Lesbók Morgunblaðsins - 13.01.2007, Qupperneq 1

lesbók Laugardagur 13. 1. 2007
81. árg.
TÍMAMÓTASÝNINGAR LR
FJÓRAR SKYNDIMYNDIR ÚR SÖGU LEIKFÉLAGS REYKJAVÍKUR
Í TILEFNI AF 110 ÁRA AFMÆLI FÉLAGSINS Í VIKUNNI » 4-5
Glámur og Skrámur í sjöunda himni ein skemmtilegasta íslenska platan » 13
Frelsun litarins Margir afbragðsmálarar eru nú á sýningu Listasafns Íslands, meðal annarra Henri Mat-
isse og þetta verk hans, Portrett af Bevilacqua (1905, olía á striga, ©Erfingjar Matisse). » 8-9
Tilefnislausar typpasýningar, hvort sem
kemur piss úr typpinu eða ekki, hafa nefni-
lega ekkert með list að gera,“ segir Trausti
Ólafsson leiklistarfræðingur í grein í Lesbók
í dag þar sem hann svarar skrifum Magnúsar
Þórs Þorbergssonar í Lesbók fyrir skömmu
um íslenska leiklist og leiklistargagnrýni.
Tilefni skrifa Magnúsar Þórs var meðal ann-
ars þvaglátsgjörningur nemenda við leiklist-
ardeild Listaháskóla Íslands síðastliðið haust
en Trausti telur að sá atburður hefði betur
legið í þagnargildi.
„Vonandi hefur enginn beðið neinn var-
anlegan skaða af þessum þvaglátagjörningi
leiklistarnema, en ég dreg það í efa að nokk-
ur hafi vaxið af honum, hvort heldur sem
listamaður eða manneskja,“ segir Trausti og
bætir við að hann leyfi sér að efast um að
þetta tiltæki nema í leiklist verði til þess að
víkka út leiklistarumræðuna á Íslandi eins og
Magnús Þór virðist gera sér vonir um.
„Í grunninn sýnist mér nefnilega að allt
sem ég hef heyrt og lesið um margnefnd
þvaglát bendi til þess að þau hafi borið að í
krafti ungæðislegs húmors sem fór úr bönd-
unum. Með öðrum orðum virðist hafa verið
um einhvern barnaskap að ræða. Þannig
verður gjörningi leiklistarnemanna best lýst
sé af stillingu fjallað um þetta atvik. Í hlut-
verki gagnrýnanda sem slær um sig með
stóryrðum yrði dómurinn hins vegar að
þarna hafi ótrúlega hallærisleg lágkúra átt
sér stað,“ segir Trausti sem telur hins vegar
ástæðu til þess að efla fræðilega umfjöllun
um leiklist í landinu.
Í þeirri viðleitni telur hann affarasælast að
leita til rótanna, að treysta þær og rækta.
Hann vitnar til orða Grotowskys um að við
munum geta fært listina inn í hátækniöldina
án þess að missa sjónar á grundvallargildum
hennar og tilgangi með því að þekkja og
varðveita rætur hennar. » 6-7
Tilefnislausar
typpasýning-
ar ekki list
Deilt um hlandgjörning og
leiklistina í landinu
Ísland er mikilvægt sögusvið í
nýrri skáldsögu bandaríska rithöf-
undarins Thomasar Pynchons,
Against the Day. Annar hluti bók-
arinnar gerist að hluta til á Ísa-
firði en aðallega í höfuðborginni.
Ljóst er af skrifum Pynchons að
hann hefur kynnt sér staðhætti vel
ásamt sögu landsins. Hjá Rithöf-
undasambandi Íslands hafði þó
ekki frést af komu hans hingað.
Í grein Björns Þórs Vilhjálms-
sonar bókmenntagagnrýnanda
segir að Pynchon fari mikinn í um-
fjöllun sinni um Ísland sem hann
segir hafa verið numið af vík-
ingum á flótta undan norsku ofríki
en sé byggt í samtímanum af þjóð
sem lifi í nánu samneyti við huldu-
fólk.
Norræn goðafræði vekur sér-
stakan áhuga Pynchons, ekki síst
hið sögufræga ginnungagap en því
lýsir Pynchon meðal annars sem
svartholi þaðan sem ljós eigi sér
engrar undankomu auðið.
Annar hluti bókarinnar, af
fimm, heitir „Iceland Spar“, sem
er litlaus tegund af kristölluðu
kalsíti sem landið er ríkt af og er
eftirsótt í sögunni. » 2 og 11
Pynchon
um Ísland
Against the Day Pynchon fer mik-
inn í umfjöllun sinni um Ísland.
Ég var að ræða um hugarástand sem aðmínu mati er andbókmenntalegt,“ segirEinar Már Guðmundsson rithöfundur í
Lesbók í dag en hann svarar skrifum Ástráðs
Eysteinssonar prófessors í seinasta blaði.
Upphaf skrifa þeirra er viðtal við Einar Má í
Fréttablaðinu fyrir jól þar sem hann hélt því
fram að Ástráður hefði gert atlögu að sér sem
rithöfundi og hann sé annar tveggja andlegra
arkitekta „þeirrar múgsefjunar sem stundum
sé kallað tossabandalagið“ ásamt Helgu Kress
en bandalag þetta hafi einkum sett sig upp á
móti strákasögum og sögum sem gerist í Vog-
unum í Reykjavík.
Einar Már segir í grein sinni í dag að Ástráð-
ur ræði ekki þær hugmyndir sem settar hafi
verið fram í umræddu viðtali. „Þess í stað reynir
hann að sálgreina mig, mótlætisþörf mína,“ en
þar beiti Ástráður „vasabókarsálfræði af ódýr-
ari gerðinni“.
Einar Már segist ekki kvarta yfir viðtökum
við verkum sínum í viðtalinu, enda væri það út í
hött. Hann sé að ræða andbókmenntalegt hug-
arástand, „til dæmis að það sé röksemd gegn
sögu hvar hún gerist og ef því er að skipta um
hvað hún fjallar“.
Einar Már segist telja að þetta hugarástand
gagnvart drengjasögum og Vogasögum, sem
megi meðal annars rekja til ritdóms Ástráðs um
skáldsögu sína Eftirmála regndropana í Skírni
árið 1987, hafi litað umræðu um skáldverk sín
allt til þessa dags. Hann nefnir sem dæmi rit-
dóm í Morgunblaðinu um nýjustu skáldsögu
sína Bítlaávarpið sem hafi orðið „uppspretta
allsherjar fagnaðarláta“ á vef bókaforlagsins
Bjarts, síðum Fréttablaðsins og DV. „Þarna er
það sem menn kalla tossabandalagið að verki og
þegar ég tala um Ástráð og Helgu sem andlega
arkitekta „þeirrar múgsefjunar sem stundum
er kallað tossabandalagið“ á ég nákvæmlega við
þetta, hliðstæðuna á milli síðdegisblaðamentalí-
tetsins og sorpblaðamennskunnar og þeirra við-
horfa sem þau setja fram sem virtir fræðimenn
og leiðtogar bókmenningar við háskólann,“ seg-
ir Einar Már og bætir við að frekar en að vera
að fjargviðrast við sig ætti Ástráður að reyna að
koma einhverjum mikilvægum skilaboðum á
framfæri. » 16
Andbókmenntalegt hugarástand
Ástráður Eysteinsson Á hann þátt í and-
bókmenntalegu hugarástandi?