Morgunblaðið - 29.12.2006, Blaðsíða 19

dramatísk mynd af Óskari og Svölu.
Óskar Gíslason átti um tíu ára feril í
kvikmyndagerð. Á miðjum ferli sín-
um hóf hann að gera leiknar mynd-
ir, en fékk þá jafnan leikstjóra sér
til aðstoðar, oftast Ævar Kvaran.
Svala leikstýrði hins vegar Ágirnd.
Með því að fá lýsingar viðmælenda
minna á því sem gerðist á tökustað
erum við nokkru nær um það hvaða
tökum Svala beitti við gerð hennar
og hver hennar þáttur var í henni.“
Viðar segir að ekki fari á milli mála
að Óskar hafi bæði framleitt mynd-
ina, tekið hana og klippt. „Svala
virðist þó óvéfengjanlega hafa leik-
stýrt henni, eins og fram kemur í
upphafi myndarinnar, en hún var
líka höfundur sögunnar sjálfrar og
sá um lýsinguna.“ Ágirnd var tekin
á þremur dögum á sviði Þjóðleik-
hússins árið 1952, þar sem bestu að-
stæður voru, ljósaborð og lýsing
sem stíll myndarinnar krafðist.
Svala Hannesdóttir fæddist 15.
desember 1928. 12 ára varð hún fyr-
ir þeirri ógæfu, að sögn Viðars, að
skæri fór í annað auga hennar og
olli henni blindu á því. „Hana
dreymdi um að verða listakona, en
örið sem hún bar hefti hana í því að
sá draumur gæti á þeim tíma ræst.“
Svala var við leiklistarnám í Leik-
skóla Ævars Kvaran kringum 1950.
Ágirnd var upphaflega látbragðs-
leikþáttur sem hún samdi fyrir skól-
ann, en var lagaður að kvikmynda-
forminu við gerð myndarinnar.
Bæði upplifðu Óskar og Svala mikla
persónulega erfiðleika í kjölfar
Ágirndar að sögn Viðars. „Svala
varð á vissan hátt gjaldþrota í sínu
lífi, sem endaði í einmanaleika eftir
dramatískt lífshlaup. Þegar hún var
jarðsungin árið 1993 var hún öllum
gleymd og ekkert skrifað um hana.
Það má segja að uppgangur Svölu
og Óskars við gerð myndarinnar
hafi um leið verið hrun þeirra
beggja.“
Djöflaeyjunni og við höfum verið
viðriðnir þrjú leikrit saman. Hann
vann líka með KK þegar hann setti
upp Þrúgur reiðinnar í Borgarleik-
húsinu, þá fékk hann KK sem var
nýfluttur heim til Íslands eftir að
hafa búið erlendis tvo þriðju hluta
ævinnar,“ segir Einar og bætir því
við að kalla megi Kjartan leikstjóra
verksins, þótt ekki sé um eiginlegt
leikrit að ræða þar sem Einar sýni
litla leikræna tilburði. „Ég ætla nú
ekki að fara að hrósa mér fyrir það.
En það fylgir svo sem oft þegar
maður segir sögur að það er ein-
hver líkamstjáning. Annars er ég
voðalega lítið meðvitaður, ég er
bara að hugsa um söguna og ekki
að horfa á sjálfan mig utan frá.
Aldrei eins
Einar segir nokkurn veginn
sömu söguna á hverri sýningu, en
hann segir þó að engin sýning verði
eins. „Við erum búnir að renna í
gegnum þetta nokkrum sinnum og
höfum haft gaman af því að fólk var
að heyra sögur sem það hafði ekki
heyrt áður. Það tilheyrir, þetta fer
bara eftir stemningu. Í stórum
dráttum er sagan sú sama allan
tímann en svo raðast það eftir
stemningu hvaða litlu myndir er
verið að draga upp, hvaða smásög-
ur koma í hugann hverju sinni,“
segir hann. „Ég hef reynt að beita
sjálfan mig aga varðandi það að
vera ekki að búa til einhverja þulu,
heldur vera með einhvern sögu-
ramma sem ég get leikið mér með.
Þá getum við líka leyft okkur út-
úrdúra og einhverjar litlar hug-
myndir sem koma upp hverju
sinni.“
Í Landnámssetrinu hefur verið
lögð áhersla á að gera Íslendinga-
sögunum góð skil, en þar var til að
mynda leikritið Mr. Skallagrímsson
sett upp við miklar vinsældir. Einar
vill þó ekki kalla sögu KK eiginlega
Íslendingasögu. „Ég treysti mér nú
ekki til þess að gefa því þá einkunn.
Þessi saga er þó mikil örlagasaga
fjölskyldu, eins og algengt var í
okkar fornu sögum. En ég er feim-
inn við að vera að tala um sjálfan
mig í sömu andrá og Íslendingasög-
urnar, það er nú bara guðlast.“
Eins og áður segir verður verkið
frumsýnt í kvöld, en annað kvöld
verður sérstök hátíðarsýning.
Verkið tekur um tvær klukkustund-
ir í flutningi með hléi.
www.landnamssetur.is
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 2006 19
Að SÖGN sérfræðinga gæti verið að eitt af heimsins fræg-
ustu málverkum, Ópið eftir Edvard Munch, hefði orðið
fyrir óafturkræfum skaða. Norska lögreglan komst yfir
málverkið og annað frægt verk eftir Munch, Madonnu, í
ágúst sl., tveimur árum eftir að vopnaðir þjófar höfðu
verkin á brott með sér af Munch-safninu í Ósló. Sérfræð-
ingar munu skila norsku lögreglunni 200 blaðsíðna
skýrslu um ástand verkanna í dag. Í skýrslunni eru m.a.
settar fram áhyggjur sérfræðinganna af ástandi verksins,
en hluti þess hefur orðið fyrir rakaskemmdum.
Talsmaður Munch-safnsins í Ósló, Jorunn Chri-
stoffersen, sagði við fjölmiðla á þriðjudaginn að safnið hygðist ekki tjá sig
frekar um ástand hinna endurheimtu verka fyrr en eftir að skýrslan lægi fyr-
ir. Hún vísaði þó í útdrátt úr skýrslunni sem birtist á vef safnsins en þar kem-
ur fram að enn sé unnið að því að greina hvers konar vökvi olli rakaskemmd-
unum.
Myndlist
Hefur Ópið eftir Munch orðið
fyrir óafturkræfum skaða?
Ópið
„ÞEGAR kvikmyndin Ágirnd var
frumsýnd, í desember 1952, olli hún
miklu fjaðrafoki og lögreglan
stöðvaði sýningarnar sem fóru
fram í Tjarnarbíói, sem var í eigu
Háskóla Íslands. Myndin var for-
dæmd úr predikunarstólum lands-
ins og presti í útvarpsmessu fannst
verst að þessi hroðalega mynd
skyldi vera sprottin úr hugarheimi
ungrar Reykjavíkurstúlku. Ákveðið
var að leyfa sýningar á myndinni
aftur en þá brá svo við að Háskólinn
vildi ekki að hún yrði sýnd í sínu
bíói. Óskar, sem framleiðandi
myndarinnar, brá þá á það ráð að
fá hana sýnda í Hafnarbíói og það
gekk alveg þokkalega,“ segir Viðar
Eggertsson.
Hann upplýsir ekki allt um það
sem gerðist í tengslum við þessa
dramatísku kvikmyndasýningu en
á morgun kl. 14.40 verður hann
með þátt á rás eitt þar sem nánar
verður greint frá atburðunum og
lífi Svölu Hannesdóttur og Óskars
Gíslasonar kringum gerð mynd-
arinnar Ágirndar, árið 1952.
„Þau lentu í ýmiss konar per-
sónulegum þrengingum á þessum
tíma sem enduðu með gjaldþroti
Óskars og því að Svala flutti úr
landi. Þeir skelfilegu atburðir sem
gerðust í myndinni kristölluðust í
þeirra eigin lífi. Þessu reyni ég að
koma til skila í útvarpsþættinum.
Frásagnarmenn mínir segja sumir
að Svala hafi haft ótvíræða hæfi-
leika og verið einstaklega spenn-
andi persónuleiki. Hún hefði
kannski orðið mjög góð leikkona
hefði hún fengið að feta þá braut.“
Hroðalegur hugarheimur
Su›urlandsbraut 26
Reykjavík
Sími: 510 0000
Brekkustíg 39
Njar›vík
Sími: 420 0000
Mi݇si 7
Egilsstö›um
Sími: 470 0000
Grundargötu 61
Grundarfir›i
Sími: 430 0000
www.besta.is
SKEMMTU fiÉR VEL
UM ÁRAMÓTIN
GAMLÁRSKVÖLD
Kveiktu á útikertum
2 stk. saman í pakka
Pússa›u skóna fyrir veisluna
me› Max skóábur›i
Helltu í glösin
10 stk. saman í pakka
N†ÁRSDAGUR
Hreinsa›u skóstrikin
af gólfinu me› SD-20
Hreinsa›u rau›víni›
úr teppinu/sófanum
me› Contempo Spotting
Solution
fivo›u upp me›
svampburstanum
Eyddu reykjarlyktinni
me› Airlift
Skelltu á flig
Wild Glove hönskum,
margar ger›ir fáanlegar