Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.2007, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 3. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is
Nú stendur til að færa eitt fræg-asta vélmenni kvikmyndasög-
unnar aftur upp á hvíta tjaldið. Um
er að ræða hina föngulegu Barba-
rellu sem Jane
Fonda lék í sam-
nefndri kvik-
mynd frá árinu
1968.
Framleiðand-
inn Dino De
Laurentiis ætlar
að vera við
stjórnvölinn á ný
en hann fram-
leiddi jafnframt
fyrirrennarann.
De Laurentiis ætti að vera öllum
hnútum kunnugur í bransanum en
hann er fæddur árið 1919 og hefur
framleitt kvikmyndir frá árinu
1941.
Hann sagði að ekki væri enn
hægt að staðfesta hver söguþráður
myndarinnar væri eða hver kæmi
til með að fara með hlutverk Barba-
rellu sjálfrar.
Fyrir þá sem ekki muna skal það
hér rifjað upp að Barbarella var bú-
in til af vísindamanninum Durand
Durand.




Kvikmyndarisinn Universalkeypti á dögunum réttinn að
nýrri útgáfu af
sögunni sígildu
um Hróa hött.
Frá því hefur
verið greint að
leikarinn ástr-
alski Russell
Crowe komi til
með að fara með
hlutverk fógetans
af Nottingham í
myndinni, en
ólíkt upprunalegu sögunni verður
fógetinn ekki það illmenni sem
hann er þekktastur fyrir. Fógetinn
kemur til með að rannsaka fjölda
morðmála þar sem Hrói sjálfur er
meðal grunaðra.
Handritshöfundur myndarinnar
er Ethan Reiff, sem er annar höf-
unda sjónvarpsþáttanna Sleeper
Cell.
Áætlað er að tökur hefjist í lok
árs.
Samningsaðilar hjá Universal
Pictures hafa á síðustu misserum
tryggt sér kvikmyndaréttinn á fleiri
spennandi verkefnum.
Þeir hafa gert samning við Sasha
Baron Cohen um gerð kvikmyndar
með hugarfóstri hans, tískumógúln-
um Bruno, í aðalhlutverki.
Þá tryggði fyrirtækið sér kvik-
myndaréttinn á grein sem birtist í
New York Times síðastliðið haust
en þar var fjallað um flóttamenn
sem leika saman fótbolta.




Nú er í burðarliðnum framhalds-mynd The Departed, glæpa-
myndar Martins Scorsese sem mik-
ið hefur verið
fjallað um und-
anfarin misseri.
Handritshöf-
undurinn William
Monahan er að
vinna að nýju
handriti þar sem
lögreglumað-
urinn Dignam,
sem leikinn var
af Mark Wa-
hlberg, kemur talsvert við sögu.
Þess má geta að Wahlberg er til-
nefndur til Óskarsverðlauna fyrir
það hlutverk sitt í The Departed.
Myndin er tilnefnd til fernra ann-
arra Óskarsverðlauna í ár í flokk-
unum besta myndin, besti leikstjór-
inn, besta klippingin og besta
handritið byggt á áður birtu efni.
Samkvæmt fréttavef BBC kemur
Robert de Niro til með að fara með
hlutverk í myndinni.
The Departed var endurgerð kín-
versku myndarinnar Infernal Affa-
irs frá árinu 2002 en Warner Bros
hefur einnig tryggt sér kvikmynda-
réttinn á tveimur framhalds-
myndum hennar.
kvikmyndir
Jane Fonda sem
Barbarella.
Mark Wahlberg.
Russell Crowe.
Eftir Björn Norðfjörð
bn@mbl.is
Bíófari“ er undarlegt orð og kannskihreinlega orðskrípi. Þetta er tilraunmín til að þýða titil fyrstu og þekkt-ustu skáldsögu Walker Percy The
Moviegoer. Enska orðið vísar til einstaklinga
sem fara (samanber „go to the movies“) oft í
kvikmyndahús. Vissulega kæmu til greina orð
sem kvikmyndaunnandi eða bíófíkill en þá
vantar þessa skírskotun til athafnarinnar að
fara í bíó en hún er einmitt lykillinn að titli og
skáldsögu Percy. Skoðum þennan bíófara að-
eins nánar.
Skáldsagan gerist í New Orleans á 6. ára-
tugnum og lýst er eftirminnilegum dögum í
ævi Binx Bolling, bíófarans sem titillinn vísar
til. Binx þessi er að nálgast þrítugt og á í til-
vistarkreppu – veit hreinlega ekki hvaða
stefnu hann skuli taka í lífinu. Hann rekur lítið
fyrirtæki sem sinnir fjárhagsráðgjöf, en hann
íhugar jafnframt að hefja læknisnám. Hann er
dolfallinn yfir nýja íturvaxna ritaranum sínum
Sharon, en er jafnframt bundinn hinni þung-
lyndu Kate sterkum tilfinningaböndum. Kvik-
myndir verða honum að vopni í þessari kreppu
og móta sýn hans á lífið. Binx sem er jafn-
framt sögumaður skáldsögunnar finnur hlið-
stæður í eigin lífi og kvikmyndum, skyldleika á
milli fólks og persóna hvíta tjaldsins, og sér
sjálfan William Holden á gangi í New Orleans.
En Binx er enginn venjulegur kvikmynda-
áhugamaður, því kvikmyndaferðirnar hjálpa
honum að takast á við lífið og ljá því merk-
ingu.
Að fara í bíó, eða sækja heim kvikmyndahús,
er merkingarbær athöfn fyrir Binx í sjálfu sér
– óháð kvikmyndinni sem sýnd er. Kvikmyndin
er merkingarlaus nema að hann spjalli við eig-
anda kvikmyndahússins eða miðasölustúlkuna
og geti staðsett myndina í raunverulegu rými
sem hann þekkir. Binx segir: „Annars væri ég
að horfa á ræmu sem gæti verið sýnd hvar
sem er og hvenær sem er. Það væri hætta á
því að maður missti sjónar á stað og stund, og
yrði draugur sem vissi ekki hvort hann væri í
Loews í miðbæ Denver eða Bijou í úthverfi
Jacksonville.“ Það býr mikil angurværð yfir
flestum lýsingum Binx á kvikmyndahúsum þar
sem þau eru illa sótt og kumpánalegir eigend-
urnir örvæntingarfullir um framtíðina. Sagan
gerist jú á uppgangstíma sjónvarpsins þegar
kvikmyndahús áttu erfitt uppdráttar í Banda-
ríkjunum, en ansi held ég að Binx brygði í
brún ef hann sæi kvikmyndahús samtímans
þar sem einsleitnin er alger og kvikmynda-
húsin eins í miðbæ Denver og úthverfi í Jack-
sonville – og raunar Reykjavík einnig. En það
eru ekki einungis kvikmyndirnar sem mótast
af umhverfi sínu, heldur umhverfið jafnframt
af kvikmyndunum. Binx hefur búið til hugtakið
„staðfestingu“ (e. certification) til að lýsa því
sem gerist þegar manns nánasta umhverfi
birtist á filmu, en við það getur innantómt líf
íbúa tekið stakkaskiptum: „Hann getur nú bú-
ið einhvers staðar (e. somewhere) frekar en
neins staðar (e. anywhere).“ Þannig speglast
kvikmyndir og raunveruleiki í skáldsögunni.
Mikilvægasta hugtak Binx er þó „leitin“ (e.
the search) – sú leit sem maður tæki sér fyrir
hendur ef maður væri ekki ofurseldur hvers-
dagslífinu. Leitin gefur lífinu tilgang, en ör-
vænting bíður þeirra sem leita ekki. Hann seg-
ir kvikmyndir hafa tilfinningu fyrir leitinni, en
þær klúðri henni með því að láta hetjuna taka
hversdagslífið í sátt í lok myndar. The Mo-
viegoer er jú sjálf frásögn þessarar tilvist-
arheimspekilegu leitar bíófarans Binx. Því fer
þó fjarri að bíófarinn þurfi nauðsynlega að
hafa áhuga á kvikmyndum (og Binx hittir fyrir
slíkan bíófara). Bíófarinn er nefnilega þegar
allt er talið ekkert skyldur kvikmyndaáhuga-
manninum, heldur býr hann yfir ákveðinni sýn
á lífið og tilveruna sem birtist umfram annað í
endalausri leit hans.
Bíófarinn
SJÓNARHORN »Kvikmyndin er merkingarlaus nema að hann spjalli við eiganda
kvikmyndahússins eða miðasölustúlkuna og geti staðsett myndina
í raunverulegu rými sem hann þekkir.
Eftir Björn Þór Vilhjálmsson
vilhjalmsson@wisc.edu
T
rúmál eru dauðans alvara í Banda-
ríkjunum. Pólitískur áhrifamáttur
kristinna trúarleiðtoga er umtals-
verður og ólíkar trúarhreyfingar
hafa á undanförnum árum og ára-
tugum sameinast í tilraun til að
hafa áhrif á þjóðlífið. Óhætt er að segja að það
hafi gengið vonum framar og áhrifanna gætir á
ýmsum sviðum, allt frá menntakerfinu til heil-
brigðiskerfisins og hæstaréttar, en deilur við
þá sem eru ósammála eða eru veraldlega sinn-
aðir marka átakalínur í hinum svokölluðu
„menningarstríðum“ þar sem tekist er á um
grunngerð samfélagsins. Nýleg heimildarmynd
eftir Heidi Ewing og Rachel Grady, Jesus
Camp, leitast við að bregða birtu á ákveðinn af-
kima þessarar funheitu trúarmenningar,
kannski þann sem síst er sýnilegur því þær
leita í raun á mið grasrótarinnar, en viðfang
myndarinnar eru kristilegar sumarbúðir fyrir
börn sem starfræktar eru af samtökum sem
nefnast Kids in Ministry. Sumarbúðirnar ganga
undir nafninu Kids on Fire (Kveikt í krökkum)
en kona að nafni Becky Fischer veitir þeim for-
stöðu. Ewing og Grady var veittur aðgangur að
búðunum sumarið 2005. Afraksturinn í formi
þessarar heimildarmyndar hefur leitt til víð-
tækrar umræðu í Bandaríkjunum og víðar um
hlutverk ofsatrúarflokka í þjóðlífinu og með
hvaða hætti sé best að ala upp börn í nálægð
við guð.
Ekki beinlínis Vatnaskógur
Becky Fischer, stjórnandi sumarbúðanna, verð-
ur eðli málsins samkvæmt helsta persóna
myndarinnar. Áhorfendur kynnast henni í trú-
boðs- og kennarahlutverkinu en einnig sjáum
við hana utan vinnunnar, ef svo má að orði
komast, þar sem hún ræðir við kvikmyndagerð-
armennina um hugsjónir sínar og málefni. Hún
er sterkur persónuleiki, mikil um sig, og hefur
góða sviðsframkomu. Hennar helsti styrkur
virðist þó vera hæfileiki til að tengjast börnum
og tjá sig á máta sem þeim er skiljanlegur.
Þegar hún er spurð hvers vegna hún hafi valið
sér þennan markhóp fyrir trúboð svarar hún þó
á nokkuð kaldranalegan hátt: „Börn eru svo
auðnýtanleg fyrir málstað kristninnar. Ég get
leitt þau til drottins á svo stuttum tíma. Augna-
bliki síðar eru þau farin að sjá sýnir og heyra
rödd guðs.“ „Þetta er besti aldurinn,“ bætir
hún við, „því það sem þau læra núna mun vera
með þeim það sem eftir er.“ Lítil ástæða er til
að efast um orð Becky í þessu sambandi.
Myndin sýnir hvert dæmið á fætur öðru þar
sem börn frá sex upp í fimmtán ára aldur um-
faðma Krist, tala tungum, gráta af gleði yfir
fagnaðarerindinu og virðast afskaplega einlæg,
jafnvel róttæk, í trúarhita sínum. En það er
einmitt róttæknin sem hefur valdið áhorfendum
bakþönkum.
Erfitt er að skilja myndina öðruvísi en svo að
tilgangur sumarbúðanna sé að ala upp róttæka
stríðsmenn fyrir Krist. „Þetta er stríð,“ hrópar
Becky á einni samkomunni, „eruð þið með mér
eða ekki?“ Skilaboðin sem haldið er að börn-
unum eru á þá leið að þeir sem ekki séu trúaðir
séu óvinir og markmiðið sé að steypa núverandi
„veraldlegri“ ríkisstjórn því að Bandaríkin
hafi verið stofnuð sem þjóð undir guði og það
gangi gegn örlögum hennar að skilið sé á milli
ríkis og kirkju. Börnin sjást klædd í her-
mannaföt og sveiflandi vopnum í sýningu sem
haldin er í búðunum, og ein æfing sem börnin
taka þátt í felst í því að mölva leirtau með
hamri, en þeim er sagt að bollarnir standi fyrir
ríkisstjórnina, og á sama tíma kyrja hinir full-
orðnu eitthvað á þá leið að það sé „gott að
deyja fyrir Jesú“ og „megi drottinn knésetja
óvini okkar í ríkisstjórninni“. Kenneth Turan,
kvikmyndagagnrýnandi Los Angeles Times,
lýsti myndinni sem þeirri óhugnanlegustu sem
komið hefði út í fyrra og auðvelt er að ímynda
sér að þar hafi hann haft atriði sem þessi í
huga.
Slíkir dómar byggjast vitanlega á sjón-
arhorni þess sem mælir í garð trúarbragða, og
róttækrar birtingarmyndar þeirra líkt og hér
er sýnd, en myndin gefur í skyn að ekki sé
beinlínis um jaðarhóp að ræða þótt sumt annað
bendi vissulega til þess. Sumarbúðirnar eru
reknar undir merkjum evangelískrar mótmæl-
endatrúar en sá hópur er um þriðjungur þjóð-
arinnar samkvæmt tímaritinu Time og hefur
umfram aðrar trúarhreyfingar beitt sér mark-
visst í stjórnmálum, m.a. fyrir staðfestingu á
trúaröfgamönnum í hæstarétt Bandaríkjanna í
stjórnartíð Bush. Eitt eftirminnilegasta atriði
myndarinnar er einmitt þegar Becky er kvik-
mynduð þar sem hún horfir á upptökur kvik-
myndagerðarmannanna frá samkomu í búð-
unum. Hún horfir með velþóknun á tökur af
börnum í innilegu samneyti við drottin og snýr
sér svo að myndavélinni og segir að hún geti
vel ímyndað sér að frjálslyndir áhorfendur
myndarinnar eigi eftir að ganga út með hjartað
í buxunum. „Sjáðu bara innlifunina! Sjáðu
hvernig trúin brennur á andliti barnanna. Það
er engin spurning, þeir eiga eftir að sjá þetta
og hugsa svo með sér, ja hérna, ég vissi ekki að
þetta væri hægt. Hvernig eiga þessir krakkar
eftir að verða þegar þau vaxa úr grasi?“ Að
sama skapi er hægt að ímynda sér að margir
horfi á myndina með svipuðu hugarfari og
Becky gerir í þessu atriði. Þarna ber vaxta-
brodd hreyfingarinnar fyrir augu, kynslóðina
sem mun ráða úrslitum um það hvort Banda-
ríkin verði eins konar kristið klerkaveldi eða
haldi áfram á „spillingarbraut sinni“. Það
breytir þó ekki því að Becky komst ansi nærri
með að sjá fyrir viðbrögð mín við myndinni.
Hvað verður eiginlega um þessa krakka þegar
þeir vaxa úr grasi?
Grasrót trúarinnar
Ein umtalaðasta heimildarmynd síðastliðins árs,
Jesus Camp, var nú nýlega tilnefnd til Ósk-
arsverðlauna. Tilnefningin markar ákveðin
tímamót í sögu myndarinnar, sem var frumsýnd
á Tribeca-kvikmyndahátíðinni í New York í apr-
íl á síðasta ári, en viðbrögðin við henni hafa
komið aðstandendum hennar á óvart.
Jesus Camp Kenneth Turan, kvikmyndagagnrýnandi Los Angeles Times, lýsti myndinni sem þeirri
óhugnanlegustu sem komið hefði út í fyrra en myndin fjallar um kristilegar sumarbúðir.