Morgunblaðið - 27.12.2006, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. DESEMBER 2006 33
Á NÆSTA ári verða liðin 10 ár frá
því að ég byrjaði að halda námskeið
til að hjálpa fólki að
hætta að reykja. Þá
voru einungis liðnir sex
mánuðir frá því að ég
hætti sjálfur. Á fyrsta
námskeiðinu voru þrír
þátttakendur. Í millitíð-
inni hef ég haldið tugi
námskeiða fyrir ein-
staklinga og fyrirtæki
og starf mitt á þessu
sviði hefur snert þús-
undir Íslendinga (m.a. í
gegnum bókina Þú get-
ur hætt að reykja –
Forlagið 2003).
Í dag er þó svo komið að vegna
mikilla anna við annað nám-
skeiðahald og bókarskrif hef ég
ákveðið að láta staðar numið á þessu
sviði. Dagana 5. og 6. janúar 2007
held ég allra síðasta námskeiðið á
Hótel Loftleiðum.
Síðastliðin 10 ár hafa verið mér
mjög lærdómsrík og á þeim hef ég
uppgötvað margt um mannlegt eðli í
gegnum reyklausu námskeiðin. Auð-
mýkt og þakklæti er mér efst í huga
þegar ég hugsa til allra þeirra sem
hafa leitað til mín og treyst mér til að
leiða sig í átt að reyklausu lífi. Hver
og einn hefur þó tekið
síðasta skrefið sjálfur.
Auðvitað hafa ekki allir
átt erindi sem erfiði, en
þeir sem eru enn reyk-
lausir hafa sýnt nám-
skeiðinu mikið þakk-
læti. Eitt af því sem ég
átti ekki endilega von á
þegar ég byrjaði var
hversu mikil áhrif hinir
reyklausu geta haft á
umhverfi sitt. Nýverið
kom kona upp að mér í
Fjarðarkaupum og
þakkaði mér fyrir að
hafa hjálpað sér að hætta að reykja.
Hún bætti því við að tvær vinkonur
hennar hefðu hætt að hennar for-
dæmi. Þær sögðu einfaldlega: „Fyrst
þú gast hætt getum við hætt.“
Þó að ég sé nú að leggja þetta nám-
skeiðahald á hilluna trúi ég því stað-
fastlega að allir geti hætt að reykja.
Annars hefði ég ekki varið tíma og
orku í þetta starf undanfarin 10 ár.
Meginatriðið er að skilja mikilvægi
þess að nýta hugann á jákvæðan
máta og neita að gefast upp. Ef ein
aðferð virkar ekki, þá er bara að
prófa aðra og aðra og aðra … þar til
árangur næst. Við segjum ekki börn-
um að hætta að æfa sig að standa eða
ganga þótt það gangi brösulega. Við
hvetjum þau endalaust áfram því við
vitum að flestir geta gengið. Hið
sama ætti að eiga við um þá sem enn
reykja. Við verðum að trúa á að allir
geti hætt svo við missum ekki móðinn
og hættum að hvetja fólk til dáða.
Fyrir rúmum 10 árum uppskar ég
reyklaust líf og það breytti lífi mínu
til hins betra. Það besta er að ég hef
aldrei (ekki einu sinni) fundið fyrir
söknuði.
Allir geta hætt að reykja
Guðjón Bergmann fjallar um
námskeið til að hjálpa fólki að
hætta að reykja
» Við verðum að trúa áað allir geti hætt svo
við missum ekki móðinn
og hættum að hvetja
fólk til dáða.
Guðjón Bergmann
Höfundur er rithöfundur, fyrirlesari
og jógakennari.
LAUGARDAGINN 9. desember
skrifaði Viktor A. Guðlaugsson skóla-
stjóri Varmárskóla varnarpistil fyrir
Vinaleiðina. Honum er
málið skylt þar sem
djákninn í „Mosó“ er
upphafsmaður þessa
fyrirbæris og fékk að
haga starfi sínu eins og
honum sýndist í skóla
Viktors. Að mínu viti er
vera fulltrúa trúfélags
innan skóla álíka eðlileg
og vera fulltrúa stjórn-
málaflokks þar. Þegar
ég gerði mér grein fyrir
að skóli barnsins míns í
Garðabæ hafði apað
þetta eftir, sendi ég öll-
um bæjarbúum bréf þar sem ég snéri
Vinaleiðinni upp á kommúnisma í
stað kristni og kallaði Félagaleið.
Með því að nota önnur orð djáknans
hans Viktors varð útkoman þessi orð
„skólakommans“:
Félagaleið
Í starfi mínu í flokknum hef ég um-
sjón með samstarfi skóla og flokks og
barnastarfi flokksins í skólum. Í skól-
unum hef ég fasta viðveru og sinni
sósíalískri sálgæslu sem ég kalla Fé-
lagaleið.
Allir nemendur skólans geta nýtt
sér þessa þjónustu að vild og ekki
þarf leyfi foreldra til að nemandi
komi í viðtal. Í byrjun skólaárs kynni
ég þjónustu Félagaleiðar í öllum
bekkjum. Í hverri kennslustofu er
auglýsingarmiði Félagaleiðar. Á
skrifstofu Félagaleiðar í skólunum
eru vers úr Rauða kverinu og komm-
únistaávarpið er í ramma á vegg.
Auglýsingamiðar um fundartíma alls
barnastarfs flokksins í kjördæminu
og myndir af Lenín eru í körfu þar
sem allir hafa góðan aðgang að.
Þegar ég sæki nemanda í viðtal inn
í bekk rétta gjarnan fleiri nemendur
upp hönd til merkis um að þeir vilji
koma og reyna þessa þjónustu. Þótt
það sé e.t.v. af einskærri forvitni og
jafnvel ósk um að sleppa úr tíma þá
eru allir velkomnir í Félagaleið.
Hlutverk komma í skólum:
 Kommi er fulltrúi kommúnista
og vinstri stefnunnar.
 Kommi veitir sósíalíska sál-
gæslu og stuðning.
 Kommi er tengiliður milli skóla,
heimila og flokks.
 Kommi hefur vakninga- og bar-
áttuvökur fyrir nemendur og starfs-
fólk skólanna.
 Kommi leiðbeinir inni í bekkj-
um og ræðir við börnin um sósíal-
ismann, lífið og dauðann.
Með þessu móti og öðru er kommi í
Félagaleið tengiliður á milli uppeldis,
menntunar og stjórnmálalífs.
Viktori finnst sérkennilegt að fólk
fetti fingur út í svona áróður og tíund-
ar hvað djákninn er vel menntaður og
þjónusta hans vel liðin.
En ágæti „skólakomm-
ans“ eða ánægja vinstri
manna í skólanum
skiptir væntanlega
engu máli þegar rætt er
um hvort þjónusta hans
á rétt á sér.
Önnur réttlæting
Viktors er að allflestir
játi kristna trú og
kennsla í kristnum
fræðum sé lögboðin. En
Vinaleiðin er ekki hluti
af kennslu í krist-
infræði. Með sömu rök-
um mætti réttlæta skrifstofu Sjálf-
stæðisflokksins í skólum landsins,
ekki síst í Mosfellsbæ og Garðabæ.
Þetta kallast hundalógík og er sorg-
legt að sjá skólastjóra grípa til henn-
ar.
Þriðja réttlætingin er sú að í
grunnskólalögum stendur að starf
skólans skuli mótast af kristilegu sið-
gæði. Þarna er eflaust átt við almennt
siðgæði því margt í kristnu siðgæði
getur ekki talist til eftirbreytni, næg-
ir þar að nefna eilífa útskúfun, kvöl og
pínu ef menn snúast ekki á sveif með
Herranum á himnum, krjúpa fyrir
honum og tilbiðja hann. Þrælsótti er
skammaryrði í íslensku og guð-
hræðsla er af sama meiði. Og þótt
skólastarf eigi að mótast af almennu
velsæmi, jafnvel kristilegu siðgæði,
réttlætir það með engu móti að krist-
in trú sé boðuð leynt og ljóst í skól-
anum. Í grunnskólalögum segir
nefnilega að skólinn sé fræðslustofn-
un, ekki trúboðsstofnun.
Í grunnskólalögum segir jafnframt
að starfshættir skóla skuli vera þann-
ig að komið sé í veg fyrir mismunun
vegna trúarbragða. Það er fyrir ofan
minn skilning hvernig skólastjóri tel-
ur sig virða þau lög þegar fulltrúi eins
trúfélags hefur skrifstofu í skólanum.
Viktor segir þó orðrétt: „Með Vina-
leiðinni er ekki vegið að neinum
trúarskoðunum...“ Ég fullyrði hins
vegar að prestur eða djákni í skóla er
argasta móðgun, yfirgangur og full-
komin vanvirðing við mína afstöðu í
trúmálum. Mér finnst nefnilega frá-
leitt að trúa á jólasveininn á himnum,
refsiglaðan, hégómagjarnan og tilætl-
unarsaman. Ég hef andstyggð á föður
sem sagður er horfa aðgerðalaus á
þjáningar barna sinna, jafnvel stuðla
að þeim, og fórnar syni sínum. Sem
betur fer varðar slíkt háttalag við lög
hér á jörðu niðri.
Kristin trú er líka full af for-
dómum, vandlætingu og fyrirlitningu
á öðrum trúarbrögðum, sér í lagi á
trúleysi. Það dugar hins vegar ekki
að kalla þá trúlausu heimska, vonda
og jafnvel réttdræpa, eins og gert er í
Biblíunni, heldur er hótað að þeirra
bíði eilífar kvalir, grátur og gnístran
tanna. Svo voga boðberar þessa
ófögnuðar sér að kalla þetta fagn-
aðarerindi.
Ég bendi Viktori á að það er engin
furða að enginn hafi mótmælt í Mos-
fellsbæ. Nærgætnin, tillitssemin og
skilningurinn á lögum og mannrétt-
indum virðist nefnilega vera óþarf-
lega skorinn við nögl hjá þessum fáu
skólastjórnendum, og sver sig þar
vissulega rækilega í ætt við „kristið
siðgæði“. Skólinn ætti ekki að vera
vettvangur átaka í trúmálum. Hvar
er menntamálaráðuneytið?
Ó, Vinaleið
Reynir Harðarson fjallar um
Vinaleiðina og svarar grein
Viktors A. Guðlaugssonar
» Skólinn ætti ekki aðvera vettvangur
átaka í trúmálum.
Reynir Harðarson
Höfundur er sálfræðingur.
YFIR landið hefur
gengið hrina prófkjöra
til undirbúnings Al-
þingiskosningum
næsta vor. Á ýmsu
hefur gengið, reglur
eru misjafnar milli
flokka og kjördæma,
en um þrennt virðast
flestir sammála:
Að óheyrilegur kostnaður ein-
stakra frambjóðenda keyrir úr
hófi fram.
Að einstaklingar geri talsvert af
því að kjósa hjá öðrum flokkum en
sínum eigin.
Að nær allar útfærslur próf-
kjöra séu meingallaðar og leiði oft
til vandamála við uppröðun á lista.
Árið 1970 fóru fram sveit-
arstjórnarkosningar hérlendis.
Talsverð hreyfing var þá komin á
prófkjör en menn fetuðu sig var-
lega á þeirri braut.
Hugmynd um
sameiginlegt prófkjör
Í Kópavogi var starfandi nefnd
á þeim tíma, kjörin af bæjarstjórn,
en hún hafði það hlutverk að stýra
lagningu Hafnarfjarðarvegar um
Kópavog. Í nefndinni sátu fjórir
menn, einn frá hverjum flokki sem
átti fulltrúa í bæjarstjórn, þar á
meðal við undirritaðir, Ásgeir fyr-
ir Alþýðuflokk, Sigurður Grétar
fyrir Alþýðubandalag. Auk þess
sátu í nefndinni Björn Einarsson
tæknifræðingur fyrir Framsókn-
arflokk og Sigurður Helgason lög-
fræðingur fyrir Sjálfstæðisflokk,
en þeir eru báðir látnir. Þar
kviknaði hugmynd sem varð að
veruleika; að flokkarnir efndu til
sameiginlegs prófkjörs sem stýrt
yrði af framkvæmdanefnd sem í
sætu einn fulltrúi frá hverjum
flokki sem leggja ætlaði fram lista
við komandi bæjarstjórnarkosn-
ingar. Auk fyrrnefndra fjögurra
flokka hafði sá fimmti bæst við,
Félag frjálslyndra og vinstri-
manna. Þannig yrði algjörlega fyr-
ir það girt að hægt væri að taka
þátt í prófkjöri nema hjá þeim
flokki sem maður var í eða studdi,
en prófkjörið væri opið öllum
kjósendum í Kópavogi, jafnt
flokksbundnum sem óflokks-
bundnum.
Allir flokkar samþykktu þetta
fyrirkomulag prófkjörs og fram-
kvæmdanefnd var skipuð þannig:
Guðmundur Gíslason bókbindari
fyrir Sjálfstæðisflokk, Salómon
Einarsson framkvæmdastjóri fyrir
Framsóknarflokk, Oddur A. Sig-
urjónsson skólastjóri fyrir Alþýðu-
flokk, Sigurður Grétar Guðmunds-
son pípulagningameistari fyrir
Aþýðubandalag og Guðni Jónsson
kennari fyrir Félag frjálslyndra
og vinstrimanna. Framkvæmda-
stjórnin fékk sér til halds og
trausts Árna Guðjónsson hæsta-
réttarlögmann sem þá var formað-
ur yfirkjörstjórnar í Kópavogi.
Samdar voru reglur um prófkjörið
þannig hljóðandi:
Kjörstaðir verða tveir, Kárs-
nesskóli fyrir íbúa vestan Hafn-
arfjarðarvegar, sem hafa átt heim-
ilisfang þar frá 1. des. 1969, og
Víghólaskóli (gagnfræðaskóli) fyr-
ir íbúa austan Hafnarfjarðarvegar,
sem hafa átt þar heimilisfang frá
1. des 1969.
Kjörfundir standa frá kl. 9 ár-
degis til kl. 9 síðdegis sunnudag-
inn 8. mars 1969.
Atkvæðisrétt hafa allir bæj-
arbúar fæddir fyrir 31. maí 1950,
heimilisfastir hér í bæ 1. desem-
ber 1969.
Hver kjósandi má raða á
listann, sem hann óskar að hafa
áhrif á, með því að merkja við 5
nöfn eða færri með raðtölunum 1.,
2., 3., 4., 5., eða færa í auðar línur
neðan við listann nöfn þeirra sem
ekki standa á listanum, ef hann
aðhyllist aðra. Ber að raða þeim á
sama hátt. Seðill er ógildur ef
merkt er við fleiri en einn lista.
Að lokinni kosningu setur kjós-
andi seðilinn í kassa merktan þeim
framboðslista, sem hann hefur
raðað fyrir. Kassarnir verða inni í
kjörklefanum. Kosning er því al-
gjörlega leynileg.
Framkvæmdanefnd heitir á alla
kjósendur að bregðast vel við
þessu nýmæli í prófkjöri, sem
nefndin telur stórt spor í lýðræð-
isátt og gæti orðið, ef vel tekst til,
til stóraukinna áhrifa kjósenda á
val trúnaðarmanna
Framkvæmdanefnd prófkjörs
Allir kjósendur fengu sama
kjörseðilinn og voru þar framboðs-
listar allra flokka við prófkjörið en
eftir að kjósandi hafði valið skildi
leiðir, atkvæðaseðillinn fór í kjör-
kassa viðkomandi flokks.
Það er skemmst frá því að segja
að þátttaka í prófkjörinu var góð
og framkvæmd þess tókst mjög
vel og mikill einhugur ríkti í fram-
kvæmdanefndinni, enda sátu þar
menn sem þekktu hver annan
mætavel þótt þeir ættu ekki póli-
tíska samleið.
Þetta sameiginlega prófkjör
varð ekki sú fyrirmynd sem hug-
myndasmiðirnir vonuðust eftir
þrátt fyrir að vel tækist til, en þar
komu til sjónarmið þeirra manna
sem vildu fremur fara þær leiðir
sem nú hafa valdið hvað mestri
óánægju við prófkjörin árið 2006.
Niðurstaða
Við, sem þessar línur ritum,
teljum að tvennt liggi óyggjandi
fyrir að lokinni þessari miklu próf-
kjörshrinu árið 2006:
Í fyrsta lagi hafa komið fram
svo miklir gallar á prófkjörum að
allir flokkar hljóta að skoða málið
hver í sínum ranni. Það virðist
sama hver tilhögunin er, hvort a)
eingöngu er bundið við floksmenn,
b) bundið við flokksmenn og þá
sem gefa yfirlýsingu um stuðning,
c) án nokkurra takmarkana um
þátttöku. Talsverðrar óánægju
gætir með allar þessar leiðir.
Því viljum við með þessu grein-
arkorni segja söguna um próf-
kjörið í Kópavogi 1970, sem tókst
að langflestra mati mjög vel. Sú
upprifjun teljum við að eigi fullt
erindi inn í umræðu dagsins um
fyrirkomulag við prófkjör og heið-
arlegri og lýðræðislegri þátttöku í
þeim.
Prófkjörið í
Kópavogi 1970
Ásgeir Jóhannesson
og Sigurður Grétar
Guðmundsson segja
frá fyrirkomulagi
við prófkjör árið
1970
Ásgeir
Jóhannesson
»… en þar komu tilsjónarmið þeirra
manna sem vildu fremur
fara þær leiðir sem nú
hafa valdið hvað mestri
óánægju við prófkjörin
árið 2006.
Höfundar eru báðir fyrrverandi bæj-
arfulltrúar í Kópavogi.
Sigurður Grétar
Guðmundsson
Mikið úrval af
fallegum
rúmfatnaði
Skólavörðustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050