Morgunblaðið - 28.12.2006, Blaðsíða 24

24 FIMMTUDAGUR 28. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SÝNILEG OG
AÐGENGILEG LÖGREGLA
Greinilegt er að í skipulagi ogstarfsháttum hins nýja lög-regluliðs höfuðborgarsvæðis-
ins, sem tekur til starfa um áramót,
er ekki eingöngu leitað leiða til hag-
ræðingar heldur er með margvísleg-
um hætti komið til móts við gagnrýni
og ábendingar um störf lögreglunnar
á undanförnum árum.
Stefán Eiríksson, lögreglustjóri
höfuðborgarsvæðisins, segir frá því í
Morgunblaðinu í gær að almenningur
í borginni muni strax eftir áramótin
taka eftir aukinni sýnilegri löggæzlu
á umferðaræðum og í íbúðarhverfum.
Þá verði göngueftirlit stóreflt og lög-
reglumenn fara reglulega fótgang-
andi í eftirlitsferðir út frá öllum lög-
reglustöðvunum átta á höfuð-
borgarsvæðinu. Þessu nær hið nýja
lögregluembætti m.a. fram með því
að koma fleiri lögreglumönnum í bún-
ing, frá skrifborðinu inni á lögreglu-
stöð og út á göturnar. Þar sýnir hag-
ræðingin við sameiningu lögreglu-
embættanna kosti sína.
Nýi lögreglustjórinn nefnir rétti-
lega að rannsóknir sýni að sýnileg
löggæzla dragi úr afbrotum. Það þarf
í raun engar rannsóknir til; ætla
verður að það dragi úr t.d. innbrotum
og veggjakroti ef brotamenn geta átt
von á því að lögreglan eigi leið hjá.
Undanfarin ár hefur það verið svo í
stórum hlutum borgarinnar, að
ganga hefur mátt að því vísu að lög-
reglan léti ekki sjá sig þar nema
hringt væri í hana.
Nýr lögreglustjóri boðar aukið
sýnilegt eftirlit í miðborg Reykjavík-
ur. Það er löngu tímabært. Eins og
staðan er nú, forðast hinn almenni
borgari miðborgina eftir að dimmt er
orðið og mörgum er ekki rótt þar í
dagsbirtu heldur. Það skiptir miklu
máli fyrir borgarlífið að þetta breyt-
ist.
Stefán Eiríksson stefnir ljóslega að
því að gera lögregluna aðgengilegri
fyrir hinn almenna borgara. Þannig á
að stórbæta vef embættisins og setja
þar inn upplýsingar um þróun af-
brota í einstökum hverfum. Fólk get-
ur einnig fengið slíkar upplýsingar í
tölvupósti og auðvelt verður að koma
ábendingum til lögreglu í gegnum
vefinn. Lögreglustjórinn kallar raun-
ar sérstaklega eftir því að fólk sé
duglegt að koma ábendingum til lög-
reglunnar. Þetta skiptir miklu, og þá
ekki síður að fólk fái á tilfinninguna
að ábendingum þess sé fylgt eftir, því
að margir hafa fengið á tilfinninguna
að lögreglunni finnist þeir vera að sóa
tíma hennar með því að benda á smá-
vægileg afbrot af ýmsu tagi. En flest-
ir afbrotamenn byrja smátt og færa
sig svo upp á skaftið.
Ákvörðun lögreglunnar um að
setja á stofn sérstaka kynferðis-
brotadeild innan rannsóknardeildar
lögreglu höfuðborgarsvæðisins er
rétt. Stefán Eiríksson segir að með
henni sé einnig verið að bregðast við
gagnrýni á lögregluna. Rannsóknum
kynferðisbrotamála hefur raunar
verið einna bezt sinnt hjá lögreglunni
í Reykjavík á undanförnum árum. En
það má gera enn betur og í stofnun
deildarinnar felst auðvitað yfirlýsing
um að kynferðisbrotamenn verði ekki
látnir sleppa auðveldlega.
Á heildina litið virðast þær áherzl-
ur, sem nýr lögreglustjóri kynnir,
boða gott. Mikilvægt er að við þróun
hins nýja embættis verði það áfram
móttækilegt fyrir sjónarmiðum borg-
aranna, sem það á að þjóna.
MENGUNARSLYS OG VIÐBÚNAÐUR
Flutningaskipið Wilson Muugaliggur hálfafkáralegt í fjörunni
við Hvalsnes. Talið er að um 100 tonn
af olíu séu í skipinu og var í gær unnið
að því að dæla henni frá borði. Björg-
unarmenn hafa unnið gott starf við
Wilson Muuga en þeir hafa einnig
þurft á heppni að halda til að koma í
veg fyrir að mengunarslys hlytist af.
Þrátt fyrir óveðurshaminn liðaðist
flutningaskipið ekki í sundur. Olíu-
brák, sem sást við skipið, reyndist
sem betur fer ekki vera vísbending
um alvarlegan leka. Í tilfellum sem
þessum vinnur tíminn ekki með
björgunarmönnum og það má ekki
gleyma því að strand flutningaskips-
ins er aðeins smáræði miðað við það
sem gæti gerst ef ofurflutningaskip
með fullfermi af olíu strandaði við Ís-
landsstrendur.
Stórfelldur olíuleki skapar mikla
umhverfisvá. Menn supu lengi seyðið
af umhverfisslysunum, sem urðu þeg-
ar olíuflutningaskipið Exxon Valdez
strandaði við strendur Alaska 1989
og 41 þúsund tonn af olíu fór í sjóinn
og 13 þúsund tonn af olíu láku úr
flutningaskipinu Eriku við Atlants-
hafsstrendur Frakklands 1999.
Sérfræðingar segja að verði olíu-
leki í hafi sé við ákjósanlegar aðstæð-
ur í mesta lagi hægt að hreinsa beint
upp 15 til 20% af því sem fer í sjóinn.
Mikla vinnu kostar að hreinsa upp
strendur og ekki er hægt að hreinsa
olíuna sem sekkur í hafið. Búast má
við að það taki sex til tólf mánuði fyrir
mengunina að dreifast og hverfa en
þá er ekki tekið tillit til þess usla sem
hún veldur í fæðukeðjunni.
Öryggi í flutningum í hafinu um-
hverfis Ísland er lykilatriði. Á næstu
árum og áratugum má búast við að
flutningar á olíu og gasi aukist jafnt
og þétt á siglingaleiðum umhverfis
Ísland. Á Íslandi þarf að vera fyrir
hendi viðbúnaður svo að hægt verði
að bregðast þegar við til að takmarka
skaðann af olíuleka eins og hægt er.
Stórfelldur olíuleki eyðileggur ekki
aðeins umhverfið, hann eyðileggur
einnig markaði og reynsla sjómanna,
sem misstu lífsviðurværi sitt þegar
Exxon Valdez strandaði sýnir að bæt-
ur eru ekki auðsóttar. Réttarhöld
standa enn yfir 18 árum síðar.
Björgunarmenn hafa unnið gott
starf frá því að Wilson Muuga strand-
aði 19. desember. Næsta slys gæti
hins vegar orðið stærra í sniðum og
erfiðara viðfangs. Eru Íslendingar
undir það búnir að takast á við þær
aðstæður?
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Repúblikaninn GeraldFord, fyrrverandi forsetiBandaríkjanna, lést ífyrradag í hárri elli eftir
að hafa verið við slæma heilsu árum
saman. Hann varð eini Bandaríkja-
maðurinn í sögunni til að setjast á
forsetastól án þess að hafa nokkru
sinni fengið umboð kjósenda þegar
hann sem varaforseti tók við emb-
ættinu af Richard Nixon sem varð
eini forseti landsins fyrr og síðar til
að segja af sér embætti.
Aðdragandi afsagnarinnar var
innbrot kosningastarfsmanna Nix-
ons í höfuðstöðvar demókrata í
Washington fyrir forsetakosning-
arnar 1972. Nixon vissi ekki af inn-
brotinu en upptökur af samtölum
hans við aðstoðarmenn leiddu í ljós
að hann hafði reynt að leyna því.
Ford var 93 ára og 122 daga gam-
all þegar hann lést og varð þar með
langlífasti forseti landsins en dán-
arorsök hefur ekki verið gefin upp.
Hann hafði hugsað sér að láta af
starfi sínu sem leiðtogi minnihluta
repúblikana í fulltrúadeildinni en
komst þess í stað í eldlínu banda-
rískra stjórnmála þegar Nixon skip-
aði hann varaforseta 1973 – eftir 28
ára langan þingferil – í kjölfar þess,
að Spiro T. Agnew sagði af sér emb-
ætti vegna víðfeðms mútuhneykslis.
Umdeildasta ákvörðun Fords var
án efa sú þegar hann náðaði Nixon
hinn 8. september 1974 eftir aðild
hans að Watergatehneykslinu, með
þeim orðum að hann vildi ljúka mál-
inu fyrir fullt og allt.
Bandaríska þjóðin var mjög klof-
in í afstöðu sinni til þessarar ákvörð-
unar og ekki minnkaði ólgan þegar
hann sást leika golf eins og ekkert
hefði í skorist sama eftirmiðdag og
létu reiðir kjósendur skoðun sína í
ljós við starfsfólk Hvíta hússins sem
hafði í nógu að snúast við að taka á
móti þúsundum mótmælabréfa.
Blaðafulltrúinn sagði af sér
Jerald F. terHorst, blaðafulltrúi
Hvíta hússins, sagði af sér vegna
náðunarinnar, taldi ótækt að verja
fullkomna náðun fyrir Nixon „en að-
eins takmarkaða náðun fyrir unga
menn sem hefðu flúið til Kanada til
að komast hjá herskyldu í Víet-
nam“. Margir þingmenn úr röðum
demókrata og repúblikana voru
einnig ósáttir og töldu að Ford hefði
átt að láta réttvísina hafa sinn gang
og bíða þangað til Nixon hefði verið
ákærður eins og aðrir borgarar.
Afstaðan til náðunarinnar hefur
sumpart breyst og hafa margir sem
þá voru henni andsnúnir skipt um
skoðun og talið hana verið rétta á
stormasömum tímum, meðal þeirra
demókratinn og öldungadeildar-
þingmaðurinn Edward Kennedy.
Um hálfu ári eftir náðunina, í apr-
íl 1975, lauk Víetnamstríðinu þegar
Saigon féll í hendur kommúnistum.
Mánuðirnir á undan höfðu reynst
Ford erfiðir, repúblikanar komu illa
út úr þingkosningunum í nóvember
1974 og meirihluti demókrata í báð-
um deildum þýddi, að hann átti erf-
itt um vik að glíma við orku
vinnuleysi og verðbólgu.
Hann beitti neitunarvald
um á fyrsta ári sínu í embæ
var þá lævi blandið í Washi
eins og nærri má geta. Hen
inger var utanríkisráðherra
ar hans sem lagði, líkt og N
stjórnin, áherslu á svokalla
unarstefnu gegn Sovétríkju
sem afvopnunarviðræður st
anna í kjarnorkumálum á n
áratugnum voru beint fram
Ford sætti harðri gagnrý
að skrifa undir Helsinki-sam
ingana árið 1975 og höfðu s
flokksmenn hans jafnt sem
stæðingar á orði með þeim
hann samþykkt landamæri
eins og þau mörkuðust eftir
ingu álfunnar við lok síðari
styrjaldar.
Forsetinn
sem átti að
lægja öldurnar
Varamaðurinn Varaforseti
úarmánuði 1974. Til tals ko
Í HNOTSKURN
»Tvívegis var reynt aráða Ford af dögum
voru konur að verki í bæ
skiptin.
»Sigur Carters 1976 afar naumur, 23.000
kvæða sveifla í Ohio og
Wisconsin hefði dugað F
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Alþingi samþykkti frumvarp umlækkun tekjuskatts frá og með1. janúar nk., en þá mun skatt-hlutfallið lækka um eitt pró-
sentustig, úr 36,72% í 35,72%. Tekju-
skatturinn skiptist í skatt til ríkisins,
22,75%, og útsvar til sveitarfélaga, en
vegið meðaltal útsvars verður óbreytt á
komandi ári, 12,97%. Flest sveitarfélög
verða eftir sem áður með hámarksútsvar,
13,03%.
Álögur ríkisins lækka einnig með
breytingum á persónuafslætti. Persónu-
afslátturinn hefur verið 348.348 þúsund
kr. á ári, 29.029 kr. á mánuði, en eftir ára-
mótin hækkar hann í 385.800 kr., eða
32.150 á mánuði. Að auki hækkar fjárhæð
sjómannaafsláttar um 6%, frá 787 í 834
kr. á dag, viðmiðunarfjárhæðir vaxtabóta
hækka um 6%, og barnabætur verða
greiddar með börnum að 18 ára aldri í
stað 16 ára hingað til.
Á móti koma hækkanir á ýmsum gjöld-
um, bæði af hálfu ríkis og sveitarfélaga.
Til að mynda hafa þegar verið boðaðar
hækkanir í heilbrigðiskerfinu, þar sem
gjöld vegna komu og endurkomu á slysa-
deild og bráðamóttöku sjúkrahúsa
hækka um 11,4%, úr 3.320 í 3.700 kr.
Gjöld vegna komu og endurkomu á
göngudeild sjúkrahúsa vegna þjónustu
annarra en lækna hækkar um 6,2%, úr
1.777 í 1.887, og
skurðaðgerðir
ar um 11,4%, ú
gjöld á heilsugæ
Sveitarfélögi
hækkanir, en ö
að halda að sér
lokið afgreiðslu
endanlega ákvö
Önnur höndi
Reykjavíkurborg hefur tilkynnt um talsverðar hækka
Gjaldskráin hækkar Stakar sundferðir fyrir börn í sundlau
þurfa að greiða 25% hærra gjald fyrir stakar sundferðir. H
Fréttaskýring | Um ára-
mótin lækkar tekjuskattur
um eitt prósentustig og per-
sónuafsláttur hækkar. Það
er þó ekki víst að landsmenn
allir muni almennt hafa
meira handanna á milli eftir
1. janúar, enda búið að til-
kynna um hækkanir víða hjá
ríki og sveitarfélögum.