunda hér ábyrga efna-
hagsstefnu, framfylgja þeim markmiðum sem við höfum
sett okkur og hvikum ekkert frá okkar stefnu,“ sagði
hann.
Aðhald í ríkisfjármálum væri nægjanlegt og gert
væri ráð fyrir níu milljarða króna afgangi sem einhvern
tímann hefði þótt gott.
Sammála seðlabankastjóra
Geir sagði aðspurður, að hann væri sammála Davíð
Oddssyni, seðlabankastjóra, um að sú ákvörðun
Straums-Burðaráss fjárfestingarbanka, að gera upp í
evrum í stað króna, væri ekki heppileg. Engin ákvörð-
un hefði hins vegar verið tekin um það hvort lögum
yrði breytt, og Geir sagðist ekki vilja svara því hvort
hann teldi slíkt koma til greina.
Óheppileg og
óvænt ákvörðun